MODELLEN IN DE ONTWIKKELINGS-
PSYCHOPATHOLOGIE
Laura Ruebens
3DE BACH PSYCHOLOGIE
,1
,ONTWIKKELING EN PSYCHOPATHOLOGIE
I. MOPP – CONCEPTUALISATIE
HISTORIEK: ONTWIKKELINGSPSYCHOPATHOLOGIE
Jonge discipline: redenen?
• Nauwelijks aandacht voor stoornissen bij kinderen
• Ontbreken van adequaat instrumentarium
o Ontwikkelingsgevoelig
o Betrouwbaar
o Valide
• Tijdsintensieve studies: follow-up en grote steekproeven
o → ontwikkelingsdesign prospectief van aard
DEFINITIE ONTWIKKELINGSPSYCHOPATHOLOGIE
• OPP = beschrijven, verklaren en voorspellen van afwijkende gedraginen en processen door de tijd
heen
o ~ bestuderen van afwijkende ontwikkeling
o Gaat niet alleen over wat pathologisch is en wat niet, maar men gaat ook proberen verklaren
en voorspellen hoe kinderen met bepaalde risicofactoren kunnen ontwikkelen en hoe die
behandeld kunnen worden
• KLOP (klinische ontwikkelingspsychologie) = sta verder
o Op grond van OPP komen tot voorkomen en behandelen van psychische problemen bij
kinderen
o OPP is onderzoeksdomein van KLOP
o Toevoeging van:
▪ Diagnostiek
▪ Preventie
▪ Interventie
• OPP klinische psychologie
o = stoornissen in hier en nu bestuderen
o OPP = vanuit ontwikkelingsperspectief
▪ Ook interesse in kinderen met risico die geen stoornis ontwikkelen of terug in
normale ontwikkeling komen → biedt veel info over veerkracht
▪ Geïnteresseerd in beschermende factoren (veerkracht)
• OPP ontwikkelingspsychologie
o = bestuderen van normale ontwikkeling (ook longitudinaal onderzoek)
o OPP = wat afwijkt van de normale ontwikkeling
VOORBEELD ONDERZOEK
• Doel: wat zijn de gevolgen van angst bij de moeder tijdens de zwangerschap voor de nakomelingen?
o Onderzoekers: Van den Bergh (KUL)
o Start 1986 – 1987
2
, o 86 zwangere vrouwen (18-30 jaar, 1ste baby)
o Bestuderen en opvolgen van moeder, kind, moeder-kindinteractie
o 4 grote fasen: follow-up!
▪ 1ste 7 levensmaanden
▪ 8-9 jarige leeftijd
▪ 14-15 jarige leeftijd
▪ 17-jarige leeftijd
• Multi-methodisch:
o Vragenlijsten (vb. STAI, CBCL)
o Observatie gedrag (vb. foetus via ultrasound)
o Ontwikkelingsschalen
o Cognitieve taken
o EEG …
• Meerdere informanten
• Resultaten:
o Angst bij moeder effect op foetaal en neonataal gedrag: actief, prikkelbaar, huilen, krampen
…
o Geen verschil op sommige vlakken: neurologische conditie bij geboorte, voedingsgedrag,
mentale en motorische ontwikkeling
o T2 (lagere schoolleeftijd): angst voorspellend voor psychopathologie (ADHD,
stemmingsstoornissen …)
o T3: (begin adolescentie): angst voorspellend voor gebrek aan responsinhibitie
▪ = minder in staat om gedrag te controleren
OPP = VERKLAREN
• Welke verklarende processen en mechanismen zijn verantwoordelijk voor oorsprong, toename,
afname, instandhouding van
probleemgedrag?
o → verschillende
verklaringsniveaus
• Ideaal = verschillende
verklaringsniveaus integreren
(gedragsgenetica, biologische
systemen, neuropsychologie,
gezinspsychologie …)
o Maar vandaag de dag beperkt onderzoek zich vaak tot 1 van de niveaus, er is nog te weinig
integratie
• Vb. model van Pennington (box 1.4)
o 4 elkaar aanvullende analyseniveaus
o Verklaringsmodel voor psychopathologie bij kinderen
o Reductionistisch? Integratief? Revolutionair?
INTEGRATIEGEDACHTE: PENNINGTON
• Alle gedrag (sociaal, emotioneel en cognitief) heeft een neurochemische en neurologisch substraat →
bestuderen van (neuro)biologische correlaten = belangrijk
o Reductionistisch, want hij denkt dat alles verklaard wordt door basisiniveau (genen), maar
het is niet omdat je ervan uitgaat dat elk gedrag een neurochemisch/neurobiologisch
substraat heeft dat alles hierdoor verklaard kan worden
3
