Volledige samenvatting van de eerste twee lessen van het vak 'comparatieve geschiedenis'. De samenvatting is een combinatie van de slides en eigen lesnotities.
Comparatieve methode ≠ enige manier van historisch onderzoek: er zijn ook nog
andere methoden
INLEIDING
WAT IS ‘COMPARATIEVE GESCHIEDENIS ’?
= expliciete en kritische vergelijking van gelijkenissen & verschillen tussen twee of meer
onderzoeksobjecten
Belangrijk: kritisch comparatieve methoden benaderen (veel beperkingen)
Vergelijken: wat zijn gelijkenissen en verschillen van twee onderzoeksobjecten?
Vooral bij sociologie, minder bij geschiedenis
Expliciet & kritisch
o alle historische onderzoeken zijn vergelijkend en expliciet…
o Grondleggers als Von Ranke probeerden hun eigen referentiekader volledig te
elimineren
o Veranderingen worden vaak bestudeerd, bv. voor en na de Franse Revolutie:
van punt A aar punt B
Bijna elk historisch onderzoek = vergelijkend
o MAAR: comparatieve geschiedenis = expliciet: andere soort kennis
WAAROM?
Relatief vaak gebruikt in geschiedschrijving
Zet aan tot theoretische reflectie:
o Grenzen van wetenschappelijkheid?
o Veralgemening?
o Causale conclusies?
Belangrijk om recente kritieken te begrijpen
Is geschiedenis wel een wetenschap?
o Wat is wetenschap?
o Universeel toepasbaar
o Empirische bewijsvoering, werkt met hypotheses (voorlopige wetmatigheid)
o Bij wetenschap wordt ervan uitgegaan dat het waarheid produceert
(ambitie wetenschap = kennis over de wereld reproduceren)
o Inductie (experimenten → generaliseren, obv van particuliere gevallen) vs.
Deductie (wetmatigheid testen in andere omstandigheden: specifieke
toepassing afleiden)
= ideaalbeeld: wat doet wetenschap?
o Is geschiedenis een wetenschap?
▪ Geen gecontroleerde omstandigheden: omstandigheden kunnen niet
oneindig herhaald worden
▪ Grote onzekerheid over wat er nagelaten is
▪ Geschiedenis = context proberen duiden: proberen begrijpen ipv
verklaren OF omgekeerd??
Comparatieve geschiedenis = tussenpositie
1
, Sofie Vandermarliere – BA3 Geschiedenis
▪ Niet-causale manier: niet “A leidt altijd tot B”, geen symbolische of
metaforische expressie maken
▪ Comparatieve methode = tussenweg zoeken: ambitie om te verklaren is
er nog (wordt vaak losgelaten, hier niet), MAAR voorzichtig!
Toepasbaarheid van onderzoek vergroten gebeurt heel
voorzichtig, heel gecontroleerd
o Context verruimen: duidelijk aangeven!
Beetje veralgemenen, maar nooit heel breed
Strategische vergelijking: ietsjes breder, maar niet veel
Comparatieve methode = snijpunt tussen sociologie & geschiedenis (logisch als je de
doelstelling ervan ziet)
o Epistemologische middenweg
▪ Tussen abstractie & case-study
o Geschiedenis als een sociale wetenschap
HISTORIOGRAFISCH OVERZICHT
18 E – 19 E EEUW
Klassieke traditie
Ferdinand Tönnies
Karl Marx
Basis = vergelijking bij klassieke manier van onderzoek voeren
Grondleggers sociologie: véél vergelijkingen! → invloed op historische werken
Vroege manier van sociologisch onderzoek = denken in stadia
o Geschiedenis als progressieve beweging: 1 universele opeenvolging van
fasen (ME: idee van verval, heel negatief: KO hoogtepunt komt nooit meer
terug, we gaan enkel achteruit)
▪ Sterk conceptualiseren: idee van stadia (jagers-verzamelaars,
barbarisme, civilisatie)
▪ 1 universele geschiedenis, alle volkeren lopen door dezelfde stadia
(héél eurocentrisch…)
Vergelijking voeren tussen jagers-verzamelaars – dorpensamenleving –
stedensamenleving
o Gemeinschaft (samenleving met persoonlijke & affectieve sociale netwerken –
bv. dorp van vroeger, iedereen kent elkaar) → gesellschaft (sociale relaties
zijn anoniem & formeel/zakelijk – bv. grote stad. Constante afhankelijkheid
van mensen die je niet kent)
Ook bij Marx! Obv historische vergelijking, tussen verschillende plaatsen & op
verschillende tempo’s
VANAF JAREN 1930
Marc Bloch, Otto Hintze, Max Weber, Henri Pirenne
Bloch (Annales-school): inzichten van de sociologie gebruiken voor geschiedenis:
vergelijkingen maken!
HOOGTEPUNT JAREN ’60-‘70
Hoogtepunt ’60-’70: kruispunt sociologen & historici
o Bijna universele wetmatigheden opstellen
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sofie7. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
