LITERATUUR
Max Havelaar - MULTATULI
= 1 van de spraakmakendste romans uit de Nederlandse literatuur
- Literaire canon
o Raamvertelling / kaderverhaal = verschillende verhalen die omlijst worden -> lezen volgens wijzers
van klok
o Sleutelroman = subtiele verwijzingen
o Vernieuwend boek = houdt zich niet aan de vorm vereisten (begin, midden, slot)
o Opstandig boek = niet vaderlands lievend want tegen de koning
▪ Politiek omstreden -> tegen Willem 3 -> koning aanspreken was not done toen
▪ Zijn stijl werd dus gezien als waardeloos
▪ Koning reageerde niet echt omdat boek subtiel geschreven werd
o Historische / koloniale roman
o Kenmerken verhaalgenre
▪ Legt linken met bestaande werkelijkheid + fictief + godsdienstig geïnspireerd + levensles /
moraal
- Fair trade = eerlijke handel
- Fictief personage + alter ego van auteur
o Om eigen ervaringen in Nederlands-Indië te vertellen
o Kolonie van Nederland in 19e E
o Nederland verdient geld door: koffie + suiker + specerijen + indigo (kleurstof)
- Geschreven in minder dan 4 weken -> op zolderkamer in Brussel
- Over eigen ervaringen en mishandelingen van de inwoners van Java (Javanen)
- 1860 Jacob Van Lennep: heeft boek vervormd + uitgegeven
- Gepubliceerd in 1895
MAX HAVELAAR - personage
- Nederlander
- Geboren in 1820
- Straatrat -> naar Indonesië / Nederlands-Indië gestuurd (18j)
- Legt eed af als assistent-resident t.o.v. de hoofden van Lebak
- Ambtenaar -> komt in opstand -> wordt verplaatst
- Wordt makelaar in koffie
- Lezer mobiliseren / aanzetten tot actie
o “Wees geen droogstoppel!”
o Verwacht inspanning van de lezer
MULTATULI - schrijver
= pseudoniem Eduard Douwes Dekker
- Standbeeld in Amsterdam
- Verzet zich tegen mishandeling + corrupt regeringssysteem in N-I
- In 1830 werd in N-I cultuurstelsel ingevoerd
o Inheemse bevolking moet 20% van gronden voorbehouden voor Europese markt
o Veel winst voor NED
- Max Havelaar speelde een grote rol in de afschaffing 40 jaar later -> 1870
- Beschuldigd van corruptie maar wordt niet geloofd -> overplaatsing -> begint aan boek
- Emigreert naar DUI -> gevangenis straf -> vonnis wordt vernietigd
- Wordt als eerste NED gecremeerd
BATAVUS DROOGSTOPPEL – personage
- Makelaar in koffie
- Nuchter + zakelijk + oog op winst
- Niet geïnteresseerd in de sjaalman
- Fantasieloze handelaar -> stelt zich geen vragen over de manier waarop hij aan zijn koffie komt
,SJAALMAN – personage
- Vroegere klasgenoot van droogstoppel
- Wilt dat droogstoppel een # geschriften gaat publiceren
SAÏDJAH en ADINDA – personage
- Overleefd de aanval van een tijger -> de buffel red hem
- Sterft in de aanval van Nederlandse soldaten -> essentie = levensles
- Noodlottige afloop
- Stilistisch: herhalingen + eenvoud van vertelling geeft kracht aan het verhaal + vergelijking (buffels =
uitbuitingen van Javanen), maakt aanklacht concreter
- Inleving in verhaal -> geloofwaardigheid + authenticiteit
- Multatuli onderbreekt het verhaal om de lezer rechtstreeks aan te spreken -> door te zeggen dat het
eentonig is -> illusie van fictie doorbreken
Fabels van het heilig hart
POSTMODERNISME
= reactiebeweging op de moderniteit
- Oorsprong: renaissance
o Een voorloper van de aufklärung (= de verlichting 18e eeuw)
▪ De rede / het verstand / de rationaliteit gaat primeren
▪ Rede > wereld is begrijpbaar + interpreteerbaar + beheersbaar + manipuleerbaar
▪ God staat niet centraal + mens verlaat zijn ondergeschikte, bindende rol
o > vooruitgangsoptimisme (eind 18e + 19e eeuw)
▪ > De mens zal ertoe instaat zijn om de wereld naar zijn hand te zetten
▪ > We zullen groeien naar een tijd waarin alle problemen opgelost zijn
▪ > Grote vlucht van wetenschappen
- Kritiek op moderniteit
o WO2 + holocaust > de moderniteit worstel in het meest moderne land van EU (DUI)
▪ Hangt de systematische aanpassing van de holocaust samen met de moderne
beheersingsgedachte?
