Grondige en volledige samenvatting van het vak 'Staatsrecht '. Samenvatting is gebaseerd op Powerpoints, hoorcolleges en cursus. Geslaagd in eerste zit.
Inhoudsopgave
Inleiding..................................................................................................................................................3
Kernboodschap...................................................................................................................................3
Deel I: krachtlijnen..................................................................................................................................3
de Belgische staat...............................................................................................................................3
het ontstaan van België..................................................................................................................3
België als staat................................................................................................................................4
Gevolgen van kwalificatie als staat.................................................................................................6
Een democratische rechtstaat............................................................................................................7
De rechtsstaat.................................................................................................................................7
Een meergelaagde rechtsorde..........................................................................................................10
De (federale) staat België.............................................................................................................10
De Vlaamse en de andere deelstaten...........................................................................................12
De Europese Unie.........................................................................................................................14
De gemeenten en provincies........................................................................................................16
Deel II: De democratische besluitvorming............................................................................................16
De grondwettelijke teksten..............................................................................................................16
Inleiding........................................................................................................................................16
De Belgische grondwet.................................................................................................................19
De constitutieve autonomie van de deelstaten............................................................................23
De constituerende verdragen van de Europese Unie...................................................................23
De wetgevende instellingen.............................................................................................................24
Debatteren en organiseren...........................................................................................................24
Zelf beslissen................................................................................................................................27
Verkiezen en vertegenwoordigen.................................................................................................28
Wetgeven.....................................................................................................................................39
De uitvoerende instellingen..............................................................................................................52
Vertrouwen en controleren..........................................................................................................52
Besturen.......................................................................................................................................67
Bestuurlijke rechtshandelingen stellen.........................................................................................77
Taalgebruik door het bestuur.......................................................................................................80
Deel III: De bevoegdheidsverdeling......................................................................................................82
Gefedereerde bevoegdheden...........................................................................................................82
De bevoegdheidsverdeling binnen België.....................................................................................82
De bevoegdheidsverdeling binnen de Europese Unie..................................................................97
1
, Territoriaal gedecentraliseerde bevoegdheden...............................................................................98
Deel IV: De inwoners en hun grondrechten..........................................................................................99
De inwoners......................................................................................................................................99
Personen met de Belgische nationaliteit......................................................................................99
Personen zonder de Belgische nationaliteit................................................................................101
De burgers van de EU.................................................................................................................102
Grondrechten.................................................................................................................................103
De ontwikkeling van grondrechten.............................................................................................103
De voornaamste grondrechten...................................................................................................105
De beperking van grondrechten.................................................................................................115
De horizontale werking van grondrechten.................................................................................121
Deel V: De rechtsbescherming............................................................................................................122
De rechtsprekende instellingen......................................................................................................122
De Belgische rechtscolleges........................................................................................................122
De rechtscolleges van de Europese Unie....................................................................................127
De rechtsbescherming tegen de overheid......................................................................................128
De hiërarchie van de normen.....................................................................................................128
Rechtstreekse rechtsbescherming..............................................................................................131
Overheidsaansprakelijkheid........................................................................................................145
Actua..................................................................................................................................................147
Casus..................................................................................................................................................150
2
,Samenvatting Staatsrecht
Inleiding
Gustaaf Wappers – het tafereel van de septemberdagen toont de onafhankelijkheid van
BEL in 1830
Recht =
- Rationeel opgebouwd geheel van
- Door de overheid uitgevaardigde & via sancties afdwingbare normen die dienen tot
- Organisatie, handhaving of herstel v/d orde in de samenleving
DOEL van rechtsregels: zekerheid creëren waar onzekerheid bestaat + orde creëren
waar chaos bestaat RECHTSZEKERHEID (1 v/d meest belangrijke ambities van
recht)
Opm.: in een ideale wereld zou recht rationeel zijn
Publiekrecht: beheerst de situatie van en de relaties tussen particuliere (rechts of
natuurlijke)personen
Bv. je hebt de BEL nationaliteit, bestuursrecht, staatsrecht, delen van omgevingsrecht…
<-> privaatrecht: beheerst de situatie van en de relaties tussen overheid en particuliere
(rechts)personen en overheden onderling
Bv. je bent iemands kind, je bent een contractspartij…
Onderscheid: niet altijd duidelijk MAAR staatsrecht = publiekrecht!
