Samenvatting van het vak Theoretische en historische grondslagen van de psychologie, dat gegeven wordt in 2e Ba psychologie. Ik werk met puntjes en ook alle belangrijke quotes waar hij mee werkt zijn er in verwerkt. De samenvatting is een combinatie van zijn cursus en de slides. Ik was geslaagd met...
1. Kenmerken vd moderne wetenschap
1.1 Achtergronden vd psychologie
Plato: verwondering vormt de basis van de filosofie en wetenschap
o Psychologie komt als 1 vd laatste wetenschappen los vd filosofie (19 e E)
Psychologie: psyche-logos = studie vd ziel (geest)
o Vragen over de aard, de functies en verhouding met het lichaam vd geest
Andere filosofische vragen
o Hoe kennen we de wereld (epistemologie)
Heeft te maken met gewaarwording, perceptie, geheugen en denken
Onderzoeksdomein vd cognitieve psychologie
o Hoe moeten we ons gedragen (ethiek)
Praktische etische vragen hangen af vd visie op de menselijke aard
Bv: zijn mensen van nature uit goed
Ethiek komt voor in verschillende domeinen vd psychologie
o Wetenschappelijke psychologie: studie over motivatie, emotie, sociaal en
seksueel gedrag
o Toegepaste psychologie: etische kwesties in bedrijven, overheid of klinische
psychologie
Biologie was inspiratie voor creëren ve onafhankelijke wetenschap vd psychologie
o Functies vd geest waren afhankelijk vd onderliggende hersenprocessen
o Evolutieleer: wat is de aanpassingswaarde vd geest
o Cognitieve neurowetenschappen: fysiologie trekt de aandacht van psychologen
1.2 Het beeld vd moderne wetenschap
Newtoniaanse stijl
o Wetenschappelijke benadering: onderzoek naar een beperkt aantal wetten
waarvan geobserveerde regelmatigheden in de natuur kunnen afgeleid worden
Uitkomsten van observaties en experimenten zijn doorslaggevend
o Newton stelt geen hypothese op en stelt geen waarom-vragen op
Positivisme
o Wetenschap is de enige bron van geldige kennis
Observeerbare feiten zijn geldig, niet de hypothetische verklaringen
Enkel descriptie, geen verklaring
o Comte paste dit toe op de samenleving, dit leidde tot vormen van social
engereering
o 2 doorslaggevende termen
Predictie: adhv wetten of theorieën (vb. wetten van Newton) kunnen
wetenschappers toekomstige gebeurtenissen voorspellen
Controle: kennis van wetmatigheden maakt controle vd natuur mogelijk
1
,1.3 Soorten verklaringen
1.3.1 Deductief-nomologische verklaring: afleiding uit wetmatigheden
Werd sterk bepleit door Wiener Kreis (logisch positivisme)
Centrale vraag: waar ligt de afbakening van wetenschap en non-wetenschap
o Strikte voorwaarden voor theorieën en verklaringen
Hempel-Oppenheim model: Deductief-Nomologisch model (D-N)
o Wetenschappelijke verklaringen kunnen gezien worden als logische
argumenten
o Verklaren = kunnen onderbrengen onder een algemene wet
o Explanans: de verklaringsgrond, de wetmatigheid zelf
o Explanandum: wat verklaard moet worden
Het explanandum mag niet geïmpliceerd zijn in het explanans want dit
leidt tot circulariteit (= groot probleem ook in psychologie)
Bv: hij leest slecht omdat hij dyslectisch is
o Syllogisme: redenering is stapjes
Wetmatigheid 1: metaal zet uit
Wetmatigheid 2: koper is metaal
Specifieke conditie 1: dat is een stuk koper
Specifieke conditie 2: dit stuk koper wordt verwarmd
Conclusie: dit stuk koper zet uit
o Verklaren en voorspellen is hetzelfde
Maar achterhaald: correlatie ≠ causaliteit
o Volledige vertaalbaarheid van theoretische termen in operationele definities
Bv: intelligentie = score op een intelligentietest
o Verificatieprincipe: elke uitspraak die je doet in de wetenschap moet je kunnen
verifiëren
Werd onhaalbaar dus schakelde men over naar confirmatieprincipe
o Sluit aan bij het instrumentalisme/operationalisme: aangeven van elk
theoretisch begrip hoe het gemeten wordt
Problemen met het DN-model
o Hoe vinden we algemene wetten? Via inductie?
