Deze samenvatting omvat de lesslides, aangevuld met notities tijdens de les. De cursus is er niet bij opgenomen, omdat professor Reynaert vertelde dat deze heel gedetailleerd is en dat we geen details hoefden te kennen. Ik ben met deze samenvatting geslaagd in eerste zit.
H1: De Volksunie en erfgenamen
1. Inleiding
Breuklijnen:
Levensbeschouwelijk: katholieken <-> vrijzinnigen
Sociaaleconomisch: rol staat <-> rol privé/markt (belastingen op kapitaal/arbeid?)
Communautair: Ned. <-> Fr. (Vlaanderen <-> Wallonië)
Materialisme vs. Postmaterialisme: samenleving is geënt op het realiseren van materiële
waarden => nieuwe sociale bewegingen
Verticale breuklijn
24 november 1991: electorale doorbraak van het Vlaams Blok (Vlaams Belang)
o Jean-Pierre van Rossem
o Discussie begon over kloof tussen burger en politiek
2. De aanloop tot de oprichting van de Volksunie
Minister-president: Jan Jambon
Voorzitter Vlaams Parlement: Liesbeth Hoomans
Voorlopers: Frontpartij en VNV (= Vlaams Nationaal Verbond)
o VNV
Voorstander van autoritaire staatsvorm
Sympathie voor Duits nationaalsocialisme + collaboratie
WO II: collaboratie
Na WO II: repressie (ideologische en communautaire dimensie) => verbittering bij veel
Vlaamsgezinden (taalwetten werden niet meer of heel gebrekkig toegepast, geen taalpariteit
meer in regering…)
zware klap voor Vlaamse Beweging en politiek Vlaams-nationalisme
collaborateurs = zgn. “zwarten” <-> mensen van het verzet = zgn. “witten”
Heropflakkering Vlaams bewustzijn
o dynamitering IJzertoren (Diksmuide)
opschrift ‘Nooit meer oorlog’ + ‘AVV VVK’ (alles voor Vlaanderen, Vlaanderen
voor Christus)
dynamitering = aanslag op het Vlaams bewustzijn, aangezien het voor
Vlaanderen staat
o talentelling 1947 (tienjaarlijks): gemeente kon zomaar van taalstatuut veranderen:
sabotage ten nadele van Vlaanderen, werd ongewild een politiek wapen
o anti-Vlaams karakter repressie: aanpak van Vlaamse collaborateurs in Vlaanderen
was veel harder
o aantal Vlaamse verworvenheden waren teruggeschroefd
Oprichting nieuwe Vlaams-nationale partij
o voor- en tegenstanders
o CVP (= Christelijke Volkspartij, voorloper van CD&V) tegen: want zou kiezers kosten,
streefde naar recuperatie oud-VNV-kiezers
gesteund door sommige Vlaams-nationalisten en Oud VNV-ers
1949: oprichting ‘Volksunie’ (kort bestaan)
1
, Hoofdthema’s van het programma: solidarisme, strijd tegen repressie en
particratie
Parlementsverkiezingen 1949
o Algemeen enkelvoudig stemrecht: ook vrouwen mochten stemmen
o Oprichting ‘Vlaamse Concentratie’
Anti-repressiepartij
Programmabeginselen hadden geen ideologische inhoud
Eveneens kort bestaan
Parlementsverkiezingen 1954
o Oprichting ‘Christelijke Vlaamse Volksunie’
o Slecht resultaat
→ beslissing oprichting volwaardige partij
3. Van het ontstaan tot de eerste politieke doorbraak 1954-1961
1954: belangrijke verkiezingen: electorale achteruitgang van de christendemocratische partij
Onderwijs: levensbeschouwelijke tegenstelling (vrij onderwijs <->
gemeenschapsonderwijs) => schoolpact gesloten: levensbeschouwelijke pacificatie werd
getekend => levensbeschouwelijke breuklijn wordt meer op de achtergrond gelaten en
sociaaleconomische komt meer naar voren
December 1954: oprichting Volksunie (statuten werden ondertekend)
o Profileerde zich als zelfstandige Vlaams-nationale politieke partij en sociale
rechtsvaardigheidspartij
o Doelstelling: veroveren van politieke macht om die ten dienste te stellen van de
Vlaamse volksgemeenschap en ter bevordering van het Vlaams volksbelang
Cultuurautonomie
Vastleggen van de taalgrens
Afbakening van de Brusselse agglomeratie
Taalstatuut voor Brussel
Wettelijke vernederlandsing van het bedrijfsleven en Franstalig onderwijs in
Vlaanderen
Gelijkheid van Vlamingen en Walen
o Op levensbeschouwelijk vlak: moest openstaan voor alle Vlamingen (zonder
onderscheid van godsdienstige of wijsgerige overtuiging)
o Gunstige voedingsbodem
Koningskwestie: 75% van de Vlamingen wou Leopold III terug op de troon,
maar de Fransen niet => communautaire problemen => Boudewijn kwam op
de troon
Aarzelende houding regering m.b.t. repressie
Gebrekkige toepassing taalwetten
Publicatie resultaten talentelling 1947
o Belangrijkste eisen
Federalisme: van mening dat beter is voor de Vlamingen om op eigen benen
te staan, Vlaamse politieke zelfstandigheid realiseren => Vlaams-Waalse
problematiek oplossen