Opm.: je hebt niet enkel rechten, maar ook plichten tav staat/overheid (bv belastingen op geld uit
studente job)
Kernboodschap
!!! België is een meergelaagde, democratische rechtsstaat in Europa!!!
Dit gaan we doorheen de cursus bespreken
Deel I: krachtlijnen
de Belgische staat
het ontstaan van België
Het ontstaan van staten
Oorspronkelijk ° staten kunnen zomaar ° = op een spontane manier
Afgeleid ontstaan
- Dekolonisatie
bv Congo was een kolonie van BEL wordt hierna opnieuw een eigen staat
3
, - Secessie = afscheuren v/e bepaald gebied & eigen staat worden
- Dismembratio = staten kunnen uiteenvallen
bv Tsjechiëslowakije
- Fusie = staten kunnen samen komen
bv Oost- & West-DUI komen samen na val v/d Berlijnse muur, Zuid-Soedan…
Staat = rechtssubject v/h int’l recht (is dus ook drager van rechten & plichten)
Het ontstaan van België
Wij waren geannexeerd bij FRA later bij Keizerrijk van Napoléon slag van Waterloo =
nederlaag van Napoléon Congres van Wenen (1814) probeert stabiliteit in Europa te
herstellen hebben besloten om ZN & NN terug samen te voegen = Verenigd Koninkrijk
der Nederlanden (1815)
Waarom samenvoegen? Als bufferstaat tussen FRA & DUI 2 grootmachten worden uit
elkaar gehouden & zo voorkomt men een nieuwe oorlog
In NN: Willem I (=organist) = aan de macht had al een grondwet was niet zo
democratisch!
Bv. koning veel macht <-> parlement weinig macht
Opm.: Willem kreeg wel steun van Gent bij afscheuring van ZN omdat Willem de textiel in Gent heeft gesteund (+
heeft ook unief opgericht)
Verenigd Koninkrijk der Nederlanden bleef 15j lang bestaan (tot 1830)
MAAR Zuidelijke provincies snel ontevreden door…
- Economische tegenstellingen: NN = int’le handel <-> ZN = industrie (bv textiel)
- Politieke ondervertegenwoordiging: ZN was ondervertegenwoordigd in het
parlement/de regering in Amsterdam ° frustraties
- Inmenging in Kerk (onderwijs): NN = protestantisme <-> ZN = katholiek
- Beknotting persvrijheid: in grondwet koning duldde geen tegenspraak vanuit de
media
- Toen reeds taalconflict: NN = Nederlands <-> ZN = Frans
Heel wat groepen hadden dus een reden om boos te zijn (kerk, elite etc.)
Spanningen cumuleren Stomme van Portici = theaterstuk over liefde voor het vaderland
° begin v/d BEL revolutie (FRA steunt BEL revolutionairen hierin)
Uiteindelijk: Monsterverbond in ZN = verbond tussen Katholieken & Liberalen
Waarom ‘Monster’verbond? Omdat 2 groepen totaal niet veel gemeenschappelijk hadden
MAAR toch gaan ze zich samen verzetten tegen Willem I!
4 okt 1830 – onafhankelijkheidsverklaring van BEL door het Voorlopig Bewind begin van
nieuwe BEL grondwet
België als staat
De Belgische staat
Voorwaarden om v/e staat te kunnen spreken:
1. Permanente bevolking = +/- 11,5 miljoen in 2021
Meerderheid v/d bevolking heeft ook BEL nationaliteit MAAR dit is niet noodzakelijk
Bv. andere nationaliteit, maar hier wel permanent wonen & werken ook deel v/d
permanente bevolking
Bv. mensen met 2 nationaliteiten = bipatriditeit
Bv. mensen zonder nationaliteit = apatriditeit proberen we te vermijden
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper meesterjuju. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €25,47. Je zit daarna nergens aan vast.
