Dit is een samenvatting voor het vak Voedings- en bewegingsleer.
Met deze samenvatting heb ik het examen in eerste zit gehaald.
- de samenvatting telt 41 paginas
-schooljaar
-lessen gegeven door meneer Cornelissen
Voedingsleer
= humane voeding = studie v voeding in relatie tot het brede begrip v gezondheid
*Voedsel = alles wat gegeten/gedronken kan worden voor als na bewerking
*voeding = proces v kiezen en nuttigen, het verwerken ervan en het effect hiervan op onze
gezondheid
*nutriënten/voedingsstoffen = chemische stoffen uit voedsel opgenomen omdat ze
noodzakelijk zijn v nutritionele ondersteuning v het lichaam, voorziening v energie en
aanmaak v lichaamseigen stoffen met oog op optimale groei, onderhoud en herstel v het
lichaam
*optimale voeding = voeding die alle noodzakelijke nutriënten bevat, in een juiste hvlheid
om ons lichaam optimaal te laten functioneren
*nutrient = Chemisch definieerbaar bestanddeel van een voedingsmiddel
Voedingsstoffen of nutriënten
-> 3 soorten
a. Essentiële voedingsstoffen
- nodig om te overleven
b. non-nutriënten of bioactieve stoffen
- geen nadelig effect op lichaam
- groeiend bewijs gunstig effect
c. xenobiotica
=xeno = vreemd = lichaamsvreemde stoffen en natuurlijk voorkomende toxines
- bv. medicatie of schimmeltoxines (toxines in voeding door micro-organismen)
- mogelijk toxisch effect op lichaam
- FAVV = Federaal agentschap voor de veiligheid van de voedselketen (maakt
wetten omtrent toxische stoffen)
-> indeling obv verschillende factoren
a. obv structuur
- koolhydraten , lipiden, eiwitten/proteïnen, water, mineralen, vitamines,...
b. essentieel vs niet essentieel
- nutriënten voor fysiologische processen die het lichaam zelf niet kan
aanmaken→ halen uit voeding
c. obv behoeften (hoeveelheid)
- macronutriënten -> g
- micronutriënten -> mg of microgram
d. obv energielevering
- koolhydraten, vetten, proteïnen (alcohol geeft ook energie)
-> Functies van voedingsstoffen
a. bouwstoffen
- groei en aanmaak nieuwe cellen en weefsels
- opbouw skelet en gebit
- herstel en wederopbouw
- lichaam bestaat vooral uit water en eiwitten en bot bevat veel calcium
b. energieleverende stoffen
, - stof wordt afgebroken -> energie + warmte komt vrij
- warmte houdt lichaamstemp op peil
- energie is voor arbeid te leveren
- energetische waarde v stof uitgedrukt in kJ of kcal
c. regulerende stoffen / beschermstoffen
- nutriënten als hulpstof voor stofwisselingsreacties
-> Behoefte aan voedingsstoffen
- langdurig of ernstig tekort aan 1 of meer essentiële voedingsstoffen -> leidt tot
deficiëntieverschijnselen en ziekte
- overmaat -> ook gevaarlijk en mogelijks toxisch
- juiste behoefte bepalen
= voedingsaanbevelingen -> door instanties op nationaal en internationaal vlak
- België → Hoge gezondheidsraad
- EFSA of ‘european food and safety authority’
- voedsel en landbouworganisatie (food and agriculture organization)(FAO)
- WHO = wereldgezondheidsorganisatie
-> behoefte niet eenvoudig te bepalen -> hangt af van individuele kenmerken
- AR = (estimated) average requirement
-> AR => niet 100% accuraat? -> nodig om te kijken of iemand echt onvoldoende iets
inneemt -> je schat dus v helft juist en als je dan onder het gemiddelde v de helft zit
dan krijg je zeker te weinig binnen van die stof
- RDA = recommended daily allowances | = PRI = population reference intake| =
ADH = aanbevolen dagelijkse hoeveelheid
=niveau v dagelijkse inname dat voldoende wordt geacht v dekking v behoeften v
vrijwel alle gezonde individuen in populatie ->houdt rekening met individuele variaties
= afgeleid van de gemiddelde behoefte + 2 standaarddeviaties
Voedingswaarde (en nutrientdensiteit)
Bepaald door gebruikshvlheid + gehalte aan voedingsstoffen en energie/nutriënten densiteit
nutriëntdensiteit = hoge nutriënten / energieverhouding
-> nutrient dense voedingsmiddelen = veel vitaminen en mineralen en weinig calorieën
-> lage densiteit = veel energie en weinig tot geen micronutriënten
Je kan voedingswaarde uit tabellen halen
,Koolhydraten
= bestaat uit koolstof, waterstof en zuurstof -> brutoformule :
andere benaming = gluciden, sachariden, carbs
!suikers verwijst nr groep binnen koolhydraten (mono- en disachariden)
-> Oorsprong
- Plantaardig (vooral)
- fruit, brood, granen, rijst, …
- dierlijk
- honing, melkproducten, ..
