Deze samenvatting heb ik geleerd voor mijn examen en ik heb 14/20 behaald hierdoor. De samenvatting heb ik zelf gemaakt en alsook heb ik al mijn lesnotities hierin verwerkt.
Jens Baert | Geschiedenis van het publiekrecht en de politiek | Academiejaar 2021-22
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Inleiding: definitie, doelstellingen en aanpak....................................3
1. DEFINITIE: “GESCHIEDENIS VAN HET PUBLIEKRECHT EN DE POLITIEK”
............................................................................................................................. 3
1.1 Geschiedenis................................................................................................ 3
1.2 Politiek......................................................................................................... 9
1.3 Publiekrecht............................................................................................... 10
2. DOELSTELLINGEN VAN DEZE CURSUS......................................................12
2.1 Publiekrechtelijke basisbegrippen.............................................................13
2.2 Recht als instrument van de macht...........................................................13
2.3 Inzicht leidt tot relativering en kritiek.......................................................14
2.4 Mijlpalen en culturele bagage...................................................................15
2.5 Tendensen.................................................................................................. 16
2.6 Juridische en andere legitimaties..............................................................16
3. AANPAK.......................................................................................................... 18
3.1 Afbakening van het terrein........................................................................18
3.2 Cursus en examen......................................................................................19
Hoofdstuk 2: De fundamenten van de Oudheid.....................................................19
1. DE OUDSTE BOUWSTENEN VAN HET PUBLIEKRECHT..............................19
1.1 De bakermat aan de Middellandse Zee......................................................19
1.2 Democratie, oligarchie, monarchie............................................................19
2. HET SPONTAAN GEGROEIDE RECHT: HET GEWOONTERECHT................20
2.1 Wat is gewoonte? Legitimatie en bron.......................................................20
2.2 Bestaansvoorwaarden: herhaling en dwang..............................................20
2.3 Kenmerken................................................................................................. 20
2.4 De verhouding wet-gewoonte....................................................................21
2.5 Gewoonterecht versus specialisering en verschriftelijking.......................21
3. HET RECHT WORDT EEN AUTONOME WETENSCHAP: HET ROMEINSE
RECHT................................................................................................................ 21
3.1 Belang en periodisering.............................................................................21
3.2 Een kort historisch overzicht.....................................................................21
4. DE KERK......................................................................................................... 27
4.1 De eerste drie eeuwen...............................................................................27
4.2 De Christianisering van de vierde eeuw....................................................27
4.3 De Kerk als brug tussen Oudheid en Middeleeuwen.................................27
Hoofdstuk 3: De (vroege en volle) Middeleeuwen.................................................28
PAGINA 1
, 1. DE GERMAANSE VERWOESTING EN HEROPBOUW....................................28
1.1 Van Romeinen naar Germanen: een publiekrechtelijke “achteruitgang”? 28
1.2 Publiekrecht bij de Franken?.....................................................................29
1.3 De Karolingische renaissance....................................................................31
1.4 Het Karolingische recht.............................................................................32
1.5 Het leenstelsel: oorsprong en latere evolutie............................................33
2. DE VERBROKKELING VAN RECHT EN MACHT (9de-11de E).........................38
2.1 De ondergang van het Karolingische rijk: de macht verbrokkelt..............38
2.2 Enkele grenzen aan de verbrokkeling.......................................................41
Hoofdstuk 4: De Late Middeleeuwen: soevereiniteitsaanspraken versus
communalisme, constitutionalisme en parlementarisme......................................43
1. COMMUNALISME (de steden).......................................................................43
1.1 Stadsrechten (stadsprivileges)...................................................................43
1.2 Stadspoorters: de eerste burgers..............................................................45
2. DE SOEVEREINE VORST EN HET MINDER SOEVEREINE VLAANDEREN..47
2.1 Het soevereiniteitsstreven in theorie en praktijk......................................47
2.2 Het Vlaamse soevereiniteitsstreven en 1302.............................................48
3.1 Engeland: Magna Carta (1215)..................................................................50
4.2 Engeland (“House of Parliament”).............................................................54
4.4 Evaluatie: vertegenwoordiging en democratie..........................................56
6.2 De (her)geboorte van de wetgeving...........................................................61
6.3 Begin van de bureaucratisering.................................................................62
6.4 De invloed van de rechtswetenschap op het strafrecht.............................62
6.5 Het succes van de Romeinsrechtelijke receptie........................................65
Hoofdstuk 5: De Vroegmoderne Tijd: ontwikkeling van de soevereine nationale
staat....................................................................................................................... 66
1. BOURGONDISCHE, SPAANSE, OOSTENRIJKSE EN BIJNA AFHANKELIJKE
NEDERLANDEN................................................................................................. 66
1.1 De Bourgondiërs, Keizer Karel en de 17 provinciën..................................66
Één van de laatste keren dat de staten proberen om de vorstelijke macht
tegen te houden, om aan macht te kunnen blijven Maria VB heeft het groot
privilegie moeten toestaan (1477)...................................................................67
Keizer Karel..................................................................................................... 67
1.2 De scheuring van de Nederlanden.............................................................69
1.3 Albrecht en Isabella: quasi-soevereine vorsten in de Zuidelijke
Nederlanden.................................................................................................... 71
1.4 De Spaanse en Oostenrijkse periodes........................................................73
PAGINA 2
, 2. DE UITBOUW VAN DE STAATSMACHT.........................................................74
2.1 Theoretische onderbouwing van het absolutisme......................................74
2.2 Het absolutisme in praktijk (vooral situatie in Frankrijk en Zuidelijke
Nederlanden)................................................................................................... 78
stijging van wetgeving motu proprio waardoor eenmaking van het recht......78
aanpassen/afschaffen van “slechte costumen”, daarna alle costumen............78
wegens ‘raison d’état’ gaat ius dominationis voor op ius ordinarium..............78
uit zich in belangrijke codificaties...................................................................78
centralisatie gerechtelijke en bestuurlijke instellingen...................................78
sterk leger........................................................................................................ 78
binding wetenschappers (Académie)...............................................................78
propaganda (bv. roi soleil, divinité visible)......................................................78
binding met de kerk = gallicanisme (bijna staatsgodsdienst).........................78
2.3 Het verplicht absolutisme en het Natuurrecht..........................................82
Inleiding: Het verlichtingsdenken (18de E).......................................................82
2.4 Bureaucratisering: de boom van de instellingen.......................................84
3. DE EVOLUTIE VAN HET RECHT...................................................................86
3.1 Wetgeving, codificatie en homologatie......................................................86
3.2 Verschriftelijking en “nationale” eenmaking van het recht.......................89
3.3 Het gruwelijke strafrecht en pleidooien voor humanisering.....................90
Woordenlijst.......................................................................................................... 92
Hoofdstuk 1: Inleiding: definitie,
doelstellingen en aanpak
1. DEFINITIE: “GESCHIEDENIS VAN HET
PUBLIEKRECHT EN DE POLITIEK”
1.1 Geschiedenis
We bekijken de geschiedenis van het recht door een achteruitkijkspiegel. We
benaderen het verleden dat vandaag de dag nog relevant is. Door de bouwstenen van
het heden te onderzoeken, kunnen we het heden ook beter verstaan.
1.1.1 De historische benadering is een metajuridische benadering
Metajuridische vakgebieden bestuderen het recht vanuit een andere wetenschap.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jensbaert. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,39. Je zit daarna nergens aan vast.
