• Vocalen: klinkers
- a, e, i, o, u, aa, ee, ie, oo, uu, ei, oe
- Zonder obstakels, de lucht wordt dus niet tegengehouden!
- Tweeklanken: au, ui
• Consonanten: medeklinkers
- Met obstakels, dus iets met onze mond waardoor luchtstroom beetje wordt tegengehouden!
- Wijze van articulatie: “op welke wijze/mate wordt de luchtstroom tegengehouden?”
- Plaats van articulatie: “op welke plaats zit het obstakel/waar wordt de lucht tegenhouden?”
- Stemgeving: “gebruik je wel de stembanden of gebruik je ze niet?”
• Wijze van articulatie:
- Plosieven: er is een korte onderbreking van de luchtstroom. / p / b / t / d / k
- Fricatieven: (wrijfklanken) gekenmerkt door een turbulente luchtstroom -> het obstakel is zo
groot dat je een wrijving hoort als je de klank uitspreekt. / f / v / s / z / ʃ / : chagrijn / χ / : chloor.
- Liquidae: klanken waarbij de uitstromende lucht nauwelijks wordt gehinderd. / l / r
- Halfklinkers/semivocaal: de uitstromende lucht wordt nauwelijks gehinderd. / j / w / h
- Nasalen: luchtstroom gaat door je neus en de mondholte wordt afgesloten. / m / n / ŋ / : lang.
• Obstruenten: plosieven en fricatieven (luchtstroom wordt heel erg tegengehouden).
• Approximanten: liquidae en halfklinkers
• Sonoranten: liquidae, halfklinkers en nasalen (luchtstroom wordt minder tegengehouden).
• Plaats van articulatie:
- Labiaal: bij de lippen
- Bilabiaal: klanken die je met beide lippen maakt (boven-en onderlip). / b / m / p /
- Labiodentaal: met je onderlip en je boventanden / v / f / w /
- Coronaal (alveolair/palataal)
- Alveolair: klanken die bij de tandkassen gemaakt worden. / l / t / d / r / n / z / s /
- Postalveolair/palataal: zijn op het harde gehemelte. Postalveolair: / ʃ / : sjaal. Palataal: / j / : jas.
- Velaar/uvulair/glottaal: bij het zachte gehemelte. Velaar: k / g. Vulair: huig r. Glottaal: h.
- Dorsaal (velaren/uvulair) / k / g / ng / huig r
• Verwervingsvolgorde
- Consonanten: van voor naar achter
- Vocalen: van achter naar voor
,• Fonologische (contrast) ontwikkeling: hoe ontstaan
spraakklanken
- Start al voordat het 1e woordje te horen is in de pre linguale
periode
• Fonetiek (motoriek): spraakklankproductie. Bewegingen, die
noodzakelijk zijn voor de productie van verschillende
spraakklanken
• Fonologie: klankleer. Kenmerken van klanken, hoe zijn klanken
gegroepeerd. Betekenisonderscheidende functie
• Schema van Levelt
- Conceptualisator: bedenken van een boodschap
- Preverbale boodschap: idee boodschap, nog niet uitgesproken
- Formulator: structuur
- grammaticale codering: info uit lexicon: woordbetekenissen en woordvormen
- fonologische codering: fonemen op de juiste plek + toepassing fonologisch regels van het
Nederlands!
- Fonetisch plan: planning van de opeenvolgende bewegingen
- Articulator: uitvoer
• Verwerving
- 3 jaar consistente productie van aantal klanken, daarna geleidelijke uitbreiding van repertoire
- Op 6-jarige leeftijd zijn meestal alle klanken en klankcombinaties verworven
, • Verwervingsvolgorde van Nederlandse initiale consonanten (Beers)
- Verwerving van contrasten contrastontwikkeling
- Verwerving van distinctieve kenmerken
- Kinderen verwerven geen individuele klanken, maar kenmerken die gekoppeld zijn aan klanken
• Contrastgraad 2: 1;09 – 1;11 jaar
- Plaatscontrast [dorsaal]
- Bijbehorende klank / k /
- Contrast: labiaal of coronaal tegenover dorsaal, bv: p – k
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nnnurr. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.