Biologische psychologie
Microstructuur van het zenuwstelsel
Cellen vh zenuwstelsel
Basisstructuur cel:
- Membraan
o Opgebouwd uit dubbele lipidenlaag
o Erin verankerd: tal v membraaneiwitten (sensoren, toegangspoortjes, actieve
transporters)
- Cytoplasma: waterige, gelatineuze massa waarin alle celorganellen op hun plaats w
gehouden
- Cytoskelet opgebouwd uit proteïnestrengen
o Geeft cel structuur en stevigheid
o Proteïnestrengen hebben functies in transport
o Dynamisch: kan van vorm veranderen -> flexibel
o Dikste = microtubuli
- Kern
o Productie ribosomen in nucleolus (kern vd kern)
o DNA in chromosomen
o Transcriptie: aanmaak v mRNA obv actief gen
o mRNA verlaat kern via poriën
- Ribosomen
o Translatie: mRNA w omgezet in proteïnen -> structuren, enzymen
o ‘vrije’ ribosomen: maakt zaken die nodig zijn binnen cytoplasma v cel
o Gebonden aan endoplasmatisch reticulum: voor extern gebruik of
membraaneiwitten
o Nissl-substantie: korreltjes die veel ribosomen bevatten; komen vooral voor in
grote neuronen, wijzen op grote synthetische activiteit
- Endoplasmatisch reticulum
o Opgebouwd uit parallelle membraanlagen
o Ruw: ribosomen aangehecht
o Glad: zonder ribosomen (productie v lipiden en sorteren v moleculen)
o Golgi-apparaat: verpakking v producten in membraanblaasjes = vesikels
- Mitochondria
o Cruciale rol in energiehuishouding
o Betrokken bij omzetten voedingstoffen in adenosinetrifosfaat (ATP) = rechtstreeks
bruikbare ‘brandstof’ vr de cel
o Eigen DNA: reproduceren zichzelf, ku niet aangemaakt w dr de cel. Bevatten enkel
moederlijk mitochondriaal DNA uit de eicel, vader heeft hier geen insteek.
o Belangrijkste theorie: afstammeling v bacterie die bleef leven na ingestie dr een
grotere cel (endosymbiose theorie)
Brein bevat diverse celtypes:
- +- 85 miljard neuronen
- Ongeveer even veel steuncellen; belangrijkste z de glia:
o Astrocyen
o Oligodendrocyten
o Microglia
In perifeer zenuwstelsel: Schwann-cellen
1. NEURONEN
Basisstructuur neuron:
- Soma of cellichaam
- Voelertjes of dendrieten:
o Meer of minder vertakt (veel verschil)
o Ontvangen communicatie v andere neuronen
, - Zender of axon: ontspruiten vanuit axonheuvel
o Eenrichtingsverkeer (van – naar); elektrische boodschap
o Zijn gemyeliniseerd -> hebben myelineschede (bijna alle axonen in CZS en meeste
axonen in PZS) -> boodschap k sneller w doorgestuurd en boodschap k niet nr
ander zenuwcel springen
o Extreme lengte mogelijk
- Eindknopen
o Indien elektrische boodschap uiteinden v
axon bereikt: vrijgave v boodschapperstof
die ander neuron zal beïnvloeden
o Typisch neuron: krijgen input van 10-100en
andere neuronen -> meerdere synaptische
contacten.
o Vergen transport van en naar soma =
axoplasmatisch transport
- Grote variëteit oa in mate v vertakking
Axoplasmatisch transport:
- Actief (kost energie)
- Over de ‘sporen’ gevormd dr microtubuli
- 2 richtingen
o Soma -> eindknoop
Anterograde transport
Proteïne bij betrokken : kinesine
o Eindknoop -> soma
Retrograde
Dyneïne
2. STEUNCELLEN
Glia
- Meer functies dan louter bijeenhouden v ZS
- 3 belangrijke types CZS
o Astrocyten
o Oligodendrocyten
o Microglia
- PZS: Schwan-cellen
- Ook cognitieve functies
Astrocyten:
- Meerdere functies:
o Fysieke ondersteuning weefsel
o Isoleren vd synapsen
o Opruimen rommel
o Produceren v chemicaliën vr neuronen
o Reguleren v extracellulair milieu
- Energie:
o Beperkt rechtstreekse opname glucose uit haarvaatjes in neuronen
o Armen astrocyten omwikkelen enerzijds haarvaatjes, anderzijds dendrieten en
soma v neuronen
o Zetten glucose om in lactaat en leveren het aan de cellen
o Beperkte opslag v energiereserves: glycogeen
- Opruimen:
o Rondreizende astrocyten die hun armen verplaatsen
o Bij cc met delen v dode cellen:
Fagocytose
Indien veel werk -> vermeerderen
Specifiek soort astrocyten blijft achter en vormt littekenweefsel
Oligodendrocyten:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper evievh. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.