Dit is een samenvatting van het vak Staatsrecht van het academiejaar 2022/2023. Het is een combinatie van mijn notities in de les en het boek Bovendien is mijn samenvatting ingedeeld volgens hoofdstuken en (onder)afdelingen met titels en subtitels.
Recht = middel om de samenleving te ordenen en vorm te geven
Elementen van de definitie
- Rationeel opgebouwd geheel van
- Door de overheid uitgevaardigde en via sancties afdwingbare normen die dienen tot
- Organisatie, handhaving of herstel van de orde in de samenleving
Publiekrecht en privaatrecht
Rechtsregels verdeeld in twee groepen
1) Publiekrecht
- Regelt relaties tussen overheid en particulieren personen
- Regelt relaties tussen overheden onderling
- Behoren tot de publieke zaak
- Bv: grondwettelijk recht, bestuursrecht, belastingrecht, …
2) Privaatrecht
- Regelt relaties tussen particuliere personen onderling
- Deze situaties zijn privaat
- Bv: verbintenissenrecht, familierecht, goederenrecht, …
à Onderscheid tussen de publiek- en privaatrecht is niet altijd duidelijk
1
,DEEL I: KRACHTLIJNEN
!! Kernboodschap -> België is een meergelaagde, democratische rechtsstaat in Europa
1. De Belgische staat
1.1. Het ontstaan van België
Staten kunnen op verschillende manier ontstaan
Historisch: uit het niets, op een grondgebied waar er daarvoor nog geen staten bestonden
20e eeuw:
1) Dekolonisatie = zelfbeschikking
Bv: Belgische kolonie Congo
2) Secessie = deel van een staat onttrekt zich aan het gezag van een bestaande staat en
vormt een nieuwe staat
Bv: Kosovo onttrokken aan Servië in 2008
3) Disembratio = een staat valt uit een en vormt meerdere staten
Bv: vroeger Tsjechië-Slowakije en nu zijn het twee verschillende landen
4) Fusie = het één worden van verschillende staten
Bv: West en Oost-Duitsland worden terug één land, namelijk Duitsland)
België is ontstaan door recessie -> we hebben ons afgescheurd van het Koninkrijk der
Nederlanden
Congres van Wenen (1814)
- Grote leider van Europa komen samen
- Proberen stabiliteit van Europa te herstellen na de periode van Napoleon
- Doel: bufferstaat creëren om Franse macht onder controle te krijgen
à 1815: Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (huidig België en huidig Nederland)
Nieuw land kreeg grondwet in 1815
- Niet democratisch
- Parlement had weinig macht en de koning had veel macht
- Relatief autoritaire grondwet
- Vrij meningsuiting en persvrijheid bestond amper/niet
2
,Zuidelijke provincies waren snel ontevreden
1) Economische verschillen
Noorden -> handel
Zuiden -> industrie
Men had dus andere belangen
2) Politieke onvertegenwoordiging
Zuiden was onvertegenwoordigd in het parlement en de regering & financieel
benadeeld
3) Beknotting van de persvrijheid
Vooral de stedelijke elite ergerde zich daaraan -> ideeën van de Franse Revolutie
over gelijkheid waren daar meer ingesijpeld
4) Overheidsinmenging in het werk van de kerk
In het bijzonder wat betreft het onderwijs
Noorden: protestants
Zuiden: katholiek
5) Taalstrijd
Willem I koos voor Nederlands als de taal van het bestuur en naar mate de tijd
minder plaats voor het Frans
à Monsterverbond: alle groepen die tegen het beleid van Willem waren
1 doel: verzet tegen het Nederlandse bewind
Ontstaan voorlopig bewind: voorlopige Belgische regering die na de Belgische Revolutie in
september 1830 tot stand kwam
à 4 oktober 1830: Belgische onafhankelijkheidsverklaring -> begin van een juridisch verhaal:
nieuwe staat, nieuwe grondwet, enz.
1.2. België als staat
Vereisten om te spreken over een staat
1) Permanente bevolking
- Groep personen die de nationaliteit van personen deelt
- Kunnen verschillen op andere vlakken (bv: taal, godsdienst, …)
- Ook gezag op personen van verschillende nationaliteit die zich op het
grondgebied bevinden
2) Afgebakend grondgebied
- Gezag uitoefenen op een afgebakend territoriaal gebied
- Grenzen nodig: Belgische grenzen vastgelegd in het Verdrag van Maastricht
(1843)
- Grenzen kunnen heel af en toe wijzigen -> kan enkel door de wet
3
, 3) Effectieve overheid
- Er moet iemand zijn die de functies van een overheid gaat uitvoeren
- Instanties die besturen, recht uitspreken, wetten maakt, …
- België heeft verschillende overheden (nationaal, lokaal, deelstatelijk)
4) Onafhankelijkheid
- In staat zijn om autonoom relaties aan te gaan met andere staten
- Om op eigen gezag betrekkingen te onderhouden met andere staten
- België heeft een uitgebreid diplomatiek netwerk
- Lid van de VN, talloze verdragen gesloten, ambassadeurs, …
5) Internationale erkenning
- Bevestigen van het bestaan van een nieuwe staat
- In de praktijk heel belangrijk om relaties te kunnen aangaan met andere
staten
- Erkenning is eenzijdig en niet verplicht
- Declaratieve handeling: erkenning is bevestiging van een bestaande realiteit
- Eens je een staat gaat erkennen kun je die beslissing niet meer terugtrekken
- Staten erkennen ander staten, niet de regeringen van die staten
1830 Conferentie van Londen -> grote Europese mogelijkheden erkennen de Belgische
onafhankelijkheid
MAAR: koninkrijk der Nederlanden weigerde -> België was nog in oorlog met dat land ->
1839 verdrag van Londen: Nederlanden erkennen de Belgische onafhankelijkheid
1.3. Gevolgen van kwalificatie als staat
1) Rechtspersoonlijkheid
- Staat kan houder zijn van rechten en plichten
- Belgische staat is een rechtssubject
Extern = optreden tegenover andere staten (bv: verdragen sluiten)
Intern = optreden binnen de staat (bv: in eigen naam belastingen opleggen)
2) Soevereiniteit
- Zelfbeschikking van staten
- Soevereine gelijkheid onder de staten, alle staten zijn soeverein en gelijk
Extern = geen enkele andere staat mag iets opleggen aan de Belgische staat (= non-
interventiebeginsel)
Intern = staat heeft zelf in handen hoe het zijn nationale rechtsorde vormgeeft,
staten mogen zelf beslissen welke wetten ze maken, hoe ze wordt bestuurd, enz.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ugentrechten. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €11,09. Je zit daarna nergens aan vast.
