Erg uitgebreide samenvatting! Slides en notities zijn samengevat. Alsook de vele bijhorende teksten zijn samengevat (ofwel in de samenvatting verwerkt ofwel apart te vinden op het einde van elk hoofdstuk). 17/20
Les 1: Historiek en evidence-based
Les 2: Psychotherapie onderzoek
Les 3: Psychodynami...
1. Wat is psychotherapie?
Gemeenschappelijke factoren over definities heen:
o Interpersoonlijk
o Afgeleid van psychologische principes / theorieën / model
o Wil iets veranderen / wijzigen / herstellen
o Op maat van de cliënt / geïndividualiseerd
o Door getrainde therapeut / professionalisme
Psychotherapeut is opgeleid in één therapeutisch kader of model
o In psychotherapie gaat men, in een relationeel verband, cliënten hun problematiek ten
gronde uitspitten (betekenissen, verbanden en patronen,…)
o Het kader is nodig om die aspecten op te sporen en ermee te werken.
Formele aspecten = structuur, vaste tijdsduur, steeds op afspraak, werkruimte
Inhoudelijke aspecten = bv. een ‘theorie’ die een verklaringsmodel biedt
Onderscheid met ‘counseling’
o Psychologische hulpverlening is een continuüm!!
Behandeling = psychotherapie = remediëren van de brandhaard
Begeleiding = counseling = brand blussen
o Counseling:
Psychologische begeleiding gebeurt meer ad hoc (bv. Spoedgevallen)
Geen grondige scholing in één oriëntatie (meerdere kaders)
Meest bruikbare ingrediënten uit diverse richtingen oppikken
Appèl van de situatie = inspelen op de nood en de vraag van de cliënt
Vaak acute opvang
Soorten psychotherapie
o Veelheid aan types psychotherapie (> 400 types)
o Onderverdeling in grote groepen of oriëntaties
Gedragstherapie
Psychodynamische psychotherapie
Cliëntgerichte psychotherapie
Relatie- en gezinstherapie
o Nog andere groepen = interpersoonlijke, oplossingsgerichte, Gestalt,…
o Binnen die grote groepen zijn er nog eens subgroepen
Wie / wat is een goede therapeut? (zie ook college P. Rober)
o Reglementering / wettelijke erkenning
Klinisch psycholoog = Master in de psychologie
Registreer je @psychologencommissie
Psychotherapeut is nog niet beschermd
o Wel een inspanningsverbintenis = verantwoordelijkheid over zijn activiteiten.
o Geen resultaatsverbintenis = beperkingen van zijn competentie
Het 1-op-1 model moet aangevuld worden met andere curatie + preventie
o Het klassieke 1-op-1 model (= !! face to face + curatief) mag niet verdwijnen
Sommigen worden best geholpen met 1-op-1 contact
Sommigen worden evengoed geholpen met groepssessies.
o Online hulpverlening voor matige klachten is minstens even goed als 1-op-1
Lage intensiteitsbehandelingen + laagdrempelig
o We moeten ons kennen en kunnen ook inzetten in preventie
1
, Onset van 1e majeure depressie is vooral in de puberteit
13 – 15 jaar (13%), 16 – 18 jaar (12%), 19 – 21 jaar (10%)
Onderzoek van Alan Kazdin = psychotherapie-onderzoek en praktijk rebooten
o Enkel een kleine proportie van de individuen in nood krijgt behandeling
o We moeten de last (“burden”) van een psychische aandoening verminderen
Individuele psychotherapie kan dit waarschijnlijk niet
Er is nood aan een shift in interventie-onderzoek en klinische praktijk
o Het verminderen van de last van een psychische aandoening is afhankelijk van:
Integratie van preventie en behandeling
Ontwikkeling van assessment
Nationale database van psychische ziekten en de lasten
Contextuele problemen die behandeling beïnvloeden
Aanpak van potentiële spanningen in de geestelijke gezondheidszorg
2. Historiek van psychotherapie-onderzoek
1895 = Psychoanalytische psychotherapie (Freud)
o Domineert tot jaren 1950 - 1960
o Vervolgens
Gedragstherapie (leerpsychologie + cognitieve model)
Cliëntgerichte psychotherapie
Relatie- en gezinstherapie (o.m. systeemdenken)
1950 = Psychotherapie onderzoek = welke therapie werkt, bij wie, waarom etc.
