Samenvatting
Samenvatting FA-MA102 Farmacotherapie op maat
- Vak
- Instelling
Complete samenvatting FA-MA102 Farmacotherapie op maat inclusief geneesmiddelen
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 89 pagina's
Voorbeeld 4 van de 89 pagina's
In winkelwagen
In winkelwagen
Verkoper
Volgen
eline-tielen
Ontvangen beoordelingen
Voorbeeld van de inhoud
DEEL I: ALGEMEENPresynaptische serotonergereceptoren
Receptor Soort reactie bij binding 5-HT Functie/bij blokkeren binding 5-HT
SERT Plasmamembraangebonden Heropname van 5-HT door
serotonine transporter. presynaptische neuron/remmen
Heropname serotonine in de heropname 5-HT meer 5-HT in de
presynaptische neuron. synapsspleet.
5-HT1D Binden van 5-HT aan 5-HT1D remt
de afgifte van 5-HT in de synaps.
Postsynaptische serotonerge receptoren
Receptor Soort reactie bij binding 5-HT Effect bij stimulatie/blokkade
5-HT1A Reductie van de vuring van de Stimulatie: antidepressief effect,
postsynpatische neuron. misselijkheid (darmen?).
5-HT2A Excitatoir effect op de vuring van Stimulatie: verstoring slaap, seksuele
de postsynaptische neuron. stoornissen (serotoninesyndroom bij
overstimulatie). Tegengaan
antidepressief effect? Blokkade:
tegengaan seksuele bijwerkingen.
5-HT2C Excitatoir effect op de vuring van Blokkade: toename eetlust en
de postsynaptische neuron. gewichtstoename, waardoor
omhoog lipiden en bloedglucose.
Tegengaan antidepressief effect?
5-HT3 Excitatoir effect op de vuring van Stimulatie: misselijkheid en
de postsynaptische neuron. overgeven, diarree. Bevindt zich
zowel in de darmen als in de
chemoreceptor trigger zone die het
braakcentrum in de hersenen
activeren.
5-HT4 Excitatoir effect op de vuring van Stimulatie: toename
de postsynaptische neuron. darmperistaltiek, toename
maaglediging, vermindering
slokdarmreflex.
5-HT7 Blokkade: verbetering cognitie.
Presynaptische noradrenerge receptoren
Receptor Soort reactie bij binding NE Effect bij stimulatie/blokkade
NET Opname NE in cel. Bij blokkade wordt voorkomen
dat NET NE kan heropnemen.
Hierdoor blijft er meer NE
beschikbaar buiten het
neuron.
Alfa2 adrenerge receptoren Stimulatie door NE van alfa2 Door blokkade van alfa2-
op serotonerge en autoreceptoren wordt
noradrenerge neuronen zorgt voorkomen dat NE en 5HT-
voor remming van afgifte van afgifte wordt geremd.
5HT en NE. Daarnaast kan NE aagrijpen op
alfa1-receptoren, waardoor er
nog meer 5HT vrijkomt.
Postsynaptische noradrenerge receptoren
1
, Receptor Soort reactie bij binding NE Effect bij stimulatie/blokkade
Alfa1 op serotonerge Als NE aangrijpt komt er meer Meer NE komt meer 5HT
neuronen 5HT vrij. vrij.
Werking en bijwerking per receptor Werking Bijwerkingen
H1-receptor Normaal wordt er gedurende Sedatie (door blokkeren van de H1-
de dag veel histamine receptoren kan histamine niet
afgegeven door de aangrijpen met hetzelfde effect als
tuberomammilaire nucleus van wanneer het niet wordt afgegeven).
de hypothalamus, gedurende
de slaap veel minder tot niet. Toename van eetlust.
Histamine zorgt via H1-
receptoren voor remmen van
de eetlust; o.a. via inhibitie van
leptine.
M-receptor Normaal grijpt acetylcholine Droge mond, obstipatie, urineretentie,
aan en wordt de tachycardie (parasympaticus wordt
parasympaticus gestimuleerd. minder gestimuleerd).
