Dit is samenvatting van lesnotities en boek (deel II). Lessen werden bekeken met lesopname dus zijn notities zijn uitvoerig!!! Na het leren van deze samenvatting was het examen zeer makkelijk en één van de makkelijkste van het eerste jaar!!
DEEL II: DE BRONNEN VAN HET INTERNATIONAAL RECHT
HOOFDSTUK 1: ALGEMEEN
Er is een beperkt aantal formele rechtsbronnen van het IR
Artikel 38 statuut internationaal gerechtshof (staan voornaamste formele rechtsbronnen van het IR in)
1. internationale verdragen
2. internationaal gewoonterecht
3. volkeren erkende algemene rechtsbeginselen
4. rechterlijke beslissingen (rechtspraak) & rechtsleer
Formele rechtsbronnen Materiele rechtsbronnen
= verschillende verschijningsvormen van het recht = concrete manifestaties van die types van bronnen,
m.a.w. de verschillende wijze van totstandkoming bronnen waarin de eigenlijke rechten en plichten
van recht, de verschillende types van bronnen instaan bv. VN-zeerechtverdrag 1982
waaruit internationaalrechtelijke rechten en
plichten kunnen ontstaan (BE recht kent 5 formele
rechtsbronnen)
Opmerking : de lijst is niet volledig (niet exhaustief) + onderlinge verhouding tussen de verschillende bronnen
zijn niet exhaustief geregeld in het artikel
- Bv. wanneer de VN veiligheidsraad een resolutie aanneemt dan bind dat staten, ze moeten dat
uitvoeren, dat is ook een bron van IR MAAR je kan dat niet onder één van die categorieën brengen
maar dit artikel is wel een goed vertrekpunt
- overgenomen uit het statuut v/d voorganger v/h IGH, PIGH (Permanent Internationaal Gerechtshof,
dit was het gerechtelijke orgaan van de Volkenbond)
HOOFDSTUK 2 : VERDRAGEN
AFDELING 1: ALGEMEEN – CONSENSUALISME
Verdragen vormen de belangrijkste bron van internationaal recht → consensualistisch instrument
- Enorme toename (mede dankzij toename van het aantal staten), vindplaats:
o United Nations Treaty Series (UNTS)
▪ In principe moeten alle (bilaterale/multilaterale) verdragen worden geregistreerd bij
het secretariaat van de VN en dan worden ze opgenomen in die database de UNTS
o Diplomatie
o Belgisch Staatsblad
▪ In principe moeten de verdragen die BE of de deelstaten aangaan gepubliceerd
worden in het BS
1
,Consensualisme = partijen kunnen onderling bepaalde rechten en plichten vastleggen (inwerkingtreding,
uitvoering…) indien de partijen hiertoe bereid zijn m.a.w. principe van wilsovereenstemming → verdragen zijn
daarom een consensualistisch instrument – pas sprake van verdrag als partijen WILLEN een verdrag aangaan
Wilsovereenstemming is belangrijk!
- Verdragen werden reeds in de klassieke oudheid gebruikt om onderling afspraken te maken
o NU exponentiële groei
▪ Aanvankelijk bilaterale verdrag maar vanaf de 19de ook multilaterale verdragen
- Staten gaan verdragen aan om de meest uiteenlopende redenen
o uitlevering , belasting…
▪ Vandaag duizenden verdragen geregistreerd bij de VN
BASISPRINCIPE VOOR VERDRAGEN DANKZIJ HAAR CONSENSUALISTISCH KARAKTER:
- Pacta sunt servanda = Afspraken moeten nageleefd worden
o Inhoud van het verdrag = bindend voor de partijen
o Partijen bij een verdrag zijn gehouden deze afspraken te goeder trouw uit te voeren.
o Geldt tevens bij CTT (cf. verbintenissenrecht)
- Pacta tertiis noncent nec prosunt = overeenkomsten hebben geen bindende gevolgen voor derden
(dankzij verdragen ontstaan IN PRINCIPE geen rechten/plichten voor een derde)
o Het Weens Verdragenverdrag (WVV) nuanceert dit principe
▪ Art. 36 WVV
• Indien verdrag voorziet van rechten/voordelen voor een derde staat dan wordt
er verondersteld deze te hebben aanvaard
▪ Art 35 WVV
• Indien verdrag voorziet in verplichtingen voor een derde staat dan moet dit
uitdrukkelijk en schriftelijk vooraf worden aanvaard
Verdragen kunnen de meest uiteenlopende vorm hebben (getekende verklaring, uitwisseling van brieven, …)
MAAR ook over de meest uiteenlopende zaken (inhoud kan dus verschillen)
AFDELING 2: WAT IS EEN VERDRAG
A. DEFINITIES
Artikel 2 (1)(a) WVV definieert een verdrag als:
“een internationale overeenkomst in geschrifte tussen Staten gesloten en beheerst door het volkenrecht,
hetzij nedergelegd in een enkele akte, hetzij in twee of meer samenhangende akten, en ongeacht haar
bijzondere benaming”
Deze definitie is echter onvolledig. De gewoonterechtelijke definitie is namelijk ruimer:
- Ook mondelinge akkoorden: uitzonderlijk kunnen staten inderdaad per mondeling een verdrag aangaan.
Zo’n verdrag is juridische bindend MAAR moeilijk te bewijzen → daarom = zeldzaam
- Ook tussen internationale organisaties (IO’s): verdragen afgesloten tussen IO’s onderling of tussen IO’s en
één of meerdere staten bv. die van de Europese Unie
2
, B. DE BEDOELING BINDENDE GEVOLGEN TE CREËREN
Verdrag vereist een overeenkomst m.a.w. een vorm van wilsovereenstemming met bedoeling om juridisch
bindende gevolgen te creëren.
- verschil verdrag en politieke akkoorden/gentlemen’s agreements (geen plichten)
o Deze weerspiegelen louter politieke intenties/toezeggingen bv. G7 tax-agreement
o Deze zijn dus niet bindend → niet naleven van een politiek akkoord zal voor kritiek zorgen maar
leidt niet tot een plicht om de zaak goed te maken, er is geen inbreuk
- Om te bepalen of een bepaald politiek instrument onder de categorie verdragen of politieke akkoorden
valt, wordt gekeken naar de bewoordingen en de context waarbinnen het instrument wordt aangenomen:
o Duidelijke en concrete rechten en plichten = verdrag
o Vage en soepel geformuleerde toezeggingen = politiek akkoord
o Indien de definitie in art.2(1)(a) WVV niet determinerend is om uit te maken of we te maken
hebben met een juridisch bindende overeenkomst of met een politiek akkoord, kan de titel meer
duiding bieden (bevat ofwel ‘verdrag’ ofwel ‘verklaring’).
o Ook wanneer er procedurele bepalingen instaan bv. i.v.m. ratificatie/wijziging/inwerkintreding
dan gaat het over een verdrag → in politieke akkoorden houdt men zich daar niet mee bezig
o Ook wanneer het in UNTS wordt gepubliceerd → er zijn bepaalde int’l akkoorden waar
uitdrukkelijk instaat dat het niet zal gepubliceerd worden in de UNTS, dan weten we dat het niet
om een verdrag gaat maar wel om een politiek akkoord
o Kijken naar inhoud → hoe het is opgesteld – bepaalde woorden hebben een connotatie, indien je
ziet dat ze het juridisch bindend willen maken dan gaat het om een verdrag, indien het meer
vrijblijvend geformuleerd is dan zitten we meer in de sfeer van politieke akkoorden
In een aantal gevallen geeft het instrument zelf aan of het om een verdrag of een politiek akkoord gaat:
- Preambule → geeft expliciet aan of het om verdrag of politiek instrument gaat
- Clausule (m.a.w. artikel/bepaling) → instrument komt niet in aanmerking voor registratie bij de VN conform
artikel 102 HVN = geen verdrag
Staten gebruiken vaak een memoranda van overeenstemming (MOU’s = Memorandum of Understanding ) om
afspraken te maken met belang voor praktische en technische samenwerking (militair) en om uitvoer te geven
aan algemene verdragen.
Er is een veronderstelling dat MOU’s politieke akkoorden zijn MAAR er zijn gevallen die ervan afwijken. In
principe zijn die MOU’s dus niet afdwingbaar maar er zijn situaties waarin zo’n MOU voor de rechter verschijnt
en de rechter concludeert dat er concrete afspraken zijn gemaakt en dat deze dienen nageleefd te worden. In
bepaalde gevallen kan het dus wel degelijk zijn dat zo’n MOU wordt afgedwongen maar in principe is het eerder
een politieke akkoord (deze zijn niet afdwingbaar).
- Voordelen :
o flexibele afspraken maken
▪ kunnen naderhand aangepast worden (niet volgens de formele vereisten)
o uitvoerende macht kan snel optreden zonder controle van de wetgevende macht
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper amina05. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
