AH Hart Temp Lnn Mucosa Turgor Pens
Niet opgezet en moeilijk
Hond 10-30 70-150 38-39 te palperen, enkel lnn
Roze, < 2 sec
Pup 15-40 120-160 37,5-39,2 mandibularis, vochtig, CVT
prescapulairs en
Kat 20-40 140-220 38,5-39 popliteus te palperen < 2 sec
bij gezonde dieren
Kitten 24-48 220-260 37,2-38,3
Konijn 50-60 120-140 38,5-39,5
Cavia 100-130 200-300 38,5-39,5
Hamster 30-135 300-600 37-38
Niet opgezet en moeilijk
Paard 8-16 28-44 37-38 te palperen, enkel lnn
Roze, < 2 sec
Veulen 20-40 48-76 37,5-38,9 mandibulares zijn vochtig, CVT
gemakkelijk te voelen in
Neonataal v > 60 80-100 37,2-38,9 normale < 2 sec
omstandigheden
Koe 15-35 60-80 38-39 3/2
Kalf 30-45 80-100 38,5-39,5
Geit 15-30 70-90 38-39,7 1-2
Geitenlam 20-40 90-150 39,5-40
Schaap 12-20 70-80 39-39,7 1-2
Schapenlam 20-40 80-130 39,5-40
Camelid 10-30 60-90 37,5-38,9 C3: 3-5
Cria 15-30 80-100 37,5-39
Varken 15-20 60-90 38,39,5
Big 25-40 100-120 39-40
KLINIEK II
2023-2024
2e Master Diergeneeskunde
,Kleine huisdieren
,ANESTHESIE
CHECKLISTS ANESTHESIE
Waarom?
· Checklists dienen als geheugensteuntje op de werkvloer.
· Ze zetten aan tot nadenken over een klinische situatie. Ze sturen de klinische aanpak aan.
· Van zodra men vertrouwd is met een bepaalde procedure, worden deze checklists een
ingebouwd automatisme.
Hoe te gebruiken?
Checklist worden voor, tijdens en na een anesthesie handeling gebruikt in een ‘do/confirm’ of ‘read/do’
format
Topics:
· pre-anesthetisch onderzoek
· anesthesie planning (vragen)
· essentiële anesthesie medicatie
· checklist anesthesietray
· checklist anesthesietoestel
· post-inductie checklist
· recovery checklist
PRE-ANESTHETISCH ONDERZOEK
1. ANAMNESE/VOORGESCHIEDENIS (ZIE PRE -ANESTHETISCHE AANVRAAGFICHE)
· Welke zijn de huidige problemen van de patiënt?
· Eet, drinkt, urineert en defaeceert het dier normaal?
· Is het dier nuchter? Wanneer heeft het voor de laatste keer gegeten/gedronken?
· Er is een risico op regurgitatie, aspiratiepneumonie & strictuur van de oesophagus als het dier
onvoldoende is uitgevast voor de ingreep (onafhankelijk van hoeveel voeding het dier opnam). De
juiste uitvastingsduur is afhankelijk van diersoort, ras, aandoening & leeftijd. Toegang tot water
wordt in de regel voorzien tot op het tijdstip van de anesthesie.
· Is er sprake van recent gewichtsverlies?
· Is er een voorgeschiedenis van braken of regurgiteren?
· Zijn er ademhalingsproblemen? Hoesten/niezen? Hoorbare ademhaling? (ademgeluiden)?
· Is er sprake van inspanningsintolerantie (Vraag naar veranderingen in uithouding tijdens de
normale wandelingen.)?
· Krijgt het dier momenteel medicatie? Welke? Waarvoor? Wanneer?
· Is het dier reeds eerder onder narcose geweest?
· Zo ja, ging dit probleemloos? Problemen bij de recovery?
2. LICHAMELIJK ONDERZOEK
Besteed vooral aandacht aan het volgende:
· Orgaansystemen:
o Cardiovasculair (auscultatie hart/polspalpatie/slijmvliezen/CVT)
o Ademhaling (longen + luchtwegen: auscultatie thorax/longen, palpatie
larynx/trachea, inspectie neusgaten)
o Neurologisch (inspectie + evtl. beperkt neurologisch OZ)
o Buikorganen (palpatie)
· Patiënt grootte, BCS, hydratatietoestand, conformatie (dikke buik/vernauwde
uitwendige luchtwegen)
· Pijn
· Lichaamstemperatuur
,3. SIGNALEMENT
Kan het signalement van de patiënt een probleem vormen? Denk aan:
· Leeftijd
· Soort
· Ras
· Geslacht
· Gedrag (angstig, agressief)
4. ASA-CLASSIFICATIE (AMERICAN SOCIETY OF ANESTHESIOLOGIST)
Risico-classificatie voor anesthesiegerelateerde complicaties
Heeft een impact op de keuze van het anesthesieprotocol
· ASA 1: gezonde patiënt voor bv. een electieve ingreep
· ASA 2: patiënt met een milde systemische aandoening zonder functieverlies (bv. hartruis zonder
inspanningsintolerantie)
· ASA 3: patiënt met een ernstige systemische aandoening met functieverlies (bv. hartruis met
inspanningsintolerantie)
· ASA 4: patiënt met een levensbedreigende aandoening
· ASA 5: stervende patiënt (sterfte wordt verwacht binnen de 24u indien de oorzaak van het
probleem niet behandeld wordt)
5. PROCEDURE
Hou rekening met de aard van de ingreep. Kan deze een probleem inhouden? Denk aan:
· Te verwachten pijnniveau
· Te verwachten intraoperatieve bloedingen
· Interferentie met vitale structuren (hart, longen, buikorganen, zenuwen)
· Logistiek (o.a. positionering & toegang tot het dier bv. CT/MRI scan)
6. SPECIFIEKE ANESTHESIE AANDACHTSPUNTEN
Kan iets van de hierboven vernoemde punten de kans op complicaties (hieronder opgegeven) verhogen?
