Hoofdstuk 1. Vrije tijd
1 Algemene handvaten ondersteuning personen die extra
ondersteuning nodig hebben
Ondersteuning individu
Ondersteuning gezin
Ondersteuning bij sociale inclusie (ruimere context en omgeving)
1.1 Ondersteuning individu
Objectieve manieren om indicatoren van levenskwaliteit te beoordelen
- Vb. POS: om kwaliteit van leven in kaart te brengen
Belangrijk om de persoon zelf te bevragen, om in gesprek te gaan over domeinen van
kwaliteit van leven = door gesprek verhogen intrinsieke, autonome motivatie.
1.2 Motivatie, ontwikkeling en welbevinden –
zelfdeterminatietheorie (Deci en Ryan)
1.2.1 Autonomie motivatie / gecontroleerde motivatie
Autonome motivatie (intrinsiek): via welbevinden, betrokkenheid.
wat je doet als je volledig het gevoel hebt van bereidheid, wil en keuze.
Gevoel van interesse, plezier en waarde.
Hun presteren, welbevinden en betrokkenheid is zeer hoog, hoger als bij gecontroleerde
motivatie.
Gecontroleerde motivatie (extrinsiek): gaat doen om een beloning te krijgen en straf
vermijden. Je voelt je verplicht, gedongen.
- Wanneer gecontroleerde motivatie geïnternaliseerd wordt – grotere kans op succes
- Intrinsieke motivatie versterken door psychologische basisbehoeften te ondersteunen
Streven naar autonome intrinsieke motivatie. We moeten hier vooral op inzetten.
1.2.2 Psychologische behoeften
Elke mens heeft 3 met elkaar samenhangende psychologische behoeften
- Competentie
- Autonomie
- Verbondenheid
Competentie = ervaring dat je over capaciteiten en sterktes beschikt en die kan inzetten.
- Voldoende kansen krijgen om nieuwe vaardigheden te leren en nieuwe dingen uit te proberen
, - Sterker maken zelfwaarde – en competentiegevoel: succeservaringen opdoen, plezier beleven aan
activiteiten, positieve feedback krijgen
Autonomie = invloed hebben op wat er in je leven gebeurt, zelf keuzes maken, persoonlijke doelen nastreven
- Graad van autonomie = afgestemd op ontwikkelingsmogelijkheden
Verbondenheid = ervaring zich erkend, gewaardeerd en gerespecteerd te voelen
- Belangrijk sociale rollen te kunnen opnemen
- Belangrijk sociale relaties uit te bouwen
1.2.3 Belang van zelfdeterminatietheorie voor jou als toekomstige
ondersteuner-begeleider?
Inzetten op autonome motivatie door psychologische behoeften te ondersteunen zorgt voor
optimaal welzijn.
Wil om iets te veranderen, om bij te leren, om te ontwikkelen komt van binnenuit.
1.3 Ondersteuning gezin
Aandacht voor kwaliteit van het gezinsleven: individuele gezinsleden kunnen doen wat zij
belangrijk vinden (levenskwaliteit ervaren) + genieten van het gezinsleven (gezin realiseert
als geheel bepaalde doelen)
Domeinen gezinskwaliteit van leven: overlappen met kwaliteit van leven van individu
- Gezondheid
- Financieel welbevinden
- Werk
- Vrije tijd
- Ouderschap
- Gezinsinteractie
- Sociale steun
- Extra ondersteuning
- Waarden
- Participatie in de samenleving
Gezinskwaliteit van leven = dynamisch + wordt beïnvloed door factoren op niveau van
individu, gezin, bredere context + interacties tussen factoren.
Gezin is een systeem: verandert er 1 dingetje heeft een invloed op andere leden van het
gezin.
Vb. mama heeft nieuwe job, ook invloed op mij.
Doel gezinsondersteuning = individuen in het gezin sterker maken door het geheel te
ondersteunen en te stimuleren.
,1.3.1 Ondersteuning gezin door psycho-educatie
Psycho-educatie: uitleg en informatie gaat geven
- Over mogelijkheden en beperkingen van het kind
- Over vormen van ondersteuning
1.3.2 Ondersteuning gezin door opvoedingsondersteuning
Opvoedingsgedrag en opvoedingssituaties afstemmen op specifieke noden van het kind +
ouders versterken in competentiegevoel van het opvoeden.
Vb. aanleren concrete strategieën, of welke strategieën het best werkt.
Vb. Positief gedrag van het kind ondersteunen, positieve leeromgeving creëren, positieve
aandacht geven
1.3.3 Ondersteuning gezin door in te zetten op sociale steun
Beroep kunnen doen op netwerk van familieleden, buurtbewoners, vrienden of kennissen
Lotgenoten, oudergroepen: situaties met elkaar delen.
Analyseren van steunsysteem van het gezin om gerichter te kunnen ondersteunen
1.3.4 Ondersteuning gezin door zorg-werk-levensbalans te ondersteunen
Bewust omgaan met zelfzorg
Tijd maken voor de partner en andere gezinsleden
Zorg delen met anderen
Doordachte keuzes maken in eigen loopbaan
Je moet gaan kijken per gezin waar heeft het gezin nood aan en hoe kan ik het
ondersteunen.
We kunnen het individu ondersteunen (meer motivatie) + gezin ondersteunen.
1.4 Ondersteuning bij sociale inclusie
Belonging = gevoel ergens bij te horen en gewaardeerde rollen te kunnen opnemen
- Kans om deel te nemen aan de samenleving
- Sociale rollen kunnen opnemen + bijdrage leveren aan de samenleving
- Betrokkenheid en verbondenheid met andere mensen, interacties en relaties met
andere mensen
- In gemeenschap ondersteuning krijgen om zich optimaal te kunnen ontplooien en
volwaardig te participeren (school, vrije tijd, werk)
, 2 Vrije tijd
2.1 Voordelen van vrije tijd
Lichamelijke voordelen:
- Gezondheidsvoordelen: hart, botten, het bloed de spieren
- Minder slaapproblemen
- Fitheid
Mentale voordelen:
- Stress verminderen
- Afleiding van negatieve gedachten en persoonlijke problemen
- Opbouwen van eigen geluk
- Eigen persoonlijk voordeel
- Nieuwe uitdagingen
- Vermindering kans op krijgen van depressie / burn-out
2.2 Vrije tijd = een recht
Universele verklaringen van de rechten van de mens
Artikel 24: Ieder heeft recht op rust en op eigen vrije tijd, met inbegrip van een redelijke
beperking van de arbeidstijd, en op periodieke vakanties met behoud van loon.
2.3 Realiteit
Druk druk druk – te weinig tijd voor de vrije tijd.
2.4 Ondersteuningsmodel bij vrije tijd
Vb. vrijetijdspaspoort Zaveldal
Vb. startplan vrije tijd Hubbie
Beide zijn vragenlijsten om na te gaan wat een persoon nodig heeft voor vrijetijd.
