LES 4: Kinderwens – Infertiliteit
1)Psychogene infertiliteit
1. Beleving van infertiliteit
2. Benadering als hulpverlener (counseler, therapeut, psychiater,...)
Welke beleving is er van infertiliteit? Nadruk ligt op om de beleving van de cliënten beter te
kunnen begrijpen.
Definitie:
• Onmogelijkheid om gedurende een jaar van regelmatige onbeschermde coïtus zwanger
te geraken.
• Herhaaldelijke miskramen, ectopische zwangerschappen en perinataal overlijden (20w
zwangerschap tot 1 maand)
Ectopische zwangerschappen = buitenbaarmoederlijke zwangerschappen
Nadruk ligt op de koppel dat het niet lukt om een kind te krijgen
Prevalentie:
• USA - 12% van de koppels; België - 10-15%
• 30% oorzaak bij man, 30% bij vrouw, 20% beiden, 20% onbekend = vindt men het niet
Oorzaken:
• Ovulatie (bv. PCOS)
• Sperma-productie
• Bereiken van de eileiders
• Obstructie eileider
• Endometriose of adhesies (post-op) (littekenweefsel)
• Infecties t.h.v. reproductieve organen
• Immunologische reactie op bevruchting/inplanting
• Genetisch (bepaalde afwijkingen of mutaties)
• Timing (op verkeerde moment seks hebben)
• Geen coïtus
Behandelingsmethodes:
• Medicatie:
o Clomifeen en gonadotrofines (ovulatie stimuleren, hormonale productie)
• Heelkunde
o Herstellen van structurele afwijkingen (post-op, infecties, anatomisch,...)
• Intrauterine inseminatie (IUI)
• ‘Assisted reproductive technologies’ (ART):
o Stimulatie en ophalen eicellen die bevrucht worden buiten de uterus
o In vitro fertilisatie (IVF)
o Intracytoplasmic sperm injection (ICSI)
1
,Psychogeen model
• Folk-psychology
• Psychoanalyse
• 1950-1960: psychogene oorzaak voor infertiliteit
• Wanneer geen somatische factoren gevonden: psychogeen
• Onbewuste conflicten als oorzaak
o Oedipaal (klassiek psychoanalytisch perspectief)
• Onbewuste schuld t.o.v. agressie naar de moeder (plaats niet innemen)
• Seksuele angst en remming
• ‘Mannelijke ambitities’ bij de vrouw vs. Vrouwelijke verlangens
• Weerstand de moederlijke verantwoordelijkheid te nemen o.w.v. eigen infantiele nood
Folk-psychology = volksmond, mensen die niet opgeleid zijn of mensen die van psychologie
weinig weten. Iets dat je vaak hoort met betrekking tot de infertiliteit is het folk-psychology
‘stress, daarom geraak je niet zwanger’.
Je hebt ook daarnaast het deel van psychoanalyse. In de jaren 50-60 zag de psychoanalyse
oorzaak voor infertiliteit de onbewuste conflicten. Men zag de psyche u denken, u ervaring, u
voelen, het dynamieke dat in u speelt kon de oorzaak zijn van infertiliteit. Wat was het
psychogene? Men begon dat in het oedipale te zoeken. Men probeerde zoeken wat is in het
onbewuste dat je niet zwanger kunt geraken (4 zaken):
- Onbewuste schuld die dat een vrouw voelt ten opzichte van haar agressie om haar
moeders plaats in te nemen. Je bent een vrouw, als je een kind gaat krijgen wordt je
moeder. Doordat je moeder wordt neem je de plaats van je moeder.
- Vrouwen zijn angstig of geremd voor seks
- Vrouwen hadden teveel mannelijke ambities bv carrière uitbouwen, als vrouwen dat
willen dan is er iets is mis
- Als vrouw heb je de taak of de verantwoordelijkheid om moeder te zijn en die vrouwen
kunnen dat niet omdat die zelf met de infantiele nood zitten (kinderlijke nood): verzorgd
te worden, holding, vastgehouden worden… Vrouwen hebben dat zelf nodig dat ze die
stap naar het zelf te bieden niet kunnen nemen.
