100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na betaling Zowel online als in PDF Je zit nergens aan vast
logo-home
Summary - Inleiding tot de voornaamste moderne literaturen €9,49   In winkelwagen

Samenvatting

Summary - Inleiding tot de voornaamste moderne literaturen

 7 keer bekeken  0 keer verkocht
  • Vak

Volledige samenvatting van de collegereeks 'IVML' gegeven door Keunen Bart.

Voorbeeld 4 van de 81  pagina's

  • 28 oktober 2023
  • 81
  • 2022/2023
  • Samenvatting
avatar-seller
douwedc
1|Pagina



DEEL 1.
LITERATUUR IN DE
MIDDELEEUWEN (5 – 15 EEUW) E E


INLEIDING. RELEVANTIE VAN DE MIDDELEEUWSE LITERATUUR

1. PERIODISERING

AFBAKENING

 3 periodes
 De vroege middeleeuwen: de val vh Romeinse Rijk (476) – einde vh millennium
 De hoge middeleeuwen: 11e eeuw – 13e eeuw
 De late middeleeuwen eind 13e eeuw – 15e eeuw
 De geschiedkundige markeringsdata is niet volledig v toepassing voor een
literatuurhistorisch overzicht: culturele ontwikkeling sluit niet helemaal aan bij de
politieke geschiedenis

OVERZICHT EVOLUTIES

 De inval van de Germaanse volkeren ih RomRijk (vroege ME)
 Bloeiperiode van de feodaliteit (5e eeuw tot einde vd 10e eeuw)
 Culturele bagage gaat verloren = periode van verval, zeer weinig culturele
productie:
 In het Latijn: filosofische en religieuze teksten (geschreven door de clerus)
 In de volkstaal: orale overlevering
 Eerste teken v nieuwe culturele conditie: Kerolingische Renaissance
 = heropflakkering vd waarden vd klassieke oudheid + sterke oriëntatie naar
christelijke waarden
 Door nieuw onderwijssysteem v Karel de Grote: voerde echte cultuurpolitiek,
wou cultureel imago creëren dat bij zijn status paste
 Moderne literatuur = schaars: vooral veel latijn
 Nieuwe literaire periode door culturele en sociale ontwikkelingen (kruistochten,
verstedelijking, feodale sociale bestel, universiteiten, …) (hoge ME)
 12e eeuw, bloeiperiode vh literaire leven: nieuwe genres, thema’s, … in de
volkstaal
 2 types van literatuur:
 Aristocratisch: de troubadours
 De stedelijke cultuur met eerste tekenen vh burgerlijke waardepatroon
 Herfsttij der ME (late ME)
 Leiden de Renaissance in, maar de late ME is nog sterk onder invloed vd
eenheidscultuur
 Date = culminatiepunt vd ME cultuur
 In steden: nieuwe mentaliteit die brug zal slaan naar REN
 Andere LME literatuur wijken af vh ME cultuurpatrioon

2. CULTUURHISTORISCHE CONTEXT VAN DE MIDDELEEUWSE LITERATUUR

DE MIDDELEEUWSE EENHEIDSCULTUUR




INLEIDING TOT DE VOORNAAMSTE MODERNE LITERATUREN | Volledige samenvatting

,2|Pagina


 De “goddelijke orde” op religieus, wetenschappelijk en sociaal vlak: de wereld draait
zoals de schepper het bedoeld heeft.
 Religie: de vorst is de plaatsvervanger van god maar is rekenschap verschuldigd
aan de religieuze tradities.
 Wetenschappelijk: niet op de zintuigen vertrouwen, maar wel op de kennis
neergeschreven in heilige boeken
 Sociaal vlak: de vorst houdt rekening met de kerk en de kerk zorgt ervoor dat de
vorst gevrijwaard wordt voor enige kritiek en steeds zijn legitimiteit krijgt.
 Zorgt voor veel eenheid: alles was met elkaar verbonden
 Einde aan de eenheidscultuur op het einde vd late ME: door de economische nieuwe
gebieden, de steden. Handelsburgerij die meer denken vanuit individuele
pragmatische calculus.
 Eenheidscultuur manifesteert zich het duidelijkst eind HME (12 e eeuw): gotische
bouwkunst, de scholastieke wijsbegeerte en het ridderideaal wijzen op een
gemeenschappelijke manier v denken & handelen