Acetylcholine speelt ook een Verminderde cognitie bij ouderen (door
essentiële rol bij geheugen en verminderd vermogen geheugen en
leren. leren).
Natriumkanalen Onderdeel van actiepotentiaal. Hartritmestoornissen
Relevante CYP-inductie/substraat interacties
Geneesmiddel Substraat voor CYP-inductie CYP-inhibitie
Fluoxetine CYP2D6: naar actieve mb norfluoxetine. Geen - CYP2D6 (sterk)
aanpassing nodig bij polymorfisme. CYP2C19 (matig)
(CYP2C9) CYP3A457 (norfluoxetine)
Paroxetine CYP2D6: naar inactieve metaboliet. Geen - CYP2D6
aanpassing nodig bij polymorfisme.
Sertraline CYP2C19: naar inactieve metaboliet (PM- - CYP2D6 (enigszins)
type? Dosisverlaging)
Citalopram CYP2C19: (PM-type of IM-type? - CYP2D6 (nauwelijks)
Dosisverlaging).
CYP3A4 (mindere mate)
CYP2D6 (metabolieten)
Escitalopram CYP2C19 (PM en IM: dossiaanpassing. UM: - CYP2D6 (nauwelijks)
kies liever andere SSRI)
CYP3A4 (mindere mate)
CYP2D6 (betreft zwak werkzame metaboliet,
niet relevant)
Fluvoxamine CYP2D6 (vooral) - CYP1A2 (sterk)
CYP1A2 (mindere mate) CYP2C19
CYP2C9?
CYP3A457
Venlafaxine CYP2D6 (naar actieve mb; PM en IM: - -
alternatief wordt aanbevolen; UM 150% dosis
2
, of alternatief aanbevolen)
CYP2C19 (naar inactieve metabolet)
CYP3A4 (naar inactieve metaboliet)
CYP2C9?
Duloxetine CYP1A2 (vooral) - CYP2D6 (matig)
CYP2D6 (mindere mate. Polymorfismen zijn
niet relevant).
Amitriptyline Tertiair amine: CYP2C19, CYP1A2 - -
Secundair amine (= nortriptyline) naar
metaboliet: CYP2D6 (CYP3A4)
Nortriptyline CYP2D6 (CYP3A4) - -
Clomipramine CYP2C19, CYP1A2 - -
CYP2D6 (CYP3A4)
Imipramine CYP2C19, CYP1A2 - -
CYP2D6 (CYP3A4)
Mirtazapine CYP2D6 (PM: niet/nauwelijks toename van ? ?
BW, IM geen toename, UM niets)
CYP2C19 (gen-variaties geen invloed op
plasmaconcentratie/ effectiviteit/
bijwerkingen)
CYP3A4 (niet relevant)
Bupropion CYP2B6 (tot actieve metaboliet) - CYP2D6 (door bupropion en de
actieve metaboliet)
Vortioxetine CYP2D6 (hoofdroute), mindere mate CYP3A4 ? ?
en CYP2C9
Fenelzine ? ? ?
Tranylcypromine ? ? ?
Moclobemide CYP2C19 (geen relevantie bij gen-variaties) - CYP2D6?
Quetiapine CYP3A4 (Voornaamste. PM en IM: metaboliet - -
met antidepressieve werking is verminderd,
maar klinisch niet relevant)
CYP2D6 (Beperkt. Gen-variaties geen invloed)
Olanzapine CYP1A2 (Voornaamste. Polymorfismen geen - -
invloed)
CYP2D6 (polymorfismen geen invloed)
Clozapine CYP1A2 - -
CYP2C19
Risperidon CYP2D6 (Voornaamste. PM; dosisverlaging, - -
IM: klinisch niet relevant, UM: alternatie of
dosistitratie o.b.v. actieve metaboliet
paliperidon)
CYP3A4 (mindere mate)
Aripiprazol CYP2D6 (Voornamelijk. PM: dosisverlaging. IM - -
en UM: niet klinisch relevant).
