Sociale Ethiek David Bamps 2022-2023
Samenvatting Vanonckelen Kaat
SOCIALE ETHIEK
LEESINSTRUCTIE BOEK – DASHBOARDSAMENLEVING
Wordt overlopen in HC 21/03 eerste 15 min.
Het boek ‘De Dashboardsamenleving’ betreft een boek voor een boekseminarie: het
is geen handboek.
Wat is het verschil? De werkcolleges en seminaries zijn een bijzondere vorm van academisch
onderwijs, met activerende werkvormen, gericht op het bijbrengen van de specifieke vaardigheden
met specifieke aandacht voor analytische, probleemoplossende, wetenschappelijke, informatie- en
communicatievaardigheden. Definitie KU Leuven, zie ook SLO gedragswetenschappen.
Het is de bedoeling dat je tijdens een boekseminarie met elkaar of de docent in discussie kan gaan
over de onderwerpen: actief en tweerichting verkeer. Dit is in tegenstelling met een gewoon
hoorcollege waarbij studenten luisteren en noteren, en er dikwijls minder ruimte is voor discussie.
Als we dit toepassen op het lezen van ‘De Dashboardsamenleving’ dan betekent dit:
1. Lees het boek volledig en integraal, zodat je de grote lijnen kent.
2. Zorg dat je voor jezelf wat discussiepunten kunt noteren, alsook argumenten pro/contra,
zodat je tijdens het seminarie actief kan meedoen. Deze specifieke vaardigheden sluiten ook
aan bij hetgeen in de ECTS fiche staat vermeld bij de beoogde competenties:
a. BK 2 kennis inzicht in het functioneren van de samenleving en sociologische kaders
b. GW 6 kritische ingesteldheid
c. C2 gebruik een breed geheel van bronnen om een inschatting van de situatie te
kunnen maken
In concreto: De student kan kritisch-reflectieve teksten over ethisch-maatschappelijke
vraagstukken binnen het werkveld van SRW zelfstandig verwerken.
In de ECTS fiche staat ook geschreven bij leerdoelen: “De student kan een sociaal-ethische reflectie
over een actueel maatschappelijk vraagstuk uitwerken, verbinden met inzichten in de praktijk van
SRW, en helder weergeven.” Het boek bevat een kritisch-reflexieve tekst over ethisch-
maatschappelijke vraagstukken die dus integraal moet worden gelezen. Dit betekent evenwel niet
dat alle hoofdstukken of secties even belangrijk zijn.
Om het lezen in goede banen te leiden, bij dezen de instructie:
1. Focus op de grote lijnen. Het is belangrijk te begrijpen hoe de ontworpen nieuwe moraal en
samenleving past binnen de structuur van de grote normatieve theorieën en moraaltypen
waarop de cursus is gebouwd, het zogenoemde DNA wat je ook terug kan zien in de
onderstaande Mindmap:
1
,Sociale Ethiek David Bamps 2022-2023
Samenvatting Vanonckelen Kaat
2
, Sociale Ethiek David Bamps 2022-2023
Samenvatting Vanonckelen Kaat
In de traditionele colleges over ethiek en moraal, leer je over moraaltypen gebaseerd op classificatie
van Verplaetse: 1 .t.e.m. 4. Je ziet dat met de studie van De Dashboardsamenleving daar een nieuw
type moraal aan wordt toegevoegd (classificatie Bamps): de zogenaamde transhumane moraal die
past bij een toekomstige samenleving waar technologie en AI een grotere rol zullen spelen. Dat is de
hypothese. Dit heeft ook consequenties voor de ethiek, die steeds meer zal evolueren naar een
techno-ethiek met de dashboardsamenleving als samenlevingsvorm die daar hypothetisch het beste
bij past. Deze uitbreiding en transitie bespreken we tijdens de boekseminaries.
2. De komst van een transhumane moraal en een techno-ethiek, heeft ook consequenties voor
vraagstukken die passen binnen SRW. Het is belangrijk bij het lezen, extra aandacht te
besteden aan volgende secties:
a. Experimentele opzet en gedachten-experimenten: in het bijzonder waar het te
maken heeft met de paradox van de moraal, ons gevoel voor rechtvaardigheid en de
beleving van identiteit en geluk in een wereld die doordrenkt is met technologie:
pro/contra analyse.
b. Studie van sociale woningen – in het bijzonder waar het gedragsaansturing betreft,
en de kwetsbaarheid die bij gezinnen ontstaat bij sommige verdienmodellen
gebaseerd op info uitwisseling.
c. De komst van robotica en technologie die problemen kunnen opleveren voor
kinderen en jongeren in het algemeen.
pagina opgaaf:
- Onderzoek naar relatie religie, moraal en complexiteit samenleving, p. 22
- Kenmerken netwerksamenleving p.23
- Onderzoek Twitter, p. 24
- Empirische studies ter adstructie van de hypothesen, zie overzicht met pagina verwijzing, p.
52
o empirische studie 1: ethische, psychologische en juridische implicaties van
kindrobotica
o empirische studie 2: spraaktechnologie en analyse bij hulpverlening
o empirische studie 3: moresvorming bij micro-samenleving
o empirische studie 4: SMART-technologie in (sociale) woningen en verdienmodellen
gebaseerd op info uitwisseling
o empirische studie 5: ethische en psychologische implicaties van futuristische tools
gebaseerd op scenario-onderzoek
- Hypothese van een nieuwe moraal, p. 169 e.v.
- Bespreking van morele dilemma’s, hoofdstuk 5, P. 187 e.v.
- Epiloog, p. 239
Tot slot over de complexiteit van de tekst. DE DASHBOARDSAMENLEVING is wat men
noemt een 'rijke' tekst. Een rijke tekst is een authentieke tekst die niet bewerkt, vereenvoudigd
of aangepast is aan een leesstrategie of lesmethode. Voorbeelden van rijke teksten zijn: literatuur in
de vorm van boeken, poëzie, cabaret en toneelteksten. Maar ook informatieve teksten zoals een
verkiezingsprogramma, een nieuwsbericht of een instructie-tekst. zie definitie rijke tekst, het
archief onderwijs .
3