Denk aan volgende complicaties:
· Hypotensie
· Hypoventilatie
· Hypoxemie
· Hypo- of hyperthermie
· Ontwaken (bv. verplaatsen van het dier tussen meerdere locaties, extreem pijnlijke onderdelen
van de ingreep, hyperthermie/koorts waardoor de anesthesiebehoefte toeneemt)
· Bradycardie
· Tachycardie
· Aritmie
7. ANDERE AANDACHTSPUNTEN
Onder andere/niet gelimiteerd:
· Zal het dier problemen met de metabolisatie van de anesthetica ondervinden? Zeer
oude, zeer jonge, erg zieke dieren of dieren met leverinsufficiëntie, genetische mutaties
(bv. MDR gen mutatie)
· Zijn er tegenindicaties voor het toedienen van bepaalde medicatie?
· Is er interactie mogelijk tussen medicatie waarop het dier staat en de overige
medicatie/anesthetica die zullen toegediend worden?
· Heeft vasten een negatieve invloed op het functioneren van het dier? Zeer jonge dieren
& dieren met diabetes worden bijvoorbeeld minder lang uitgevast.
,ANESTHESIE PLANNING
VRAGEN OM MEE TE NEMEN/ OM OVER NAGEDACHT TE HEBBEN:
1. Kwam er een belangrijk probleem naar voor uit anamnese en/of lichamelijk onderzoek?
bv. problemen bij de voorgaande narcose & hoe anticipeer je hierop
2. Is er een indicatie die verder onderzoek vereist?
bv. bloedonderzoek bij een geriatrische patiënt of echografie bij een hartruis
3. Kan er een afwijking gestabiliseerd worden voorafgaand aan de anesthesie?
bv. stollingsproblemen, hypovolemie,…
4. Op welke complicaties kan er geanticipeerd worden tijdens de anesthesie?
bv. verwacht pijnniveau & hypotensie
5. Hoe kunnen deze complicaties vermeden en/of aangepakt worden?
bv. preventieve en multimodale analgesie & anesthesiediepte/vloeistoftherapie/ vasopressoren/
inotropica
6. Hoe zal pijn tijdens en na de ingreep aangepakt worden?
bv. locoregionale analgesietechniek & constant rate infusion van een opioid
7. Welk premedicatie protocol zou aangewezen zijn bij deze patiënt?
oa. afhankelijk van de ASA-classificatie en aard van de ingreep
8. Hoe zal de anesthesie geïnduceerd en onderhouden worden?
bv. inhalatie anesthesieprotocol
9. Hoe gemakkelijk zal het dier geïntubeerd kunnen worden?
bv. moeilijker bij de kat & brachycephale honden
10. Hoe zal de patiënt gemonitord worden?
bv. eenvoudig of zeer uitgebreid
11. Hoe zal de lichaamstemperatuur gehandhaafd worden?
bv. gebruik Bair Hugger, beperkt scheren & aangepast scrubprotocol
12. Hoe zal de patiënt gepositioneerd worden?
bv. dorsale decubitus heeft een belangrijke invloed op de bloeddruk van de patiënt
13. Hoe zal de patiënt behandeld worden tijdens de recovery/ bij het ontwaken?
een rustige omgeving & voldoende monitoring zijn heel belangrijk
14. Is al het benodigd materiaal, personeel en medicatie beschikbaar?
15. Is al het benodigde materiaal op voorhand gecheckt (zie check anesthesietoestel)?
ESSENTIËLE ANESTHESIE MEDICATIE
Anesthetica, sedativa en analgetica
1. SEDATIVA
Acepromazine (ACP)
Dexmedetomidine of medetomidine
Diazepam of midazolam
2. OPIATEN
Methadon
Buprenorfine
Butorfanol (voor weinig/niet-pijnlijke ingrepen)
Fentanyl
Andere: remifentanil, ….