CYP3A4 (ook voornamelijk?)
Haloperidol Glucuronidering = voornaamste. CYP2D6 en - CYP2D6
CYP3A4 in mindere mate.
CYP2D6 (PM: dosering verlagen. IM: niet
klinisch relevant. UM: dosering verhogen)
CYP3A4
CYP1A2 (klein beetje?)
3
, Carbamazepine CYP3A4 CYP1A2, CYP2B6, CYP2C9 CYP2C19 CYP3A4
CYP2C9, CYP2C19,
CYP3A4, P-gp,
UGT
Pregabaline Minder dan 1% wordt gemetaboliseerd, ? ?
vrijwel onveranderd uitgescheiden via urine.
Hypericum ? CYP3A4, CYP2B6, CYP3A4
(=Sint-Janskruid) CYP2C9, CYP2C19,
P-gp
Buspiron CYP3A4 (concentratie daalt door krachtige - -
inductoren)
Lurasidon CYP3A4 (concentratie daalt door krachtige ? ?
inductoren)
Zolpidem CYP3A4 (geen effect grapefruitsap) - -
Midazolam CYP3A4 (geen grapefruitsap) - -
Alprazolam CYP3A4 (geen effect grapefruitsap vanwege
hoge BB)
Oxazepam Glucuronidering
Temazepam Glucuronidering
Diazepam CYP2C19 (hoofdroute)
CYP3A4
Vorming actieve metabolieten (o.a.
temazepam en oxazepam)
Geneesmiddel, aangrijpingspunten, werking en bijwerkingen
Geneesmiddel Receptor Klinisch relevant? Werking/bijwerkingen/extra Bijwerkingen
Fluoxetine SERT en 5HT2c en SERT ja, 5-HT2c kan Gevoelig voor Misselijkheid en diarree
NET lichtelijk. leiden tot activatie (?). geneesmiddelinteractie (begin), seksuele
NET enkel bij hele hoge vanwege sterke CYP2D6- stoornissen (verminderd
dosis, kan dan remming. De t1/2 is 4-6 dagen, libido, vertraagde
bijdragen aan AD- van de actieve metaboliet zelfs zaadlozing, gaan niet over),
werking. 4-16 dagen. slaapstoornissen (juist
teveel of te weinig slapen).
Paroxetine SERT, M1 (licht) en SERT ja, NET (zwak) kan Enige SSRI die M1 zwak Misselijkheid en diarree
NET (heel licht). bijdragen aan verder blokkeert. Geen sterk effect, (begin), seksuele
AD-werking, NOS- niets in vergelijking met TCA’s. stoornissen (verminderd
remming kan bijdragen libido, vertraagde
aan seksuele Sterke remming CYP2D6. zaadlozing, gaan niet over),
dysfunctie. slaapstoornissen (juist
teveel of te weinig slapen).
Sertraline SERT, DAT, alfa SERT ja, DAT onbekend DAT-eigenschappen zorgen Misselijkheid en diarree
maar mogelijk toename mogelijk voor toename in (begin), seksuele
in energie, motivatie en energie, motivatie, stoornissen (verminderd
concentratie, alfa- concentratie. Alfa- libido, vertraagde
eigenschappen eigenschappen zorgen zaadlozing, gaan niet over),
mogelijk effect op mogelijk voor effect op slaapstoornissen (juist
angst/psychotische angst/psychotische depressie. teveel of te weinig slapen).
depressie.
Citalopram SERT, H1 SERT ja, zwakke Sedatieve eigenschappen door Door H1 verhoogde eetlust
antihistaminerge H1-blokkade. R-vorm is en sedatie?
eigenschappen. farmacologisch inactief maar
zorgt wel voor zwakke H1- Voorkeur bij ouderen:
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper eline-tielen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 73918 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen