Dit document is een samenvatting van het vak Recht en Onderneming uit het 1ste jaar bachelor TEW gegeven door prof. Hendrik Vanhees aan de Universiteit Antwerpen. Het document bestaat uit een samenvatting van de handboeken Inleiding tot het recht deel 1, Inleiding tot het recht deel 2 en Ondernemin...
, inleiding tot het recht: deel 1
inleiding - hoofdstuk 1: Wat is recht ?
definitie van het recht
“recht is het geheel van bindende regels tot ordening van de samenleving in beginsels opgelegd,
minstens bekrachtigd door de maatschappij en als zodanig afdwingbaar gesteld”
recht moet aan 3 categorieën voldoen:
1. ordenen
→ recht probeert het samenleven te ordenen, bv. niet dronken rijden
2. afdwingen
→ de eerste categorie afdwingen adhv sancties, bv. boetes
3. wijzigen
→ de eerste en tweede categorie aanpassen want recht is constant in evolutie, bv.
je mag niet meer met een elektrische step op het voetpad wat ervoor wel nog
mocht
rechtsregels = regels die afdwingbaar zijn met maatschappelijk geweld
→ afgedwongen ‘met de sterke arm’ (met behulp van politionele macht) zodat men ze
effectief naleeft en worden bestraft met sancties
⇒ vermijden dat samenleving hervalt in een strijd allen tegen allen
moderne staat heeft een monopolie op geweld (zwaard van vrouwe Justitia)
⇒ apparaat om recht af te dwingen maar overheid voert dit geweld op een zeer
voorzichtige manier uit (weegschaal van vrouwe Justitia)
recht in 2 groepen verdelen:
1. objectief recht = geheel aan rechtsregels
2. subjectief recht = het recht dat wij ontlenen uit het objectief recht
bv. auteursrecht - niemand mag een afbeelding van jou gebruiken zonder jouw toestemming (objectief)
=> jij kan naar de rechter gaan als iemand van een foto neemt zonder toestemming en zeggen dat deze
strafbaar is door te verwijzen naar het auteursrecht (subjectief)
nationaal recht = recht van nationale oorsprong en dus door Belgische wetgevers gemaakt is
,privaatrecht = relaties tussen burgers onderling
publiekrecht = relaties tussen burger en overheid of overheden onderling
PRIVAATRECHT
burgerlijk recht = fundamentele regels voor iedere burger
burgerlijk wetboek (1804) → verouderd
nieuw burgerlijk wetboek → stapsgewijs opgevuld door oude regels te
herzien en hernomen ⇒ zal het huidig BW vervangen
ondernemingsrecht
= regels voor categorie van personen namelijk ondernemingen
wetboek van economisch recht
privaatrechtelijk procesrecht = maakt het mogelijk andere regels af te dwingen
(gerechtelijk recht)
gerechtelijk wetboek → bepaald onze gehele rechterlijke organisatie en de
bijbehorende procedures
(voor dit conflict moet je deze procedure doen en moet je naar deze soort rechtbank)
PUBLIEKRECHT
grondwettelijk recht
grondwet → regelt 3 zaken
a) regelt de structuur van onze staat
b) basisstructuur van machtsuitoefening
c) fundamentele rechten en vrijheden van burgers voor onze
democratische samenleving
bv. scheiding van 3 machten om dictatuur te voorkomen
bestuursrecht = regelt de uitvoerende macht ( de regering )
niet echt een wetboek
fiscaal recht = bepaald de staatsinkomsten (relatie burger - overheid)
bv. overheid heeft geld nodig en wilt dit dan bij de burger gaan halen
verschillende wetboeken
strafrecht = geheel van normen voor het behoud van openbare orde en om bepaalde
misdrijven te bestraffen
- zo fundamenteel ⇒ direct gesanctioneerd
- niet de persoon wiens rechten overtreden werden maar de overheid zal een
zaak opstarten tegen de schuldigen
( ←→ burgerlijk recht want hierbij moet je zelf naar een bepaald lichaam stappen om het geschil aan
te geven en voer je zelf een zaak tegen de persoon waar je een geschil mee hebt)
strafwetboek: bevat gedragingen die wij direct bestraffen
(andere wetboeken voor specifieke misdrijven)
strafprocedure recht = legt procedures vast als iemand strafrecht schond
→ dader tegenover de gemeenschap vertegenwoordigt door openbaar ministerie
, bv. wat met iemand die veroordeeld is hoe kunnen we deze opsluiten
wetboek van strafrecht
RELEVANTIE van dit onderscheid publiek-privaat:
privaatrecht (burgerlijk recht) bestaat uit …
…suppletief- of aanvullend recht = regels waarvan je kan afwijken
bv. als bij een huwelijk niets vastgelegd wordt geldt het contract van ‘gemeenschap van aanwinsten’ maar het
koppel kan ook voor andere contracten kiezen
… dwingend recht = regels waarvan je niet kan afwijken om private belangen te beschermen
… regels van openbare orde = regels waarvan je niet kan afwijken om belangen van de
maatschappij veilig te stellen
publiekrecht bestaat uit …
… regels van openbare orde
onderscheid RELATIVEREN want sommige horen zowel bij het privaat als publiek recht:
economisch recht → ondernemingsrecht
→ economisch recht vooral bepaald door overheidsinterventies
zoals marktregulering recht
= hoe je je op de markt moet gedragen
bv. je mag een machtspositie niet misbruiken → Microsoft die mensen verplicht
bij programma’s dat ze nodig hebben andere programma’s te kopen die ze niet
nodig hebben
sociaal recht → individueel arbeidsrecht = verhouding werkgever - nemer
→ collectief arbeidsrecht = verhouding tussen werkgevers maar dan
als werkgeversorganisatie en werknemers maar dan als
werknemersorganisatie
→ sociaal zekerheidsrecht = verhouding tussen verzekerden en
instelling van sociale zekerheid
voorbeelden van deze relativering
- problemen in de praktijk die zowel regels uit het privaat- en publiekrecht nodig hebben om
opgelost te worden
- Europese Unie kent het onderscheid privaat- en publiekrecht niet
- privaatrechtelijke technieken = overheid gebruikt meer en meer privaatrecht
→ overheid heeft belang bij om vrije markt zo min mogelijk te verstoren en doet
afstand van haar machtspositie om zoals andere particulieren contracten te sluiten
⇒ (vb.1) verwerving : vroeger deed men aan onteigeningen tegenwoordig sluit de
overheid een koop-verkoopovereenkomst en wordt er dus wel onderhandel
⇒ (vb.2) bij de overheid werken: vroeger als je bij de overheid werkte was je een
ambtenaar maar nu werken ze veel meer met contracten
, inleiding - hoofdstuk 3: het internationaal recht
internationaal recht = recht afgeleid van internationale oorsprong
INTERNATIONAAL PRIVAATRECHT (IPR)
= als doel uit te maken welke nationale wetgeving van toepassing is op een rechtsverhouding met
buitenlandse elementen
IPR is nationaal dus elk land kiest welke regels ze toepassen ⇒ ‘hinkende’ rechtsrelaties
doordat er ongelijke rechtsgevolgen zijn in diverse landen ⇒ op Europees vlak toch beetje
eenheid doordat landen afspreken van dezelfde regels te hanteren
in België vooral regels uit wetboek IPR
INTERNATIONAAL PUBLIEKRECHT / VOLKEREN RECHT
= geheel van overeenkomsten tussen landen om onderlinge relatie vast te leggen
(duren vaak heel lang omdat ze door beide ondertekend moeten worden en daarna akkoord verklaard worden door de
regering die hiervoor naar het parlement moet enz.)
EUROPEES RECHT
= nationale bevoegdheden worden overgedragen aan supra-nationale instellingen die rechtsregels
creëren
uniek vanwege 2 kenmerken
1) voorrang/primauteit van het europees recht
staat dus boven het Belgisch recht ⇒ onze wetten moeten overeenkomen met de
Europese
2) directe/rechtstreekse werking
lidstaten kunnen de Europese rechtsregels noch bekrachtigen noch wijzigen => iedere burger
kan zich beroep doen op deze regels
bv. Belg en Fransman spreken prijzen af maar de Fransman begint na een tijd lagere prijzen aan te bieden
waardoor de Belg klanten verliest ⇒ Belg gaat naar de rechtbank maar de Fransman zegt dat die afspraak over
hun prijs tegen het Europees recht ingaat en die overeenkomst nietig verklaard moet worden (artikel 101)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper UA5. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,48. Je zit daarna nergens aan vast.
