- Suiker (koolhydraten)
- Lipiden (vetten) vetzuren en glycerol
- Proteïnen (eiwitten) aminozuren, peptiden
- Nucleïnezuren (RNA en DNA) nucleotiden (ATP) en basen
Suikers (koolhydraten)
Bouwstenen: monosachariden
Bindingen: glycosidebindingen (=> disachariden, oligosachariden, polysachariden)
Belang stereochemie (zie volgende slide)
Niet gecodeerd in het genoom (wel de enzymen die de suikers aanmaken)
Polymeren geen unieke grootte, dus molecuulmassa variabel getal
Meest abundante biomoleculen op Aarde
Belang: voeding, metabolisme, biomedische toepassingen
Belangrijke functies:
o Energiebron in gezonde en minder gezonde voeding
o Structuurgevende moleculen
Disachariden
Glycosidebinding: drie belangrijke dissachariden
Glycosidebinding = Binding die 2 monosachariden verbindt
Sucroseverbruik: relatie met caries en met obesitas/diabetes
Lactose: Belangrijkste suiker in moedermelk en koemelk “uitvinding” van zoogdieren
Maltose: Tussenproduct in: * pijsvertering van zetmeel * Bierproductie (mouten)
Oligosacchariden: belang voor de structuur van membranen (zie ook
bloedgroepen)
Zeer veel mogelijkheden:
Glycoproteïne
1. Soorten bouwstenen
2. Soorten glycosidebindingen
Polysacchariden: cruciale structuurgegevende moleculen
Belangrijkste structuurpolymeer Cellulose in planten:
Celwanden
Houtvezels
Belangrijkste structuurpolymee Chitiner in ongewervelde dieren
Insecten (exoskelet)
Schaaldier (pantser)
Zetmeel: Onvertakt = amylose Vertakt = amylopectine
D-glucose-polymeer, belangrijkste energiereserve in planten (knollen, bollen, zaden)
Glycogeen: functioneel belangrijke (maar mineure) energiereserve in lever en spieren
Dextranen: Energiereserve van bacteriën in mondholte => spelen een rol in het ontstaan van tandplaque en
tandsteen
Glucosaminoglycanen
1
, Bouwstenen afgeleiden van reguliere suikers
Sterk polair, negatieve ladingen => binden veel water
Repeterende disacharide-eenheid, zeer lange strengen
Sommige zijn covalent verbonden aan eiwit => proteoglycanen
Functies in de extracellulaire ruimte (bindweefsel, bloedbaan, kraakbeen, gewrichten)
Belangrijkste structuurpolymeer hyaluronzuur in
o Glasachtig lichaam van het oog
o Navelstreng
o Gewrichtsvloeistof
Belangrijkste structuurpolymeer heparine bloevaatwand (bekleding)
o Natuurlijke antistolling
o Medische toepassing antistolling
Glucosaminoglycanen ze bestaan uit 95% suikers en 5% eiwitten
Negatief geladen
Ontstaan door repeterende disacharide
Lipiden
Bouwstenen: vetzuren + alkoholdrager (glycerol, cholesterol)
Bindingen: ester en etherbindingen
Chemisch zeer divers (zie volgende dia’s); maar altijd hydrofoob effect
Niet gecodeerd in het genoom (wel de enzymen die de lipiden aanmaken)
Belang: voeding, metabolisme, membranen, biomedische toepassingen
Belangrijke functies:
o Energiebron in gezonde (olijven) en minder gezonde voeding (boter)
o Vorming van biologische membranen
Vetzuren
Lengte: even aantal C-atomen (verklaring: mechanisme van synthese); onvertakte koolwaterstofstaarten
Bindingen:
o alleen enkelvoudige C-C bindingen (=> verzadigde vetzuren)
o ook cis- C=C bindingen (=> onverzadigde vetzuren)
Namen: triviale namen kennen (zie tabel 1.2 boek); strukturen kunnen
herkennen, niet kunnen tekenen
Belang: Vrije vetzuren zijn belangrijke metabolieten, vetzuren veresteren aan een alkoholgroep => lipiden
Triglyceriden = triacyl-glycerolen
Opbouw: drie vetzuren (onvertakte koolwaterstofstaarten) veresterd met de drie OH-groepen van glycerol
Bindingen:
o alleen enkelvoudige C-C bindingen (=> verzadigde vetzuren) => dierlijke vetten, hoge smelttemperatuur
o ook cis- C=C bindingen (=> onverzadigde vetzuren) => plantaardige olieën of visolie; lage smeltT
Verklaring: zwakke vanderwaals interacties meer uitgesgesproken bij verzadigde vetzuren
Belang: belangrijke macronutrient (=> energie) en belangrijkste energievoorraad (=> vetweefsel)
Membraanlipiden: glycerolipiden en sfingolipiden
Opbouw glycerolipiden:
o twee vetzuren(=> verzadigd/onverzadigd) op naasteengelegen OH-groepen
glycerol
o derde OH-groep glycerol veresterd met een fosfaatgroep = samen
fosfatidylgroep
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Lorejansens123. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,69. Je zit daarna nergens aan vast.