Tara Jacobus 30/12/2021
Hoofdstuk 13: schrijven en het schrift
The visual-inscribed medium
Verschillen met andere mediums
In het handboek wordt schrijven the visual-inscribed medium genoemd. Deze term bevat de
belangrijkste kenmerken van schrijven: tekens worden ergens op aangebracht en visueel
waargenomen. Schrijven verschilt op meerdere manieren van spraak- en gebarentalen:
- Rapid fade (Hockett design feature): vocale tekens of gebaren verdwijnen onmiddellijk,
schrift blijf langer bestaan
- Schrijven is afgeleid van en secundair tot spraak:
o Het geeft de gesproken taal weer.
o Psychologisch: mensen zijn geboren om te praten, schrijven moet expliciet
aangeleerd worden.
o De meeste talen zijn enkel gesproken en hebben geen schrift.
o Schrijven is onmogelijk zonder hulpmiddelen.
Visuele tekens die taal bijstaan (e.g. cijfers) zijn geen aparte schrijfsystemen. Ook pictogrammen
vormen geen nieuw systeem, maar geven duiding bij wat geschreven staat. Ze geven eerder dingen,
kwaliteiten en emoties weer dan woorden (e.g. uitgang, gevaar, smileys…)
Ontstaan van het schrift
Twee strategieën om moeilijk weer te geven woorden neer te pennen bevorderden de komst van het
schrift:
- Combinaties: combinaties maken het mogelijk iets weer te geven wat niet met één teken
duidelijk gemaakt kan worden.
- Het rebus principe: een symbool staat voor de klank van een woord (e.g.: 2 two, to, too;
sun, son
Het schrift ontstond in Mesopotamië, waar ze Sumeriaans schreven in spijkerschrift (cuneiform). De
vroegste spijkerschrift geschriften dateren van ca. 3100 v.C. (Nog voor het spijkerschrift waren er
tekeningen die ook acties weergaven, denk aan de grotten van Lascaux.) Het spijkerschrift werd
steeds verder ontwikkeld en ook gebruikt in andere talen. De laatste geschriften dateren uit 75 v.C.
Iets later dan spijkerschrift, in 3000 v.C., ontstond het hiërogliefen schrift in Egypte. Dit ontwikkelde
zich in de daaropvolgende eeuwen tot een simpeler hiëratisch schrift, cursief schrift met riet op
papyrus. Hiërogliefen werden nog steeds gebruikt voor religieuze doeleinden, terwijl hiëratisch
schrift diende voor administratie. Rond 650 v.C. ontstond uit het hiëratisch schrift het demotisch
schrift. Gezien de geografische ligging van Mesopotamië en Egypte zouden er eventueel wederzijdse
invloeden geweest zijn.
In de Indus Vallei werd een schrift ontdekt dat dateert uit 2500 v.C., maar nog niet ontcijferd is.
In Europa ontstond het schrift in Kreta, nog voor 1200 v.C. Er werden 3 verschillende geschriften
gebruikt:
- Cretan Hieroglyphic: proto-writing
- Linear A: deels ontcijferd, ongekende taal
19