o Relatief jong / recent = 1950 (en zeker vanaf 1980)
o Vaak controversieel = scholenstrijd (strijd tussen therapeutische stromingen)
o Psychotherapie = kort verleden, lange geschiedenis
1952 = Echte start van psychotherapie-onderzoek door Hans Eysenck
o Boek: “De Effecten van Psychotherapie: Een Evaluatie”
o Psychotherapie is niet beter dan ‘niets doen’
Het slaat in als een bom + krijgt een storm van kritiek
Slechts 24 studies
Enkel ‘neuroses’
Veelal methodologisch zwakke studies
Aanzet (‘boost’) tot meer onderzoek
1971 = Bergin & Lambert met “Handboek van Psychotherapie en Gedragsverandering”
o 6de editie (2013), ‘bijbel’ = Het eerste echte ‘samenbrengen’
o PT heeft een matig positief effect = “on the average, has modestly positive results”
1980 = Smith et al. met 1e belangrijke meta-analyse
o Psychotherapie is beter dan geen behandeling of dan placebo
2001 = Wampold met “Het Grote Psychotherapy Debat”
o Gezaghebbend boek + bevestiging van conclusies Smith et al.
o Vaak weinig verschillen tussen therapieën (= dodo-bird verdict)
Alle stromingen zijn effectief (wil NIET zeggen “doe maar op!”)
Scheidsrechter = ze hebben allemaal gewonnen
o Belang van gemeenschappelijke factoren
Hoop, steun, catharsis, aandacht, kader voor problemen
Wil NIET zeggen: “specifieke factoren doen er niet toe!”
2
, o Opmerking prof = Als alle stromingen effectief zijn, waarom dan niet uitzoeken welke
therapie voor welke aandoening het meest geschikt is? op maat van cliënt
2005 = Roth & Fonagy met “Wat werkt voor wie?”
o WEL wat werkt het best voor wie onder welke condities?
o NIET verschillende therapieën tegen elkaar af te zetten (= horse-race)
3. Evidence-based practice en APA
1992: Template for Developing guidlines
o Evidentie voor een behandeling moet geëvalueerd zijn op 2 aparte dimensies:
Efficacy = werkzaamheid = wat wetenschappelijk werkt (bv. RCT)
Causale relatie tussen de behandeling en de behandelde stoornis
Effectiveness = doeltreffendheid = wat in de klinische praktijk werkt
Generaliseerbaarheid, bruikbaarheid en kosten / voordelen
o Beoordelen van beschikbare behandelingsgidsen (want sterke variatie in kwaliteit)
Vooral bezorgd over gidsen die medicatie boven psychotherapie kiezen
1993: Empirically Validated Treatments (EVTs)
o Er zijn 25 empirisch gevalideerde behandelingen
18 gevestigde behandelingen
7 vermoedelijk werkende behandelingen
o Drie taken
Criteria opstellen voor de Empirically Validated Treatments (EVTs)
Lijst met EVTs opstellen vanuit empirisch onderzoek voorbeelden:
Beck’s cognitieve therapie voor depressie
Exposurebehandeling voor fobiëen en PTSS
Cognitieve gedragstherapie voor paniekstoornis
Aanbevelingen geven
o Doel is om de wetenschappelijke basis van psychologie in de verf zetten
Beklemtonen van de wetenschap van de aanpak van behandelingen
EBM-tendens vanuit het citaat van het rapport
o Criteria
‘Gevestigde behandelingen’ en ‘Vermoedelijk werkzame behandelingen’
Randomized Controlled Trials = RCTs (bv. empirisch onderzoek)
Bv. 2 groepen met zwaar depressieve cliënten obv toeval toewijzen aan:
o Nieuwe behandeling = experimentele conditie
o Oude behandeling = controleconditie
Belangrijke rol bij het opstellen van EVTs
Artikels waarin therapieën worden getest, aftoetsen aan die criteria
o Het is belangrijk om de lijst niet te strikt op te volgen
Bepaalde cliënten en therapeuten zouden in de kou komen te staan.