DE MIDDELEEUWSE HABITUS

 Eenheidscultuur = gebaseerd op een zekere conformiteit in denken & handelen:
conform met de wil van God
 De middeleeuwse habitus:
 Vanzelfsprekende gedragsregels als geheel van culturele vaardigheden
 = collectieve aspect van de individuele cultuuruitingen
 Fungeerde echt als referentiepunt: nieuwe cultuurprojecten waren pas nieuw door
te transformeren of door zich af te zetten tegen dit cultuurpatroon (begin REN:
habitus wordt in twijfel getrokken)

HOOFDSTUK 1. VROEG-MIDDELEEUWSE LITERATUUR (5 E – 10 E EEUW)

1. CULTUURHISTORISCHE CONTEXT

PERIODE VAN VERVAL

 Culturele en literaire leven kent inzinking na het verdwijnen van de mediterrane
cultuur (5e eeuw)
 Uitz: Latijnse literatuur en de niet-Westerse literatuur
 9e eeuw: cultureel hoogstaand intermezzo = Karolingische Renaissance
 Ook: Oudgermaanse cultuur
 In lokale Oudgermaanse gemeenschappen, wel een rijke cultuurproductie
 Cultuurvormen die afwijken van de algemene tendens vd Westerse
cultuurgeschiedenis: niet-christelijk
 Toch is er met de overlevering christelijke elementen aan toegevoegd doordat
priesters die er aan toevoegde tijdens het overschrijven

LATIJNSE LITERATUUR

 Stijlvormen (b! stilistische kenmerken): kunstontwikkeling volgde de Romeinse
tradities, maar die tendens wordt geleidelijk verdrongen door de pogingen vd Kerk om
eigen (niet-heidense & Latijnse) cultuurvormen te ontwerpen.
 Episch-illustratieve stijl: ten dienste van propagandadoeleinden (verhalen uit de
bijbelse geschiedenis, hagiografieën)




INLEIDING TOT DE VOORNAAMSTE MODERNE LITERATUREN | Volledige samenvatting

,3|Pagina


 Symbolisch-allegorische stijl: men streefde niet meer naar een realistische
afbeelding, maar wel naar de bezwering & de geestelijke tegenwoordigheid vh
heilige wezen. Artistieke voorstellingswereld = de weerspiegeling v God
 Patristiek (100-800)
 = de traditie van de kerkvaders/apologeten: een christelijk wereldbeeld
ontwikkelen mbv in het Latijn geschreven traktaten omtrent filosofische en
theologische kwesties
 De geschriften vd kerkvaders = breuk met de laat-Romeinse beschaving
Kerkvaders Laat-Romeinse beschaving
Prediken van een ascetische Zinnelijk genot
geloofsijver Harmonie van lichaam & geest
Wereldse genoegens = gevaar
christelijk ideaal
 B! vertegenwoordigers:
 2e eeuw: Justinus de martelaar & Tertullianus
 4e eeuw (Edict van Milaan: Keizer Constatinus verleent godsdienstvrijheid): met
figuren als Hieronymus en Aurelius Aaugustinus kent christelijke geloofsleer
grote bloei
 Vanaf 5e-9e eeuw: geen vernieuwende denkers, enkel het werk van de
Compilatoren voor de verspreiding vd christelijke levensbeschouwing
 In de 9e eeuw kende de filosofische ontwikkeling nieuwe impulsen: de scholastiek als
nieuwe traditie die in de hoge middeleeuwen haar hoogtepunt kent tijdens de
humanistische renaissance vd 12e eeuw