‘Psychogene infertiliteit’
• Effectief belangrijke intra-psychische thema’s rond zwangerschap
• Soms leidend tot bewust of onbewust vermijden van coitus
• Maar... komen evengoed voor bij fertiele vrouwen mét kind
• Emotionele, psychische beleving staat vaak centraler in lijden dan fertiliteit
Thema’s zijn belangrijk. Soms is het zo dat die onbewuste conflicten ertoe leiden dat je geen
kinderen wilt of dat je niet zwanger wil worden, maar vooral dat je niet nu zwanger wil worden.
Dat komt niet alleen voor bij vrouwen die infertiel zijn. Dat komt bij alle vrouwen in meerdere of
mindere mate aan bod. Wat als iemand infertiel is, welke impact heeft dat op zijn psyché?
• Historisch:
2
, o 1940: verwerping van moederschap, angst voor seks
o 1950: anorgasmie, ‘frigidity’: anorgasmie, koud-zijn,
door masturbatie: schuld
o 1953: Benedek: 6 vrouwen (...en 6 mannen):
allen verwezen voor PA rond eigen moeder
nadien 1 vrouw zwanger geraakt
haar partner was de enige met voldoende
(laagnormaal) aantal spermacellen
conclusie: de vrouwen kozen onvruchtbare mannen
als defensie tegen zwangerschap...
o Mannelijke infertiliteit werd zelden onderzocht (uit psychogeen perspectief)
Op dat moment is er weinig empirisch onderzoek. Veel van deze informatie komt vanuit
interpretatie van psychoanalytici over psychoanalytische sessies met vrouwen
betrouwbaarheid wordt ten vrage gesteld?
Frigidity = syndroom van vrouw die geen orgasme kunnen krijgen, vrouwen zijn niet
geïnteresseerd in man en afstandelijk. Bovendien de schuld van frigiditeit is dat die vrouwen
masturberen.
Benedek is een Hongaarse psychoanalytica doet een eerste empirisch onderzoek = zag 6
infertiele mensen en werden doorverwezen door hun artsen/therapeut naar haar want er was
een conflict met het moederschap of met de beleving van hun eigen moeder. 1 van de zes
vrouwen kreeg een kind. De partner van de vrouw die ene kind kreeg was de enige man die
laagnormaal aantal spermacellen had. Toch concludeert men die vrouwen kozen onvruchtbare
mannen. Bovendien de mannelijke infertiliteit werd zelden onderzocht, terwijl bij de vrouw vaker
gedaan werd.
1953: Ford: ‘psychogram van functionele steriliteit’: functioneel = psychogeen =
psychosomatisch = er is geen medische oorzaak gevonden
Wilt u liever werken of het huishouden doen? De gefrustreerde carrièrevrouw zal op dit punt beginnen
met het verdedigen van gelijke rechten voor de seksen, waarbij ze meestal uiteindelijk de rol van
huisvrouw en moeder gaat bagatelliseren. En als ze het zich kon veroorloven, zou ze liever werken en
een dienstmeisje het huishouden laten doen en haar kinderen opvoeden.
Seksuele attitudes: is er pijn tijdens geslachtsgemeenschap? Geniet je van geslachtsgemeenschap?
Denkt u dat mannen of vrouwen het voordeel hebben in seksuele relaties? De normale vrouw zal geen
verlammende conflicten onthullen, terwijl de neurotische haar bitterheid over de onrechtvaardigheid
van de vrouwelijke rol zal onthullen door haar frigiditeit, pijnlijke geslachtsgemeenschap en de wens
om de man te domineren en te controleren door seksuele relaties achterwege te laten. Ze kan zelfs
zeggen dat één keer per maand of minder genoeg zou moeten zijn om de echtgenoot tevreden te
stellen, enz. Vrouw die wil werken is een slechte vrouw, vrouw moet zich onderschikken naar
de verlangens van de man. Bovendien geeft ze als het niet geven van seks als een middel om de
man te controleren. + pijn bij seks is de schuld van de vrouw.
3