1994: Kritiek- Repliek
Kritiek Repliek
1. Bepaalde EVTs ontbreken Tijdsdruk, updates volgen
2. Niet op lijst, niet werkzaam? Over het hoofd gezien of onvoldoende onderzocht
3. Allemaal gedragstherapie Meeste onderzoek werd gedaan naar
gedragstherapie (inhaalbeweging bij anderen)
4. Manuals bevoordelen gedragstherapie Wat is een manual (/ leidraad)?
Gedragstherapeutische protocollen laten zich goed
3
, gebruiken voor RCT
5. Dicteer ons niet wat te doceren Geen aandacht voor wat onderzoek zegt?
6. Alle therapieën even werkzaam Wat werkt voor wie?
7. Meer onderzoek nodig Negeren en cliënten ontzeggen?
Hete adem van farmaco
8. Lijstje is gevaarlijk Inderdaad, in de gaten houden, maar andere uiterste
1996: Empirically Supported Treatments (1e update)
o EVTs wordt EST van 25 naar 47 behandelingen
22 gevestigde behandelingen
25 vermoedelijk werkende behandelingen
o De lijst is niet compleet (niet op de lijst wil niet zeggen dat het niet werkzaam is)
o Belang van klinisch oordeel van therapeut (bv. kritisch lezen van literatuur)
o Nood aan onderzoek:
Etnische minderheden
Welke type cliënt is het best gebaat met therapie X?
1998: Empirically Supported Treatments (2e update)
o 2e update van 47 naar 71 behandelingen
o Aanvullingen
Koppel- en familietherapie
Ernstige stoornissen (bv. schizofrenie)
Gezondheidspsychologie (bv. rookstop, pijn)
o Aandachtspunten
Werkzaamheid ≠ doeltreffendheid
Efficacy = werkzaamheid = wat wetenschappelijk werkt (bv. RCT)
Effectiveness = doeltreffendheid = wat in de klinische praktijk werkt
Aparte werkgroep rond kinderen
2006: EBPP visietekst = Evidence Based Practice in Psychologie
o Achtergrond = eerdere kritieken en evolutie in EBM
Als iets geen effect heeft, komt het vaak niet in een artikel
Het is interessanter om iets te publiceren wat geweldig goed werkt dan wat niet
Bv. Antidepressiva werkt 30% minder goed dan we dachten dan EB.
Bv. Kijk naar het volledige plaatje, ook negatieve RC
o Evolutie in EBM
Minder eenzijdige focus op enkel onderzoekevidentie
Binnen de onderzoekevidentie is er een minder eenzijdige focus op RCT
o Filosofie / visie van EBPP
Wetenschappelijke evidentie geïntegreerd met klinische expertise
NIET ‘blind’ toepassen van wetenschappelijk evidentie
Voor de behandeling van een welbepaalde individuele patiënt
Context van patiëntkarakteristieken, cultuur en voorkeuren.
o Relatie tussen EST en EBPP
EST = Empirically Supported Treatments
Werkt behandeling X voor probleem Y onder specifieke omstandigheden?
o EST start met een behandeling
Specifieke behandelingen die effectief bleken te zijn in RCT
EBPP = Evidence-Based Practice in Psychology
Welke evidentie helpt ons om de beste uitkomst te krijgen bij patiënt A?
o EBP start met de patiënt
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper 89555566. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €14,39. Je zit daarna nergens aan vast.