CULTUURVORMEN BUITEN DE EENHEIDSCULTUUR

 Slavische Oosten werd door oudchristelijke cultuur van het Oost-Romeinse rijk
(Byzantium) bepaald
 De Arabische en Joodse wereld ontwikkelden een hoogstaande cultuur die de West-
Europese cultuur zou beïnvloeden via Spanje
 Gedurende 7 eeuwen: Joden & Arabieren leefden vreedzaam naast elkaar onder
Moors gezag
 In de 10e eeuw: Moorse Spanje = welvarendste en meest gecultiveerde land in
West-Europa
 Zowel Arabische als joods-sefardische filosofie streven om de eigen godsdienstleer
te verbinden met de gedachten vd Griekse filosofie
 Veel erfgoed van de Griekse wetenschap en filosofie kwam zo voor het eerst
naar de christelijke filosofie
 Kosmopolitische cultuur ging ten onder door de strijd v Christelijke
legerscharen die de Moorse vestingen ten val brachten + inquisitie die vanaf
1478 ook de sefardische joden als ketters vervolgde en in de diaspora dreef

2. OUDGERMAANSE LITERATUUR (700-1250)

KENMERKEN VAN DE OUDGERMAANSE VERHAALCULTUUR

 Datering
 Oudgermaanse heldenverhalen werden mondeling overgeleverd
 Periode: 700-1250, verhaalstof is in sommige gevallen ouder dan de 8 ste eeuw
 Belang
 West-Europa sinds de 7de en 8ste eeuw werden gekerstend: overlevering zo
geleidelijk vermengd met christelijke elementen




INLEIDING TOT DE VOORNAAMSTE MODERNE LITERATUREN | Volledige samenvatting

, 4|Pagina


 De heldenverhalen wijken af van de algemene tendens van de middeleeuwse
eenheidcultuur
 Ze geven een goed beeld vd Germaanse cultuur tijdens de vroege middeleeuwen
 De verhalen leven voort in de Karolingische Renaissance én later (de ridderroman
van de 12e eeuw)
 Overdrachtsvorm
 Orale literatuur voorgedragen door militaire dichters bij feestelijke gelegenheden
 “skopen” in West-Europa
 “skalden” in Scandinavië
 Stilistische kenmerken
 Verhalen met een eenvoudig, functioneel rijm: mnemotechnisch middel
 Latere, schriftelijke versies: verfijndere stijl
 Thematische kenmerken
 Historische basis: periode van volksverhuizingen (5e-6e eeuw)
 Legitimatie van het gezag van de vorst: de werking van de stam goedpraten
 Christelijke elementen
 Kenmerken van de plot:
 Complex geheel van verhaallijnen
 Allusies op stammentwisten en ruzies tussen personen
 Heldenverhalen met een vast narratief schema: harmonie > wanorde >
harmonie (zorgt voor sterke contracten: goed tegen slecht)




SCHRIFTELIJKE DOCUMENTEN UIT DE OUDGERMAANSE LITERATUUR

Enkele documenten uit de vroege Middeleeuwen werden bewaard dankzij de interventie
van monniken.
 Beowulf-epos
 Ten tijde van de volksverhuizing: opgetekend in de 10e eeuw maar er is spraken
van een geschreven tekst uit de 8ste eeuw die verloren is gegaan.
 Cultuursfeer van de Angelen en Saksen die sinds de 5e eeuw de Britse eilanden
bevolkten werd bewaard aangevuld met christelijke motieven
 Stilistische kenmerken:
 Verfijnde poëtische techniek
 Geschreven in allitererende accentverzen
 Aristocratisch en elegisch van toon
 Inhoud:
 Beowulf speelt zich af in de drinkhal van de vorst, hier wordt het verteld.
 Beowulf verslaat een moerasmonster (Grendel), het monster zijn moeder en
een vuurspuwende draak… maar komt zelf ook om.
 Deze zelfopoffering in het tragische einde maakt van hem een echte held
 Hildebrandlied
 Heldendicht uit de tijd van de volksverhuizingen: over een gevecht tussen vader &
zoon
 Periode: ca. 800 (= oudste manuscript)
 Stilistisch kenmerk: stafrijm op basis van accentverzen
 Nibelungenlied



INLEIDING TOT DE VOORNAAMSTE MODERNE LITERATUREN | Volledige samenvatting

Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:

√  	Verzekerd van kwaliteit door reviews

√ Verzekerd van kwaliteit door reviews

Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!

Snel en makkelijk kopen

Snel en makkelijk kopen

Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.

Focus op de essentie

Focus op de essentie

Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper douwedc. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,49. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 73216 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen
€9,49
  • (0)
  Kopen