Indeling
- obv koolhydraatbouwstenen
- DP = het aantal bouwstenen
a. Mono- en disachariden
- 1 en 2 bouwstenen
- MONO = GGF
- disacharide = 2 monosachariden
b. oligosachariden
- meerdere monosachariden aan elkaar (3-9)
-> enkel dextrine-maltose en dextrinen kennen
->dextrinen = afbraakproduct v zetmeel
-> dextrine-maltose = makkelijk afgebroken tot
glucose
c. Polysachariden
- meer dan 9 eenheden
- meest voorkomende bestaan uit 100 monomeren
- zetmeel = reserve koolhydraat v planten (plantaardig)
- uit glucose-eenheden
- glycogeen is dierlijke tegenhanger v zetmeel (dierlijk)
- opgeslagen in spieren, lever en bloed
- nodig als brandstof
Voedingsvezels
- geen echte definitie = koolhydraat polymeren met 3 of meer monomere-eenheden
die niet gehydrolyseerd worden door endogene enzymen in de dunne darm vd mens
(niet verteerd in dunne darm)
- oplosbare voedingsvezels = fermenteerbaar
, - door darmbacteriën
- ‘bulking effect’, dat bijdraagt tot de regulatie van de darmpassage en
ook de stoelgang in massa doet toenemen
- onoplosbare = niet-fermenteerbaar
Stofwisseling koolhydraten
- langs poortader alle monosachariden nr lever gevoerd
- lever regelt distributie glucose
- glycogenese: omzetting van glucose tot glycogeen, na de maaltijd
- glycogenolyse: omzetting van glycogeen tot glucose tussen de maaltijden
door zolang de voorraad strekt
- lipogenese: omzetting van overdaad glucose en fructose in vet
Stofwisseling bloedsuiker (KUNNEN TEKENEN)
-> rood = teveel suiker in bloed -> pancreas zal insuline
produceren -> glucose zal uit bloedbaan gaan -> suikeraandeel
daalt
-> groen = tekort aan suiker in bloed-> pancreas produceert
glucagon -> richting lever -> lever zet opgeslagen glycogeen om
Functies koolhydraten
a. bron v energie
- verteerbare koolhydraten omgezet nr glucose -> energiebron cellen
- 1g koolhydraten verbrand levert 4kcal / 17kJ
- fermenteerbare voedingsvezels -> bacteriën verder afgebroken tot
fermenteerbare producten
b. Koolhydraten sparen afbraak eiwitten -> tekort koolhydraten kan leiden tot afbraak
spiereiwitten waarbij de aminozuren dan als energiebron fungeren
Relatie verteerbare koolhydraten en gezondheid
- KH en overgewicht
- te veel koolhydraten kan invloed hebben op overgewicht als totale
energieopname > energiegebruik
- niet bewezen dat er een direct verband tussen de twee bestaat
- KH en tandbederf
- Binnen tandaanslag => zuren gevormd -> glazuur plaatselijk aantasten +
zorgen voor demineralisatie.
- Verband tussen hoeveelheid en tandbederf, minder expliciet
- KH en hart en vaatziekten
- veel fructose -> stimuleren lipogenese
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ellenpeeters2. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,48. Je zit daarna nergens aan vast.
