Deel 2 – Ondersteuning en begeleiding van
personen met een handicap
Ondersteunen van communicatie
• Waarom is communicatie zo belangrijk? Zie filmpje Martin Pistorius
“Not being able to walk always felt almost insignificant to me compared to my other
limitations … not having a voice to say I had enough food or the bath water was too hot. Or
to tell someone I loved them was the thing that made me feel most inhuman”
Martin Pistorius
• Zowel bij personen met een ernstige als lichte verstandelijke beperking belangrijk om
communicatie te ondersteunen.
• Communicatie manier om hen letterlijk en figuurlijk een stem te geven in hun leven.
• Voorbeelden vooral op personen met een ernstig meervoudige beperking.
1. Wat is communicatie
• Elk gedrag kan communicatie zijn. Kan iets betekenen, kan een boodschap zijn.
• Coderings- en decoderingsproces: signaal zenden en wij decoderen het en geven
er interpretatie aan. In decoderingsproces kunnen fouten ontstaan.
• Betekenisgeving aan gedrag
• Actie – Reactie – Reactie: wederkerig proces, ook in deze beurtwisseling kunnen
moeilijkheden ontstaan.
• Als signalen heel persoonlijk zijn of subtiel wordt het lastig om dit te interpreteren.
2. Interactionele benadering
Orthopedagogiek Handicaps lesnotities A-C B| 2022-2023 p. 1/11
, Problemen in de communicatie - Individugebonden factoren
• Problemen met visuele of auditieve waarneming: communicatie kanalen vallen
weg
• Motorische problemen: articulatie of gebarentaal minder goed kunnen uitvoeren
• Moeilijke afleesbaarheid: bv. personen met autisme hebben een vlakkere mimiek
dus moeilijker om communicatie te begrijpen. Of blindheidsmasker
• Algemeen: als verbale communicatie niet ondersteund wordt door non-verbale
communicatie kunnen er problemen ontstaan.
• Beperkte informatieverwerking
• Beperkt taalbegrip en –expressie (verstaanbaarheid, woordenschat, grammatica)
• Gebrekkige betekenisverlening (dyssymbolie)
• Gebrekkige gespreksvaardigheden (beurtneming)
• Stereotiep taalgebruik, echolalie, perseveraties
• Verstoorde pragmatiek
• Beperkte motivatie en behoefte om te communiceren
• Factoren die voor problemen kunnen zorgen
Problemen in de communicatie - contextgebonden factoren
• Primaat van het ‘spreken’, niet adequate modaliteit gebruiken: we doen heel veel
in mondelinge communicatie.
• Te abstract taalgebruik, te lange en complexe zinnen
• Te snel tempo
• Communicatieve initiatieven niet opmerken
• Onvoldoende oog hebben voor de actieve rol van de communicatiepartner, te
sturend zijn in de communicatie: initiatief bij de persoon zelf leggen.
• Negatieve omgevingsfactoren
• Negatieve visie en attitudes
• Gebrek aan kennis: wat is de kennis van de omgeving over hoe een persoon
communiceert.
3. Typering van communicatief gedrag
= 1ste stap in ondersteuning
Vorm van communicatie
= hoe wordt er gecommuniceerd.
• Gelaatsexpressie (mimiek, blik)
• Bewegingen (lichaam, hoofd, onderste of bovenste ledematen)
• Vocalisaties (geluiden) en taal (woorden, zinnen)
• Lichaamshouding en – positie (bv. spierspanning)
• Fysiologische reacties (bv. hartslag, zweetniveau,… en bv. de slimme sok om
zweetniveau te meten)
Orthopedagogiek Handicaps lesnotities A-C B| 2022-2023 p. 2/11
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper anne-catherinebruynbroeck. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.