Het ontstaan van de planneet aarde, een inleiding
tot de aardwetenschappen
1. Maatschappelijke relevantie van de studie van de aarde
Mens is irrelevant voor geologie
wel op klimaat invloed: eigen ecosysteem kapot maken
Geologie belangrijke fundamenteel wetenschappelijke benadering, maar draagt ook bij in het maatschappelijke
leven:
1) Bescherming tegen natuurverschijnselen (Bv. aardbevingen, vulkaanuitbarstingen, tsunami’s, landverschuivingen, bodemerosie)
2) Natuurlijke delfstoffen
o Metallische ertsen
o Niet-metallische industriële delfstoffen
o Energiedelfstoffen
o Edele metalen
3) Berging afvalstoffen
4) ‘global change’
o Klimaatsverandering = menselijke invloed
o Natuurlijke versus antropogene klimaatsvariaties
o Interdisciplinair onderzoek
5) Constructie- en infrastructuurwerken (Bv. Dammenbouw, tunnelbouw, havenconstructies, wegenbouw)
6) Geowetenschappelijke synthesekaarten (Bv. gewestplannen)
2. De aarde een unieke planneet
Leven Specifieke eigenschappen van de aarde
Vroege atmosfeer ≠ huidige (zuurstof was vroeger toxisch voor het leven en water essentieel)
UV-licht (= zonnestraling dat DNA-schade veroorzaakt) gefilterd door atmosfeer/ dampkring
Dampkring vernietigt meteorieten = bollide-impact
Planeet genoeg zwaartekracht nodig om gassen van de dampkring te kunnen vasthouden
Temperatuur ideaal en verschillen klein door:
o Herverdeling zonne-energie over atmosfeer-oceaan-land
o Afstand aarde-zon
o Broeikaseffect gassen vooral CO2 essentieel voor ontstaan van het leven
Specifieke zwaartekracht atmosfeer met typische samenstelling en druk
Binnentkant planeet: ijzer-nikkel-kern (de zwaardere elementen) zorgt voor sterk magneetveld + afbuiging van
schadelijke producten
Specifieke warmteproductie en koeling in het verleden
, 3. Enkele grote stappen in de ontwikkeling van planeet aarde
1) Temperatuursevolutie
Afkoelende nevel → condensatie tot planetesimalen → conglomereren → T ↑ door:
Impactwarmte
Compressie - compactiedruk (conductie)
Radioactief verval van U, Th, 40K
= essentieel voor het ontstaan van leven
o Aarde produceert nog steeds warmte in het binnenste van de planneet en deze warmte wordt
vastgehouden in de dampkringen (broeikasgassen) tektoniek wordt door warmte bevorderd
o Stilvallen warmteproductie: broeikasproductie valt stil en planeet bevriest
o Te veel warmteproductie: te warm en te veel tektoniek
2) Interne differentiatie
T ↑ tot ~2000 °C → ijzer smelt → zakt naar centrum aarde → energie komt vrij → T ↑ verder → verdere opsmelting
→ lichtere delen drijven → stollen → korst + gassen ontsnappen → oceanen & atmosfeer
Gevolgen:
Koeling door convectie
Chemische zonering of beter mineralogische zonering door graviteitsscheiding (bv. U aangerijkt in korst in
relatief lichte mineralen)
kern + mantel + korst = bulkaarde
Ijzer maar 4e belangrijkste element van de korst in vergelijking met de
volledige bulkaarde door interne differentiatie.
Merendeel van de nikkel en ijzer zitten in de kern!!
Enkel de buitenste 10 km van de korst bevatten zuurstof.
3) Vorming eerste continenten, oceanen en atmosfeer
Continenten: dikke accumulatie van ± lichte mineralen
Densiteitssortering door herhaald opsmelten, verwering en erosie
Waterdampen ontsnappen uit vulkanen
Primitieve atmosfeer ≈ gassen uit vulkanen
Leven: O2 ↑dan verlies in chemische binding
Platen drijven op vloeibare mantel van de aarde en verschuiven via tektoniek.
nieuwe platen worden gevormd door vulkanisme (vloeibaar materiaal)
Habitus = set van kristalvlakken die de macroscopische vorm van een kristal bepalen
Eenzelfde subtstantie kan vele kristalvormen aannemen met zelfde structuur.
1. Kristallografische kenmerken
1.1 Rooster of ruimtetralie
Opbouw:
1e translatie = 1D rooster
Puntrij met K-perodiciteit volgens vector a⃗ (richting en grootte).
2e translatie = 2D rooster
Netvlak of roostervlak doordat vector b⃗ wordt toegevoegd met α hoek tussen beide vectoren.
3D translatie: 3D rooster
In nature beperkt aantal mogelijkheden van kristalroosters! Chemische inhoud kan wel veranderen!!!
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper alicecallewier90. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.