SEKSUEEL GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG
Samenvatting
MODULE 1: PREVENTIE EN SRV
1. Seksueel relationele vorming
Het belang van seksuele en relationele vorming binn en het vak SGG:
Mensen die geen goede SRV kennen en waarbij de seksuele ontwikkeling uit balans is, hebben een
hogere kans op slachtofferschap EN een hogere kans op daderschap!
seksualiteit: een centraal aspect van het mens-zijn doorheen de levensloop en omvat zowel seks,
identiteit en rol, seksuele oriëntatie, erotiek, plezier, intimiteit en voortplanting. Seksualiteit uit zich
en wordt ervaren in gedachten, fantasieën, verlangens, overtuigingen, attitudes, waarden, gedrag,
praktijken, rollen en relaties. Seksualiteit bevat in principe al deze dimensies, maar ze worden niet
steeds allemaal waargenomen of tot uiting gebracht. Seksualiteit wordt beïnvloedt door de interactie
van biologische, psychologische, sociale, economische, politieke, ethische, wettelijke, historische,
religieuze en spirituele factoren
seksuele gezondheid: een staat van lichamelijk, emotioneel, mentaal en sociaal welzijn op het vlak
van seksualiteit: Seksuele gezondheid vereist zowel een positieve en respectvolle benadering van
seksualiteit en seksuele relaties, als de mogelijkheid om positieve en veilige seksuele ervaringen te
hebben, vrij van dwang, discriminatie en geweld. Om seksuele gezondheid te bereiken en te
handhaven, moeten ieder seksuele rechten worden gerespecteerd, beschermd en gerealiseerd.
Relationele en seksuele vorming: het overbrengen van de cognitieve, emotionele, sociale,
interactieve en fysieke aspecten van seksualiteit. SRV start vroeg In de kindertijd en loopt door In de
adolescentie en volwassenheid. Bij kinderen en jongeren wil SRV de seksuele ontwikkeling
beschermen en ondersteunen. Kinderen en jongeren ontwikkelen aan de hand van informatie,
vaardigheden en positieve waarden geleidelijk competenties om hun seksualiteit te begrijpen en
ervan te genieten, om veilige en bevredigende relaties te hebben en verantwoordelijkheid te nemen
voor de eigen en andermans seksuele gezondheid en welbevinden, maar ook voor gemaakte keuzes
en de gevolgen daarvan. Het stelt hen in staat keuzes te maken die de kwaliteit van hun leven
verbeteren en bijdragen aan een solidaire en rechtvaardige wereld. Alle kinderen en jongeren
hebben recht op beschikbare en leeftijdsadequate SRV.
Waarom SRV belangrijk is:
Om stapje voor stapje te leren
Omdat het effect belangrijk is
Omdat de jongeren er recht op hebben
Omdat de jongeren erom vragen
Omdat opvoeders erom vragen
1
,De visie op relationele en seksuele vorming kent 3 pijlers, die samen het concept vormen:
Ontwikkeling:
o Genderidentiteit en rol
o Positieve lichamelijkheid en seksueel functioneren
o Seksuele oriëntatie
o Intimiteit en relatie vaardigheid
o Vroegrijpe en laatbloeiende jongeren hebben begeleiding nodig op hun maat
Waarden:
o Gelijkwaardigheid tussen de seksen respecteren
o Eigen seksuele wensen, oriëntatie, genderrol of identiteit, soort relatie of
samenlevingsvorm kunnen ontwikkelen
o Kunnen omgaan met de invloed van diversiteit en interculturalisering op seksuele en
relationele keuzes en levens
o Kunnen omgaan met nieuwe media en de privacy bewaken
o Solidariteit met anderen
Risico’s
o Een positief zelfbeeld en eigenwaarde opbouwen, zich goed in hun vel voelen
o Verantwoordelijkheid kunnen nemen voor zichzelf en voor anderen
o Kunnen omgaan met genderverschillen
o Beseffen dat veilig vrijen in elke relatie iets anders kan betekenen
o Egalitaire en gelijkwaardige relaties nastreven
o Interactiecompetentie verwerven
o Seksuele competentie verwerven
o Over scenario's en scripts beschikken voor verschillende situaties
1.1. SRV opstarten
Voorwaarden om te praten met jongeren over seks -> PICKASOLL – regels
Dit staat voor
o Privacy
o Ik-vorm
o Cultuur
o Kies
o Actief
o Seksualiteit
o Oriëntatie
o Luisteren
o Lachen
Persoonlijke informatie is vertrouwelijk en blijft binnen de groep. Dit geldt ook
Privacy
voor begeleiders.
We praten over onszelf, onze gevoelens, ervaringen en opvattingen. We zijn
Ik
open en eerlijk in wat we vertellen.
