Filosofische en ethische vraagstukken in de gezondheidszorg
I. Wat is filosofie?
= begeren van wijsheid, zonder vast beginpunt
→ denkkaders aanreiken om meest fundamentele vraagstukken over mens en
wereld beter
te begrijpen
● Moeilijk
→ met minder eindigen
→ nooit eeuwig zeker van waarheid
1.Methodische twijfel
= kritische vragen bij schijnbare waarheden, elk element toetsen en dan pas voor waar
aannemen, ook eigen standpunt
René Descartes (17e E)
● Twijfel
→ basis filosofie
→ fundament wetenschap
⇒ doel: waarheid
→ in SA
- belang eigen ervaring ↔ feiten
- woord tegen woord
- relativisme: alles waar, alles relatief
⇒ paradox
● Feit en opinie
→ objectief
→ subjectivistisch
→ subjectief
2. Fundamenteel nadenken
→ vertrekpunt
- verwondering over wereld en onze plaats erin
● Fundamentele vraagstukken
→ onmiddellijk toepasbare, wel relevante
→ vastgelijnd onderzoeksobject, wel specifieke methode denken en redeneren
→ in medisch wereld door technologische vooruitgang
, Filosofische en ethische vraagstukken in de gezondheidszorg
3. Systematische en logisch redeneren
→ logisch, stap per stap nadenken, redenering opbouwen
→ zin voor synthese + overzichtelijke analyse
→ zelfkritiek
● Problemen
→ (nog) oplosbaar, exact,
4. Aporetisch
= probleem waarin je vastgeraakt
→ actief op zoek naar waar geen antwoorden meer op hebben
● Schijnproblemen en misleiding
→ gezondheid verkoopt: ontrouw wetenschap
, Filosofische en ethische vraagstukken in de gezondheidszorg
II. Wat is gezondheid?
● gezond
→ zekerheid, veronderstellen tot tegendeel
Vroeger: voelen nu: technieken, onderzoeken
+ minder zorgen + op voorhand weten (nadeel)
- ziek zonder besef - angsten
medische filosofie
= bevraging belang gezondheid
1. Oudheid: Humorale leer
1.1 Grieken
● Logos
= nieuwe manier van denken
→ goden, zelf bestuderen, inzicht uit eigen logos
- rationeel zoeken naar orde(ning) in wereld
- zoeken naar nomoi (wetmatigheden) in natuur
- angst, controle
- wereld begrijpen => zichzelf begrijpen
● Polis
= nieuwe manier van leven, nieuwe sociale ruimte
→ goden, zelf organiseren, democratie
(eig aristocratie: vrije burgers>werklieden>vrouwen>slaven,
vrije tijd voor studeren)
- Agora als plaats van bijeenkomst
- SA ‘te bespreken’ kwestie
⇒ elkaar versterken, groei samenleving, verwerven kennis
- L: discussie over mens en SA ⇒ woord (primaire status)
- P: rationele (L) manier om samen te leven ⇒ woord naar buiten (politiek,
publiek status)
● Genees-kunde
, Filosofische en ethische vraagstukken in de gezondheidszorg
= ziel bevrijden van passie (emotioneel rationeel discussie)
als lichaam bevrijden van ziekte
→ filosofie als pharmakon voor ziel
→ evenwicht
→ Eed van Hippocrates
→ antieke Griekse filosofen
- zijn = al wat is
- zijnde = iets binnen de totaliteit van al wat is
→ natuurfilosofen
- 4 natuurelementen, fysisch gebeuren goden
- vb. Herakleitos: alles ontstaat uit vuur (daarna processen vn afkloeling,
stolling, verdamping…)
Empedocles van Agrigentum
● Elementenleer
→ alles = 4 oerelementen
- elk 2 basiskwaliteiten
→ ding = tijdelijke verbinding vn elementdeeltjes
- strijd: liefde en haat ⇒ ontstaan en vergaan
- mens dus ook
1.1.2 Griekse geneeskunde
Hippocrates van Kos
● Hippocratische geneeskunde
→ empirisch werken, experimenten
→ systematisch kennis verzamelen
→ observatie
→ verbinding mens-kosmos
- mens: microkosmos
- wereld: macrokosmos
● Corpus Hippocraticum
= medische school
→ fysiologisch pluralisme
- mens uit meerdere substanties (complex)
⇒ meerdere remedies nodig
○ nooit volledig gezond of ziek
○ symptomen vr meerdere ziektes vn toepassing