Een samenvatting van les 2 / hoofdstuk 2 geschiedenis van het publiekrecht. Met kleuren, schema's, vergelijkende kolommen en aanduidingen van belangrijke zaken. O.b.v. deze samenvatting een 17/20 behaald.
Samenvatting les 2
De crisis van de Respublica Christiana en de opkomst van de soevereine staat
Overture: Het aftreden (abdicatie) van Karel V
Op 21/10/1555 roept Karel V de vertegenwoordigers van de Habsburgse Nederlanders samen in
Brussel op het paleis op Koudenberg. Hier kondigt hij aan af te treden en macht over te dragen aan
zoon Phillips II
Rijk van Karel V
Erft op 6 jaar van zijn vader de Habsburgse Nederlanden
Erft op 16 jaar Spanje + eilanden Westelijke Middellandse zee van grootvader moeders zijde
Erft op 19 jaar Oostenrijkse erflanden + Bohemen van grootvader vaders kant
Wordt op 19 jaar verkozen tot keizer Heilig Romeinse Rijk
Velen interpreteerden komst Karel V als goddelijke tussenkomst om Ottomaanse rijk
en dus Islam in Oost-Europa te stoppen
De opkomst van het Ottomaanse rijk en de laatste stuiptrekking van de Respublica Christiana
De Ottomanen kennen een snelle opmars eind jaren 1400
Keizer Karel V kon Europa verenigen tegen Ottomaanse rijk
Verdedigede rijk ook tegen Luther, hiermee begint de tweedeling van de
kerk.
Tegen 1550 is Duitsland (en bij uitbreiding Europa) ingedeeld in Protestants Noorden en Katholiek
Zuiden. Dit is de directe aanleiding tot abdicatie Karel V. Hij kon de opmars van protestantisme niet
stoppen.
Om Vrede te bewaren tussen delen van Duitsland -> Vrede van Aushburg
o Elk van de 300 vorsten in
Duitsland mocht zelf kiezen welk
van de 2 geloven hij aanhing.
Het volk van deze vorst moest
dit dan ook verplicht volgen of
vertrekken
De middeleeuwse orde van de Christenheid (vectoren van verdeeldheid)
Europa rond 1500
Enorme versnippering van de macht
Duitsland bestaat uit +- 1800 staatjes (300 direct onder keizer en 1500 in groepjes onder
de keizer
Feodaliteit (= leenstelsel)
Gebaseerd op bilaterale en hiërarchische contracten. Nooit met meer dan 2 partijen.
Feodaal contract bestaat uit 2 delen
1. Commendatio = Aanbevelingscontract; Jonge man stelt zich ten dienste van oude, rijke heer vaak
om te vechten. De oude, rijke heer zorgt voor hem, biedt onderdak, etc…
2. Beneficum = Weldaadscontract; Heer oefent plicht uit om voor jonge man te zorgen door hem iets
in bruikleen te geven voor het leven.
, Karel De Grote veralgemeent het feodaal contract om meer ruiters te paard te kunnen
krijgen
o Geeft dus meer grond aan jonge mannen om zich te kunnen vormen tot ruiters
te paard
o Begint met piramide-structuur K
LM LM
LM LM LM LM
o Contracten zijn persoonlijk “de leenman van mijn leenman is niet mijn leenman”
o Opvolgers KdG beginnen ook Belangrijke OVH-functies in leen te geven =
ambstleen
o Leenmannen hebben “curia” van leenmannen die beslissen in disputen tussen
leenmannen (VZ is rechter in oude zin).
o Ontstaan van Bonlenen; Exclusieve rechten uitlenen (bv. duivenhouder of
bakker) = Consessies (?)
Bij zwakke opvolgers kreeg je meer en meer leenmannen die zich beroepen op rechten
van het contract, maar niet op hun plichten = Verzakelijking (verzaken aan plichten)
o Erfelijkheid van leningen moet hier soelaas brengen
o Op den duur kan je ook leningen uitlenen, verhandelen, erover beschikken, etc..
(= Patrimoniaal)
Lenen worden vermogen -> dus publieke ambten worden privaat
vermogen -> dus versnippering tussen privaat en publiek recht
Heerlijk en leenheerlijk stelsel
Heerlijkheid; territoriale bestuurseenheid waarbij de heer (delen van) de vorstelijke macht heeft
geüsurpeerd (= illegaal toegeëigend) en in eigen naam uitvoert. Bestaat op niveau van
landsheerlijkheden en op lokaal (domaniaal) niveau
Leenmannen eigenen zich bepaalde Koninklijke machten toe (bv. belastingen,
munt slaan, eigen leger, etc..) -> is illegaal maar met der tijd wordt dit door
verjaring toch legaal.
Feodale Heerlijkheid: De man die heer wordt had al een machtspositie door een (groot)
leencontract
Allodiale Heerlijkheid: Als het dorp/staat/grond geen leen is maar waar iemand woont die
“private” grootgrondbezitter is en die dan heer wordt en zich heerlijkheid toekent
Leenstelsel en Heerlijk stelsel zijn 2 aparte stelsels maar hebben een verband met elkaar; Vaak is de
heer van een heerlijkheid ook leenman van een hoger gezag en o.b.v. dat leencontract een
machtspositie heeft in die heerlijkheid los van het heerlijk gezag
Territoriale en personele versnippering van de rechtsmacht
Er is een “standenmaatschappij”
o Mensen behoren tot een “status”; een eigen juridische toestand die verschillend is
van een ander (eigen stand, eigen recht, eigen RB)
Het beginsel van Judicium parium
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rechtengernoazen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
