Sociologie
Sociologische verbeelding (H1)
Verbeelding: op een bepaalde manier leren denken
Regels om een bepaald fenomeen in onze samenleving te begrijpen, zonder deze regels is het niet
mogelijk
1.1 Het ‘sociologische bewustzijn’ is tamelijk recent
Het boek horizonnen: ‘een mondiale geschiedenis van de wetenshap’
Wetenschap is wereldwijd en niet enkel westers!
Wetenschap werd eerst gekoppeld aan religie, erna werd het ontkoppeld
Bv.: Priesters koppelden bepaalde fenomenen aan de bijbel
Zit er ‘logica’ in de ontwikkeling van de wetenschap?
(Vaste) wetenschap zijn systematische waarnemingen, dus werd dit als eerst gezien als
wetenschap
Sociologie is ± 200 jaar oud bestond daarvoor niet echt als ‘wetenschap’ (er werd geen belang aan
gehecht)
Waarom bovenaan? Fysica etc. zijn precieze wetenschappen: deze zijn altijd hetzelfde en tamelijk
onveranderlijk
Sociologie heeft geen constante
Op volgorde van algemeenheid (dagelijks, gewoonlijk,…)
Een socioloog moet alles kunnen objectiveren (voorwerp): dit
is moeilijk omdat het gaat om mensen met gevoelens
Als socioloog moet je verder staan van de maatschappij, zodat
je deze kan onderzoeken
Bij de eerste wetenschap kon er vanuit afstand alles
onderzocht worden en hierdoor was het “makkelijker”
Mensen beseffen dat wij gehelen
vormen/maatschappijen
Een zeer verruimde vereniging van mensen
,1.2 sociologische verbeelding ontstond in crisistijden
Hoe liet het sociologisch besef zo lang op zich wachten??
Sociologische verbeelding: een besef/inzicht dat onstaat wanneer de normale werking van groepen
en sociale verbanden verstoord wordt crisis of maatschappelijke verandering
Natuurlijke distantie ontbreekt
Er is geen “natuurlijke distantie’ tussen individuele mens en maatschappij
Bv.: menselijke geest/taal, menselijk lichaam/ getemde honger, voor een lange periode leren
zitten, …
Taal = meest sociale dat er bestaat
We zitten vol met taal: gedachten over van alles in taal
Op hele intieme momenten, los van de maatschappij: deze zal altijd terug in je opkomen
(maatschappij heft zichzelf in jou genesteld)
Dementeren (dementia) = langzaam loskoppelen van de maatschappij, langzaam minder
mens worden, je verlies een beetje van je menselijkheid en ook je taalvermogen, manier van
communiceren verdwijnt
De structuur van wie je bent, is grotendeels een sociaal structuur
Menselijk lichaam: getemde honger
Een sociaal ritme opbouwen sinds de geboorte
’s ochtends (ontbijt), ’s middags (middageten) en ’s avonds (avondeten)
Eigen lichaam en taal beter beheersen: beter toetreden van de maatschappij
Sociologie ontluistert en wekt weerstand op
Wetenschap doorgronden: wetenschap beetje vuil maken/ de andere kant laten zien
Iets analyseren als socioloog:
- De andere, minder gewilde kant van de samenleving laten zien
- Sociologie heeft behoefte aan democratie (vrijheden) om de ontluisterende functie te kunnen
uitoefenen
Een socioloog is een ontdekkingsreiziger in eigen samenleving
Bv.: Montesquieu: lettres persanes
Boek over de culturele verschillen tussen Perzië en Parijs
- Sociologische verbeelding in dit geval: andere waarden en normen bekijken
Om de sociologische reflex op gang te brengen moet je ‘gespeeld naïef’ zijn, om dingen op te merken
Bv.: William du bois: lines of descent
- Als auteur van kleur was hij een ‘buitenbeentje’ door racisme
- Bepaalde toestanden dat hij opmerkte over zwarten, zijn nu nog aanwezig in onze
samenleving
De twee ‘revoluties’ (of waren er meer?)
