Het strafproces
1 Inleiding .................................................................................................................................................. 4
2 Het verhaal van het strafproces ............................................................................................................ 7
2.1 Voor de 16e eeuw: van wraak tot landsheerlijke rechtspraak .................................................... 7
2.2 Van de 16e tot de 18e eeuw: tortuur als bewijsvergaringsmethode........................................... 8
2.3 Vanaf de Franse revolutie tot 1880: code d’instruction criminelle .......................................... 10
2.4 Vanaf 1880 tot heden: vele mislukte pogingen tot hervorming ............................................... 11
2.5 Hervorming door jurisprudentiële ontwikkelingen ................................................................... 11
3 Een blik op de (mogelijke) toekomst van het strafproces ................................................................. 16
3.1 Opfrissing verloop strafprocedure.............................................................................................. 16
3.2 Voorgestelde hervorming: chronologie en krachtlijnen............................................................ 18
3.3 Het eengemaakt vooronderzoek ................................................................................................ 18
3.4 De participatierechten tijdens het vooronderzoek.................................................................... 21
3.5 De afsluiting van het vooronderzoek.......................................................................................... 22
3.6 De positie van de benadeelde..................................................................................................... 22
4 De politie .............................................................................................................................................. 24
4.1 De Belgische politie ..................................................................................................................... 24
4.2 Federale politie ............................................................................................................................ 26
5 Het verhoor .......................................................................................................................................... 28
5.1 Wat is een verhoor? .................................................................................................................... 28
5.2 De Salduz-rechtspraak ................................................................................................................. 28
5.3 Wettelijke verankering ................................................................................................................ 28
5.4 Sanctionering miskenning recht op bijstand .............................................................................. 30
5.5 Derdenwerking van recht op bijstand ........................................................................................ 32
5.6 Polygraaftest ................................................................................................................................ 33
6 (Offline) zoekingen in woningen ......................................................................................................... 36
6.1 Huiszoeking .................................................................................................................................. 36
6.2 Uitzonderingsregimes.................................................................................................................. 37
6.2.1 Beroepsgeheimhouders ...................................................................................................... 37
6.2.2 Journalisten ......................................................................................................................... 38
6.2.3 Toestemming ....................................................................................................................... 39
6.2.4 Heterdaad ............................................................................................................................ 40
6.3 Inkijkoperatie ............................................................................................................................... 41
7 Digitale opsporing ................................................................................................................................ 44
7.1 Relevante wetgeving ................................................................................................................... 44
1
, 7.2 Toegang tot online ‘publieke’ plaatsen ...................................................................................... 44
7.3 Openlijke IT-zoeking .................................................................................................................... 45
7.4 Netwerkzoeking ........................................................................................................................... 46
7.5 Digitale inkijkoperatie .................................................................................................................. 46
7.6 Heimelijke doorzoeking IT-systemen.......................................................................................... 47
7.7 Online infiltratie ........................................................................................................................... 50
7.8 Evaluatie en alternatieven .......................................................................................................... 50
7.9 Medewerkingsplichten ................................................................................................................ 51
7.9.1 Overzicht .............................................................................................................................. 51
7.9.2 Decryptiebevel..................................................................................................................... 51
7.10 Gegevensbeschermingsregels in strafzaken .............................................................................. 53
7.11 Het gebruik van AI door politie ................................................................................................... 53
7.11.1 Gezichtsherkenning op luchthaven .................................................................................... 54
7.11.2 Clearview AI ......................................................................................................................... 54
7.11.3 GSM achter het stuur .......................................................................................................... 55
8 Dataretentie ......................................................................................................................................... 57
8.1 Waarover gaat het? ..................................................................................................................... 57
8.2 Begrippen ..................................................................................................................................... 57
8.3 Wetsgeschiedenis ........................................................................................................................ 58
8.4 Invloed rechtspraak (HvJ en GwH) .............................................................................................. 59
8.5 Wet van 20 juli 2022 .................................................................................................................... 63
8.6 To be continued… ........................................................................................................................ 65