o Grote beloftes worden niet nageleefd
▪ Grote verhalen krijgen een serieuze opdoffer
● Het gaat om samenhangende visies (ideologieën / religies) met duidelijke
doelstellingen op basis waarvan jij je hele leven kunt gaan inrichten
o Technieken
o Ideologieën: christendom, socialisme, marxisme, …
▪ Socialisme streeft naar een klasseloze maatschappij
● Mutualiteit / vakbond / krant
o Ziektes, gat in de ozonlaag, fileprobleem
- Reactie: het postmodernisme
o Sterke relativering
▪ Neem dingen niet ernstig want uiteindelijk gaan ze je leven beheersen
o Vroeger: het postmodernisme als kunststroming
▪ Hier werd gereageerd op Bauhaus
▪ Architectuur
● Strakke lijnen
● Functionaliteit
o Kenmerken
, ▪ Aandacht voor het kleine verhaal
● Gezin, werk, engagement
● “the small is the beautiful”
▪ Het ‘shoppen’
● Een levenswijze samenstellen op basis van wat jou op dat moment goed uitkomt
▪ Engagement op lange termijn is moeilijk want het maakt het opdoen van nieuwe ervaringen
onmogelijk > minder engagement op LT
▪Eclecticisme (vooral in de kunst)
● Shoppen op een andere niveau > verschillende elementen die niet bij elkaar passen,
toch samenbrengen / mixen
- Hoe omgaan met postmodernisme
o Angst
▪ > egoïsme (cocooning = alleen nog bezig houden met eigen wereld)
▪ > bedreiging van waarde vorming
▪ > het einde van de cultuur
o Aanvaarding
▪ > cultureel fenomeen dat nu eenmaal bestaat en dat kan je niet zomaar gaan afschaffen
o Positieve houding
▪ Cultuur (bv. gezonde zin voor relativering)
● Zingevende projecten zijn nodig, maar een gezond wantrouwen t.o.v. systemen die
denken het monopolie van de zingeving te bezitten
KENMERKEN POSTMODERNISME
- Eclecticisme
o Eclectische kunst
o Een deeltje van verschillende kunststromingen, vrijheid van de kunstenaar
- Schrijver problematiseert de werkelijkheid
o Wat is een feit? / wat is fictie?
- Inter/tekst/ualiteit
o Verbanden tussen teksten of een andere verwijzing in een tekst naar een andere tekst
o Maakt gedichten moeilijker
o Je moet een grote kennis hebben
- Wantrouwen van de wereld
- Wantrouwen van taal en communicatiemiddel
o Vele herformuleringen + versplinterde teksten
o De samenhang is niet altijd te vinden
o Maakt het moeilijker
- Grenzen tussen literaire genres gaan vervagen
o Theater / poëzie / proza / film lopen in en door elkaar
- Deconstructie
o Afbreken / kapot maken / kritiek geven op bestaande orde
o Grote ideologieën bestaan niet meer
FABELS VAN HET HEILIG HART – DIRK VAN BASTELAERE
- Ervaring
o Sfeer: duister + donker + bevreemdend
o Thema: religie + media
o Effect: intertekstualiteit, je hebt de linken niet door -> je snapt het gedicht niet
- Interpreteren en analyseren
o Gevoelens van dichter: lelijk + gemeen + hard + eng + luguber + grauw
o Inhoud: pessimistisch + donker + moeilijk
o Vorm: geen rijmschema + geen metrum / versmaat + leest eerder als een verhaal
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper shannondinatale1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.