Historische drempeloverschrijdingen en maatschappelijke veranderingen
Beheersing van het vuur
= clanmaatschappij (ca. 0,5 tot 1,5 miljoen jaar geleden
- Voor de beheersing was de mens erg kwetsbaar
, - Laat zien hoe het menselijk leven afhangt van energiebronnen
- Door de vuurberheersing was er een machtsgreep van mensen tegenover dieren
- = een van de belangrijkste dingen dat de mens heeft bereikt
Neolitische revolutie (agrarisering)
= landbouwmaatschappij (ca. 12,000 jaar geleden begonnen)
- Natuur werd aangepast aan de mens
- Bepaalde producten zoals graan, mais, aardappelen,… werden essentieel voor de mens
- Ontstaan landbouw ontketende ook mythes (besef van leven en religieuze/mythologische
beleving)
- Mensen begonnen zich te vestigen, ontstaan beschavingen en eigendom recht en politiek
- Landbouw deed sneller het rond dan vuurbeheersing, iedere continent ging zelf in die
revolutie Voort
Industriële revolutie en politieke omwentelingen
= Industriemaatschappij en Franse revolutie (2e helft 18e eeuw)
- Veranderingen volgden zichzelf in een snel tempo op
- Binnen 1 leven zijn er verschillende veranderingen (wifi, Bluetooth, smartphones, mixer,…)
- Frankrijk: politiek veranderd complete (democratisering)
- Industrieel: handel kreeg stimulans; beter transport, nieuwe uitvindingen, …
Informatiemaatschappij
= het nu
- Door de digitalisering en informatisering wordt het moeilijk om je identiteit te vestigen
Wereldpopulatie
4000 jaar geleden waren er niet veel mensen
Er kwamen heel veel mensen bij vanaf de 20ste eeuw: ecologische en sociologische bewustzijn,
anders leren leven, verbeterde leefomstandigheden, minder kindersterfte,…
Overzicht
De drempeloverschrijdingen volgen elkaar op: zonder vuurbeheersing zou er nooit landbouw,
industrie of technologie kunnen ontstaan
- Charisma is makkelijk opzegbaar
, - Gaat verder dan alleen domesticatie v/d natuur: bv.: genmanipulatie
- Overlevingseconomie: jagen doe je bv. voor jezelf en niet voor winst
- Gewoonterecht: verzameling van verhaaltjes, gewoonten,…
Vilfredo Pareto (1848-1923)
Tratto di sociologia generale
- (De menselijke samenleving is het onderwerp van specifieke studies zoals rechten,
geschiedenis, politieke economie, religiegeschiedenis, etc.
Andere studies behandelen een vager, omvattender onderwerp. Ze beogen een synthese en
zijn gericht op het bestuderen van de menselijke samenleving in het algemeen.
Deze groep van studies kan sociologie worden genoemd. )
Het leven heeft irrationele studies (sociologie) en rationele studies (economie, rechten,
…)
Hij onderzocht verbanden tussen alle studies zoals recht, geschiedenis, economie, politiek,…
Zijn conclusie: door al deze takken te bestuderen, bestuderen we de samenleving in het algemeen =
sociologie
De sociologische verbeelding
“De sociologische verbeelding begint met het besef dat de maatschappij bestaat en verandert en dat
men die veranderingen enkel kan verklaren door de eigenschappen van het menselijk samenleven. “
De maatschappij bestaat en je kan de veranderingen in de maatschappij pas zien doormiddel
van menselijke relaties
Maatschappijen hangen samen met elkaar
Het sociaal probleem als bron van de sociologische benadering
Waarom wordt iets gezien als sociaal probleem? aantal factoren
= de uitkomst van sociale definiëring door individuen en groepen
Voorbeelden:
- schoonheidsdwang en obsessieve jeugdigheid (sociale media als basis?)
- oppoetsen van online profielen, online imago om beter over te komen
- Klimaatverandering, een sociaal probleem?
- Vluchtelingen als sociaal probleem?
Het is niet aan sociologen om te bepalen wat een sociaal probleem is en wat niet, sociologen
onderzoek wat er leeft in de situatie zelf
Wat is een sociaal probleem (4 aspecten)
Objectief aspect (vaststellingen: laag inkomen, armoede, uitsluiting,…)
Subjectief aspect (het moet als problematisch ervaren worden)
Collectief aspect (veel mensen willen het probleem oplossen)
Oplosbaarheid (het moet ‘oplosbaar’ zijn)
Wright Mills over sociologische verbeelding
Persoonlijke klachten versus sociale problemen
- Bv.: werkloosheid: als je dit in verband stelt met een groter maatschappelijk probleem zoals
racisme op de werkvloer, is dit een sociologisch inzicht