Rekening houden met de verschillende culturele achtergronden die in de groep
Cultuur
meespelen. Cultuur kan verwijzen naar je afkomst, religie, thuiscultuur, …
2
, Kies wat je wel en niet deelt. Niet alles is voor alle oren bedoeld. Je mag
Kies gevoelens en gedachten voor jezelf houden als je niet comfortabel voelt in de
groep.
Wees actief in het groepsgebeuren. Je krijgt de kans om zelf te bepalen waarover
Actief
het gaat.
Seksualiteit betekent niet alleen met iemand naar bed gaan. Seks zit ook in je
hoofd en in je gevoelens. Het gaat hier over alle vormen van seks en iedereen
Seksualiteit
kan erover meepraten. Er zijn wel grote verschillen tussen culturen en mensen in
de wijze waarop ze omgaan met seks, uiterlijk, …
Oriëntatie Mensen kunnen hetero, bi, lesbisch, … zijn.
Luisteren Luisteren is belangrijk! Respect hebben voor anderen!
Humor is belangrijk. Het is een middel om een geladen onderwerp te
Lachen
ondermijnen. Uitlachen kan niet.
Daarnaast kunnen we ook andere dingen doen rond seksualiteit zoals een ijsbreker bv: seksalfabet of
een aanvoeler bv: blinde vragenronde.
Een SRV opstarten doen we dus door duidelijk afspraken te maken met behulp van de PICKASOLL-
regels, een ijsbreker en een aanvoeler.
1.2. SRV: wat is dat?
WAAR EN DOOR WIE?
Educatieve en minder educatieve websites, media, thuis, school…
Ouders, leeftijdsgenoten, porno, leerkrachten…
Formele SRV: georganiseerd (bv: in schoolcontext)
Informele SRV: spontaan
WAT MOET JE LEREN?
o Globaal perspectief
Seksualiteit: seksuele en relationele vorming houdt in het leren over de cognitieve, emotionele,
sociale, interactieve en fysieke aspecten van seksualiteit
Globale types SRV:
Abstinence only (type 1)
Perspectief: onthouding van geslachtsgemeenschap voor het huwelijk
Comprehensive sexuality education (type 2)
Perspectief: onthouding en risicovermijding (door onthouding als optie naast anticonceptie en safe
sex practices te plaatsen).
Holistic sexuality education (type 3)
Perspectief: seksuele groei en ontwikkeling van individuen stimuleren
3
, o Lokaal perspectief
Het lokaal Vlaams perspectief sluit zich aan bij de holistisch SRV. Positieve benadering: uit onderzoek
blijkt dat type 3 de beste resultaten oplevert voor preventie van soa en ongewenste zwangerschap +
hoge weerbaarheid -> geen induceren van angst en schaamte. Men probeert de visie over te brenger
aan jongeren dat seks een deel is van het leven, dat dit fijn moet zijn en niets iets is om bang voor te
zijn.
Vlaanderen subsidieert SENSOA: Vlaams expertisecentrum voor seksuele gezondheid
Vlaanderen bepaalt het beleid in jeugdhulp en onderwijs m.b.t. SRV
!! Doelstellingen SRV in Vlaanderen volgens SENSOA:
Jongeren zijn begeleid in hun seksuele ontwikkeling
Jongeren ontwikkelen attitudes, waarden en normen
Jongeren vermijden risicogedrag
Praktijk van seksuele en relationele vorming:
KAVES = 5 competenties/domeinen bij de holistische visie
Bv; hoe werkt vruchtbaarheid, verschil tussen
Kennis
gender en sekse, …
Attitudes
Bv: respectvolle omgang sexts (= sextingfoto’s),
(opvattingen, overtuigingen, meningen,
gendergelijkheid in relaties, ...
standpunten en visies)
Vaardigheden
Bv: assertiviteit, veilig een condoom kunnen
(communicatievaardigheden, techniek kunnen
gebruiken volgens de regels, …
toepassen, …)
(Omgaan met) emoties
Bv: weten wat (on)gelukkig maakt, leren omgaan
(gevoelens, emoties of emotionele
met afwijzing, leren omgaan met schaamte,..
ervaringen)
Bv: ik weet waar ik me anoniem kan testen, ik
Steun (vinden)
kan online anoniem met een hulpverlener van
(alle bronnen, mensen, procedures enz. die je
het JAC chatten voor steun bij en vragen over
kunnen helpen in een situatie)
abortus, …
WANNEER MOET JE SRV KRIJGEN?
!! De seksuele ontwikkeling start vanaf de geboorte en is een levenslang proces. SRV moet aangepast
zijn aan ontwikkelingsfase en gegeven worden in ELKE ontwikkelingsfase! In seksuele en relationele
vorming wordt geanticipeerd op de volgende seksuele ontwikkelingsfase.
4