KENNISCLIPS INTERNATIONAAL RECHT
Kennisclip 1.1: Bronnen internationaal recht
1. hoe komt internationaal recht tot stand?
2. waar vindt men internationaal recht
- bronnen internationaal recht
- kenmerken
- hoe verhouden ze zich tegenover elkaar verhouden
1. proces van het ontstaan van IR (intern. law making)
- Art. 38 statuut IGH klassieke bronnen IR
- gewoonterecht, verdragen, rechtspraak, RL
- nieuwe bronnen IR, niet opgenomen in art 38 (besluiten en verklaringen)
- ius cogens en verplichtingen erga omnes
Formele bronnen IR:
Regels gecreëerd door staten en intern organisaties
Kenmerken IR:
- decentraliseerde rechtsorde die op horizontale wijze functioneerd ittt nationale die op
verticale manier functioneert,
- geen centrale wetgever,
- staten zijn zowel wetgever als rechtsonderhorige:
- aard intern recht: bestaat uit gelijke en soevereine entiteiten, geen hierarchie.
Gevolg: rechtsregels kunnen maar bestaan op basis van instemming vd staat. Staat is enkel
gebonden wanneer die toestemming heeft gegeven. Beginsel van consensualisme.
Vb. “Lotus case” 1927 permanent hof van HvJ (voorganger IgH): 1924: 2 schepen in
aanvaring op volle zee (FR tegen Turks schip), Turks boot zinkt en mensen verdrinken en
moeten gered worden. Frans boot (SS Lotus) vaart verder en meert aan in Constantinopel,
officier van wacht (Demons) wordt aangehouden door Turkse OH, vervolgd en veroordeeld
voor doodslag. Turkije baseert zich op eigen recht om hem te vervolgen. Vwden vervuld:
misdrijf gepleegd tegen Turkse onderdanen en op turks grondgebied. FR niet mee eens: op
volle zee en frans schip dus enkel FR kan vervolgen. Geschil voor Permanent Hof:
“International law governs relations between independent states. The rules of Law binding
,upon states therefore emanate their own free will as expressed in conventions or by usages
generally accepted as expressing principles of law and established in order to regulate the
relations between these co-existing independent communities or with a view to the
achievement of common aims. Restrictions upon the independence of States cannot therefore
be presumed.”
(https://ruwanthikagunaratne.wordpress.com/2012/07/27/lotus-case-summary/ )
è Alles draait rond toestemming van staten
è Staten kunnen toestemming geven op versch manieren: bronnen van IR
è Belangrijkste opgesomd in art 38 statuten IGH
Statuut: document dat functioneren IGH regelt. IGH: hoogste juridisch orgaan VN, zetelt in
Den Haag, opvolger permanent Hof internationale justitie (begin jaren 20)
Artikel 38
1. Het Hof, dat tot taak heeft de aan hem voorgelegde geschillen te beslechten overeenkomstig het
internationaal recht, doet dit met toepassing van:
a. internationale verdragen, zowel van algemene als van bijzondere aard, waarin regels worden
vastgelegd die uitdrukkelijk door de bij het geschil betrokken staten worden erkend;
b. internationale gewoonte, als blijk van een als recht aanvaarde algemene praktijk;
c. de door beschaafde naties erkende algemene rechtsbeginselen;
d. onder voorbehoud van de bepalingen van artikel 59, rechterlijke beslissingen, alsmede de
opvattingen van de meest bevoegde schrijvers der verschillende naties, als hulpmiddelen voor het
bepalen van rechtsregels.
2. Deze bepaling laat onverlet de bevoegdheid van het Hof een beslissing ex aequo et bono te geven
indien de partijen daarmee instemmen.
- Onderscheid tussen 2 soorten bronnen:
- Primaire bronnen (verdragen, gewoonterecht, alg rechtsbeginselen)
- Aanvullende bronnen (rechtspraak, RL)
- Geen hierarchie
- Tweede lid: billijkheid, rechtvaardigheid etc: als staten dat wensen mogen ze vragen
aan Hof om daarmee rekening te houden bij de uitspraak
- Wantrouwen: rechter moet oordelen volgens normen en wanneer hij daarbuiten zou
willen gaan moet hij toestemming hebben van betrokken staten.