Amnestie: periode van repressie niet vergeten, maar spons over vegen: geen
consequenties meer aan koppelen
2
, Volksunie onopgemerkt tot 1958
o Slecht politiek klimaat (cf. Schoolstrijd => Vlaams-Waalse verhouding verdween)
o Partij van “zwarten” (vooral in liberale propaganda en van linkse partijen), ondanks
dat ze autoritarisme afwees en parlementaire democratie aanvaardt
o CVP zag Volksunie als bedreiging (partij van scheurmakers: zij zorgen ervoor dat
Vlaams Blok geen volledig Blok meer is)
Achille Van Acker: 1ste minister en parlementslid: sociale zekerheid
Tekenen van opleving na 1958
o Parlementaire activiteit Frans Van der Elst (voorzitter sinds 1957) => slaagde erin om
isolement van zijn éénmansfractie in de Kamer te doorbreken
o Partij organisatorisch beter uitgebouwd: er ontstonden diverse plaatselijke
afdelingen op gemeentelijk vlak
o Na Schoolstrijd communautaire problemen meer op voorgrond (Vlaams-Waalse
tegenstellingen): vooral verschuiving van economisch zwaartepunt van Wallonië naar
Vlaanderen
Problemen voor kleinere partijen: cf. single issue partijen
o Partijfinanciering
o Partijprogramma
o Partijstructuur
o Kiesdrempel
4. Van zweeppartij naar oppositiepartij 1961-1970
Parlementsverkiezingen 1961
o Volksunie grote overwinnaar samen met liberale partij
o CVP zwaar verlies
o Doorbraak vooral in steden
o Regering Lefèvre-Spaak
Sociaaleconomische problematiek
Communautaire problematiek (taalgrens)
o VU geen rechtstreekse invloed op besluitvorming
o Maar wel onrechtstreeks als ‘zweeppartij’ voor CVP
Toen kleine partij met 1 vertegenwoordiger
Communautaire is belangrijk
Partijcongres Mechelen 1963: koerswijziging naar levensbeschouwelijk pluralisme doet
wantrouwen ontstaan
Interne spanningen
o Rechtervleugel (NVA) en linkervleugel (Spirit)
o Breuk met VMO
o Deconinck (links georiënteerd federalisme)
o Werd pas probleem als electoraal niet goed gaat
Parlementsverkiezingen 1965 groot succes
o Gunstig politiek klimaat
o Verruimingsoperatie (Schiltz, Coppieters, Anciaux): mensen die niet gelinkt zijn
aan de Volksunie proberen overhalen om tot de Volksunie te komen
o Stevige organisatorische uitbouw
Parlementsverkiezingen 1965
o PVV grootste overwinnaar
3
, o Regering Harmel-Spinoy (rooms-rood)
o Regering VDB-De Clercq (rooms-blauw)
Sociaaleconomisch
Communautair: Leuvense universiteit struikelsteen
Binnen VU tegenstelling linker- /rechtervleugel
o Rechtervleugel (Karel Dillen): Vlaams-radicale pressiepartij
o Linkervleugel: omvorming tot sociaal-progressieve oppositiepartij
Parlementsverkiezingen 1968 (1968: KU Leuven werd Vlaams)
o In het teken van het communautaire
→ communautaire partijen beste resultaat
o VU derde partij in Vlaanderen
o Verruimingsstrategie Lode Claes
Regering Eyskens-Merlot-Cools: ‘Werkgroep der 28’
Gemeenteraadsverkiezingen 1970: VU-verkozenen veelal uit schepencolleges geweerd
o 1971 installatie Cultuurraden met steun van VU
5. Van oppositiepartij tot regeringspartij 1971-1977
Parlementsverkiezingen 1971
o FDF-RW grote overwinnaar
o VU bleef derde partij
o Electoraal plafond
Nieuwe strategie VU leidt tot spanningen
Keuze voor al of niet regeringsverantwoordelijkheid leidt tot zware spanningen
1973 partijcongres Oostende beheerst door Hugo Schiltz
→ bevestiging participationisme
Parlementsverkiezingen 1974
o Na val regering Leburton (Ibramco)
o Economische crisis, verlies communautaire partijen en winst CVP/PSC
o Vorming regering Tindemans: verpersoonlijking van een campagne, politieke partij
o VU voor het eerst betrokken bij regeringsonderhandelingen
Binnen partij machtsstrijd: Schiltz versus Van der Elst
6. Het Egmontpact
Parlementsverkiezingen 1977
o VU status quo
o ‘Gemeenschapsakkoord’ → Egmontpact = communautair akkoord
o Dissidenties = afscheuringen
Vlaamse Volkspartij (VVP) door Lode Claes
Vlaams-Nationale Partij (VNP) door Karel Dillen
→ basis voor Vlaams Blok: communautair
4 V’s van het Vlaams Blok? -> vreemdelingen, veiligheid, vrijheid van
meningsuiting, Vlaanderen
o Regering Tindemans II, mét VU en FDF (Front Démocratique Francophone (Brussel))
Voortdurend interne wrijvingen
Uiteenlopende interpretaties door Walen en Vlamingen
o Binnen VU: Schiltz verdedigde Egmontpact
7. Na Egmont
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper louisevandendriessche. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.