Inductieprobleem: Op grond van versch geobserveerde zwarte kraaien
wordt afgeleid dat alle kraaien zwart zijn (wetmatigheid), maar 1
falsificatie (witte kraai) is voldoende om de theorie onderuit te halen
o Geen onderscheid tussen echte wetmatigheden en accidentele
veralgemeningen
Alle munten in mijn zak zijn van koper, maar dit kan toeval zijn
We missen noodzakelijkheid, veroorzaking
o Observaties zijn niet theorie-neutraal
Theorie creëert eigen fenomenen, observaties staan nooit los ve theorie,
feiten bestaan nooit alleen op zichzelf
Er is altijd een wisselwerking tussen theorie en observaties
Bv: als je een stoel ziet, weet je dat die niet ineens gaat vliegen
o Eis verifieerbaarheid: dispositionele termen
Verifieerbaarheid zorgde voor problemen met dispositionele termen
2
, Bv: breekbaar, hoe kan je weten dat iets breekbaar is
Vandaar dat de eis van verifieerbaarheid vervangen werd door de eis
van confirmatie: uitspraken moeten empirische consequenties hebben
o Deductie is puur formele relatie
Niet elke deductie is een verklaring
Bv: stand vd zon en lengte vd stok verklaren de schaduw, maar niet
omgekeerd
Causale of modale termen vereist (bv: noodzakelijkheid)
Redeneren vs verklaren
o Actief/gedragingen verklaren in de psychologie
Moeilijk objectief operationeel te definiëren
Gedrag is moeilijk te onderscheiden vd context
o Veel termen in psychologie dragen al een interpretatie
Bv: attitude, rol, onbewuste staan niet los van theorie
o Mensen geven redenen voor hun gedrag, geen verklaringen: ‘common sense’ of
‘folk psychology’: we zoeken naar motieven van gedrag
o Radicale materialisten
Alles is materie dergelijke redenen niet nodig, alleen neuronale
processen MAAR context is nodig
o Redenen opvatten als oorzaken
Mentale gebeurtenissen zijn oorzaken van observeerbare gedragingen
Mentale fenomenen zijn op zich causaal relevant
o Redenen toch onherleidbaar
Dit leidt ons naar hermeneutiek
1.3.2 Hermeneutisch begrijpen: verstehen
Als je menselijk gedrag wil begrijpen dan kom je niet toe met het gedrag puur te
beschrijven
o Menselijk gedrag vergt ‘a thick description’ (Geertz)
o Betekenisvolle context van gedrag is noodzakelijk
Sociale wetenschappen vergen een andere methodologie dan natuurwetenschappen
o Dit leidt tot een methodenstrijd tussen naturwissenschaften en
geisteswissenschaften (nog steeds niet over)
Verstehen-methode is ideografisch: op het individu gericht
o Vraag: is psychologie een humane of empirische wetenschap
Meestal empirische wetenschap
Kloof zal er altijd zijn
Bv: geschiedenis: betekenissen en intenties van unieke personen
in hun culturele context vergt empathisch begrijpen van degene
die interpreteert
Idee ve unieke methode voor humane wetenschappen wordt uitgewerkt in de
hermeneutische cirkel: cyclus tussen bredere culturele achtergrond begrijpen en
details ve cultuurproduct
Psychologie ligt op de grens tussen een respectabele wetenschap en ‘human interest’
o Bv: psychotherapie vs gedragstherapie
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper saskiabruyninckx. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