,Kennisclip 1.2: Internationaal gewoonterecht
Oudste bron van internationaal recht. In de praktijk naleven van mondelinge rechtsregels.
Gewoonterecht: wanneer bepaalde handelswijze in acht wordt genomen, kan er op een
gegeven moment, omdat men altijd op die manier gehandeld heeft, kan er zich een
overtuiging vormen dat men ook op die manier moet handelen omdat men anders rechtsregels
zou schenden. Staten dragen in eerste instantie bij tot ontstaan regels van gewoonterecht.
2 elementen om te kunnen spreken van gewoonterecht:
- Gebruik of praktijk (iets wat men herhaaldelijk doet) / objectief element à usus
- Overtuiging (dat men zo hoort te handelen) / subjectief element à opinio iuris
Artikel 38
1. Het Hof, dat tot taak heeft de aan hem voorgelegde geschillen te beslechten overeenkomstig het
internationaal recht, doet dit met toepassing van:
a. internationale verdragen, zowel van algemene als van bijzondere aard, waarin regels worden
vastgelegd die uitdrukkelijk door de bij het geschil betrokken staten worden erkend;
b. internationale gewoonte, als blijk van een als recht aanvaarde algemene praktijk;
Probleem is dat gewoonterecht organisch ontstaat zonder oog op binden. Die overtuiging
bestaat na een moeilijk bepaalde periode.
Hoe weet men dat er een praktijk is en opinio iuris? Men moet op zoek gaan naar
statenpraktijk: alle soorten vormen van handelen door staat
Wijdverspreid & moet zekere uniformiteit hebben zodat daar een regel van iinternationaal
gewoonterecht kan worden gedefiniëerd.
Moeilijk te definiëren
IGH: North Sea Continental Shelf Case: Denemarken, NL, Duitsland
(https://ruwanthikagunaratne.wordpress.com/2014/02/28/north-sea-continental-shelf-cases-
summary/)
Equidistantielijn is volgens Denemarken & NL regel van gewoonterecht terwijl DUI dat
betwist.
, IGH: zal moeten nagaan of dat regel van gewoonterecht is & omschrijft redenering om na te
gaan of iets gewoonte recht is of niet
“An indispensable requirement would be that State practice should have been both extensive
and virtually uniform in the sense of the provision invoked”
Wat bedoelt Hof daarmee?
- Extensive: omvangrijke statenpraktij, door alle staten gevolgd en vooral de staten die
er belang bij hebben. (hier staten die een kust hebben)
- Virtually uniform: voldoende consistent zijn maar niet noodzakelijk altijd toegepast
door staten.
- In Nicaragua vs. VS (Sandinistas) was het Hof duidelijker:
“it is not to be expected that in the practice of state the application of the rules in
question should have been perfect, in the sense that states should have refrained with
complete consistency from the use of force or from intervention in each others internal
affaires. In order to deduce the existence of customary rules, the court deems it
sufficient that the conduct of state should in general be consistent with such rule”
dus in het algemeen
(https://ruwanthikagunaratne.wordpress.com/2012/11/15/nicaragua-vs-us-case-
summary/)
- hoe lang moet die praktijk er zijn voordat men kan spreken van regel van
gewoonterecht?
§ Doorgaans vrij lang: praktijk moet over heel de wereld geconsolideerd zijn
“The passage of only a short period of time was not necessary a bar to the
formation of a new rule of a customary international law”
Dus in sommige gevallen kunnen regels van internationaal recht op een zeer
korte termijn vormen: instant custom
Vb. Truman proclamation: ontginnen grondstoffen in continentaal plat, VS
vindt dat enkel zij daar recht op hebben. Strjid met regel internationaal
gewoonterecht: “grondstoffen in volle zee behoren tot iedereen” andere staten
hadden niet gezegd dat dit niet correct is maar hebben VS gevolgd en het
exploiteren van grondstoffen op het continentaal plat is een recht van de kusten
dus er ontstond een nieuwe instant regel van gewoonterecht.