3. ANESTHETICA (INDUCTIE EN ONDERHOUD)
Alfaxalone
, Propofol
Ketamine
Andere combinaties: neuroleptanalgetische combinaties,…
Isofluraan
Sevofluraan
4. BIJKOMENDE ANALGETICA
NSAIDs (carprofen, meloxicam, robenacoxib, ….)
Ketamine
Lokale anesthetica (lidocaïne, bupivacaïne,…)
Noodmedicatie/ Antidotering/ andere
5. MEDICATIE MET INVLOED OP HET CARDIOVASCULAIR SYSTEEM
Atropine/glycopyrrolaat
Adrenaline
Efedrine
Lidocaine
Dobutamine
Norepinephrine
Atipamezole
Dexamethasone
Glucose 50%
Omeprazole
Naloxone
CHECKLIST ANESTHESIETRAY
1. Geschikte perifere katheter
2. Tape
3. 3 ECG patches
4. Lintje voor het vastmaken van de tracheotube
5. Geschikte tracheotube + eventueel stylette
6. Geschikte laryngoscoop (check werking van het lampje)
7. Opticorn zalf (corneabescherming)
8. Infuus (ringerlactaat + geschikte infuusset)
9. Geschikte bloeddrukcuff (breedte = 40% omtrek van het lidmaat) voor non-invasieve
bloeddrukmeting
10. Anesthesiefiche + clipboard
CHECKLIST ANESTHESIETOESTEL & TOEBEHOREN
1. Check zuurstofbron
2. Zuurstofalarm (indien beschikbaar)
3. Check flowmeters
4. Check verdamper: draaischijf/vulling
5. Lek testen (manueel en automatisch)
6. Check afzuiging narcosegassen
7. Check monitoringsapparatuur (beschikbaarheid + werking)
8. Check laryngoscoop (lichtbron & correcte grootte)
9. Check anesthetica/ aanwezigheid noodmedicatie
10. Check ademsystemen (juiste keuze: half open/half gesloten/cirkel (pediatrisch/adult)
11. Check correct functioneren van infuus- en spuitpompen
,POST-INDUCTIE CHECKLIST
1. CHECK FLOW DRAGERGAS(SEN)
· Selecteer flow op basis van lichaamsgewicht een aangepast ademsysteem
· Flow = dragergas debiet (L/min)
· Minimum 33% zuurstof
2. LUCHTWEG
Check correcte plaatsing van tracheotube:
· Visuele bevestiging
· Capnogram
· Beweging van de ademballon van het anesthesietoestel bij ademhaling
· Thoraxbeweging bij manuele ventilatie
· Duw NOOIT op de thorax
· Blaas NOOIT in de tracheotube
3. BLAAS CUFF TRACHEO TUBE OP
- Aan de hand van cuff manometer
- Aan de hand van ‘loss of leak’ techniek:
· Luister naar een lek bij de mond van het dier
· Dien een trage, voorzichtige manuele ademhaling toe
· Blaas de cuff op tot je geen lek meer hoort
4. ADEMHALING
· Check duidelijke beweging van thorax en abdomen bij ademhaling
· Check beweging van de ademballon (NOOIT gespannen ballon = overdrukventiel waarschijnlijk
dicht) – controleer & corrigeer ASAP
5. CIRCULATIE
· Digitale palpatie van de femorale of metatarsale pols
· Kleur slijmvliezen
· Capillaire vullingstijd slijmvliezen
· Capnogram (lage CO2 waarden kunnen een teken zijn van een gedaalde circulatie)
6. ANESTHESIEDIEPTE
· Check anesthesiediepte aan de hand van ooglidreflex – stand oogbol
· Oogbol ventromediaal (alleen sclera is zichtbaar) & palpebrale reflexen zijn afwezig
7. CHECK ESSENTIËLE MONITORING BIJ INDUCTIE
· Pulse-oximetrie: SpO2 > 95% & weergave polsfrequentie
· Capnografie: check aanwezigheid capnogram
· Bloeddruk zo snel mogelijk meten
· ECG zo snel mogelijk aankoppelen
8. CHECK DE VERDAMPER SETTING
RECOVERY CHECKLIST
1. Voldoende post-operatieve analgesie voorzien?
2. Zijn alle beursnaden/mond- en keelcompressen verwijderd?
3. Is er bijkomende sedatie nodig? (hou rekening met: ras/angst/agressie/nervositeit pre-op)
4. Is er een hospi of ICU fiche opgesteld met richtlijnen over:
, · Analgesie
· Medicatie
· Infuusbeleid
· Post-op zuurstoftoediening (neussonde/flow-by/masker/…)
· Post-op sedatie
· Controle lichaamstemperatuur + richtlijnen voor aanpak post-op
· hypothermie
· Infuusbeleid
· Bescherming tegen automutilatie (bv. een Elizabethiaanse kraag)
· Medicatie
· Voeding en drinken
· Uitlaten
· Wondverzorging
MONITORING ANESTHESIE
➔ Zie video op Ufora in het leerpad