9 Strafrechtelijk beslag ........................................................................................................................... 67
9.1 Inleiding ........................................................................................................................................ 67
9.2 Bewijsfunctie ................................................................................................................................ 67
9.3 Ontnemingsfunctie ...................................................................................................................... 69
9.4 Vergoedingsfunctie...................................................................................................................... 69
9.5 Preventieve functie...................................................................................................................... 70
9.6 Strafrechtelijk kortgeding ............................................................................................................ 73
9.7 Conclusie ...................................................................................................................................... 74
10 Het bewijs in strafzaken .................................................................................................................. 76
10.1 Bewijslevering .............................................................................................................................. 76
10.2 Beperking vrij bewijs.................................................................................................................... 77
10.3 Bewijswaardering ........................................................................................................................ 80
10.4 Bewijsuitsluiting in internationaal perspectief........................................................................... 80
11 Nietigheden en de rol van de raadkamer en KI (onderzoeksfase) ................................................ 82
2
, 11.1 Algemeen ..................................................................................................................................... 82
11.2 Zuivering van nietigheden in de loop van het GO...................................................................... 83
11.3 Zuivering van nietigheden bij de afsluiting van het GO ............................................................. 84
11.4 Verwerping ingeroepen ‘procedureprobleem’ .......................................................................... 84
12 Onderhandelen in het strafproces.................................................................................................. 85
12.1 Opfrissing ..................................................................................................................................... 85
12.2 De minnelijke schikking ............................................................................................................... 85
12.3 De spijtoptantenregeling............................................................................................................. 87
13 Het Hof van Cassatie in strafzaken ................................................................................................. 90
13.1 Samenstelling ............................................................................................................................... 90
13.2 Bevoegdheid ................................................................................................................................ 90
13.3 Procedure ..................................................................................................................................... 90
13.4 Beoordeling .................................................................................................................................. 92
13.5 Beslissing ...................................................................................................................................... 92
13.6 Cijfers............................................................................................................................................ 93
14 Interne onderzoeken ....................................................................................................................... 94
15 Hof van Assisen ................................................................................................................................ 96
15.1 Voorgeschiedenis......................................................................................................................... 96
15.2 HvA in een notendop ................................................................................................................... 96
15.2.1 Samenstelling ...................................................................................................................... 96
15.2.2 Bevoegdheid ........................................................................................................................ 97
15.3 Argumenten in het debat ............................................................................................................ 99
15.4 Hervormingspogingen ...............................................................................................................101
3
, 1 Inleiding
• Strafproces
o = het geheel van rechtsregels over de opsporing, vervolging en berechting van personen
die ervan verdacht worden een misdrijf te hebben gepleegd, incl de regels over de
werking en organisatie van het strafrechtapparaat
o Beschermende functie
▪ Verzekeren juiste bestraffing en beletten bestraffing onschuldigen via eerlijke
procesvoering
▪ Begrenzen van overhiedsoptreden in zoektocht naar waarheid
o Compromis
▪ Maatschappelijk belang: efficiënt strafrechtapparaat
▪ Individueel belang: bescherming tegen ongecontroleerd overheidsoptreden
(bewijs en waarborgen)
• Mensenrechten!
• Niet allen voor verdachten, ook voor slachtoffers
• Eerlijk proces
o Privacy van slachtoffer en familie
o Respect voor vermoeden van onschuld
o Geloof van burger in Justitie
o Openbaarheid strafproces
o Rechtsstaat: justice must not only be done, but must be seen be done
• Grondwet
o Art 148 Gw: De terechtzittingen van de rechtbanken zijn openbaar, tenzij de
openbaarheid gevaar oplevert voor de orde of de goede zeden; in dat geval wordt zulks
door de rechtbank bij vonnis verklaard
o Art 149 Gw: Elk vonnis is met redenen omkleed Het wordt openbaar bekendgemaakt op
de wijze bepaald door de wet In strafzaken wordt het beschikkend gedeelte uitgesproken
in openbare terechtzitting
• Wetboek Strafvordering; art 190 Sv (gesloten deuren)
o Alleen corr rb (in corr zaken), hof van beroep en hof van assisen (art 280 Sv)
o Zedendelicten (limitatieve opsomming)
o Op verzoek van een van de partijen of het slachtoffer
o Doel: bescherming van persoonlijke levenssfeer
o Advocaten wel toegelaten
• Art 6 EVRM
De uitspraak moet in het openbaar worden gewezen maar de toegang tot de rechtszaal kan aan
de pers en het publiek worden ontzegd, gedurende de gehele terechtzitting of een deel daarvan,
in het belang van de goede zeden, van de openbare orde of nationale veiligheid in een
democratische samenleving, wanneer de belangen van minderjarigen of de bescherming van het
privé leven van procespartijen dit eisen of, in die mate als door de rechter onder bijzondere
omstandigheden strikt noodzakelijk wordt geoordeeld, wanneer de openbaarheid de belangen
van een behoorlijke rechtspleging zou schaden
• EHRM 14 mei 2020
o Man verdacht van verkrachting verzoekt behandeling achter gesloten deuren ter
bescherming van privacy van zichzelf én slachtoffer → vrijspraak in eerste aanleg
o In hoger beroep vraagt beklaagde openbare behandeling, want zaak was intussen in de
pers uitgebreid besproken → weigering → EHRM
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper yankameeus. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.