ETHISCHE VRAAGSTUKKEN
- Spanningsvelden doorheen het vak
o Warme, koude of lauwe solidariteit en waar willen we SOW zien?
o Wantrouwen vs. vertrouwensvol mensbeeld
o Zorg ethische vs. mensenrechten ethische verantwoording
o Empowerment vs. collectieve sociale verantwoordelijkheid (niet altijd)
1. INLEIDING - ETHIEK
Ethiek normen en waarden hoe het moet zijn, is het dat wat mens en dier scheidt? (dieren ook ethisch)
Ethiek hangt ook samen met gewoonte, we doen aan sociaal leren en zijn er sterk in
1. Kleine (tafelgewoontes)
2. Groot (geen seks met minderjarigen)
Huisdier max (konijn) mee naar de les, hij haalt zakmes boven, hij snijdt en prikt het een beetje en het
bloedt een beetje mensen gaan hem stoppen, er zijn wetten dat je dit niet mag doen, je mag alleen een dier
diervriendelijk slachten
Video cheeta, niemand vraagt om het te stoppen niemand vindt het onethisch
= Op het eerste gezicht is er geen verschil tussen de twee maar toch is er een gigantisch verschil
Handelen mensen goed? Vaststellen hoe (on)ethisch we handelen.
Waar komt ethiek vandaan? Het antwoord hierop bepaalt (deels) hoe die ethiek eruit zal zien.
Ethiek toont zich in ethische dilemma’s geen makkelijke oplossing = spanning. Elke oplossing heeft
voor en nadelen, zit gewrongen met elkaar.
Vb, abortus, euthanasie, doodstraf, mensen met beperking geen kinderen
2 INVALSHOEKEN MOGELIJK IN DE ETHIEK, UIT ELKAAR HOUDEN
1. Prescriptie: voorschrijven, verplichten, regels, richtlijnen, de ethiek zegt je hoe je u moet gedragen
2. Descriptie: hoe doen we het feitelijk, beschrijvend, kijken en zien wat je vaststelt, hoe eerlijk zijn
mensen
Soms discours: iedereen sjoemelt als de kans zich voordoet (descriptie)
1. Prescriptie ethiek is dan poging die tot mislukking gedoemd is, je kan zeggen dat mag niet maar dat
verandert niets ze doen het toch
2. Dit descriptief perspectief leidt ertoe dit leidt ertoe dat prescriptieve ethiek nutteloos lijkt da we die
regels maken of juist hoofdnoodzakelijk want wat zou er anders gebeuren (prescriptie)
SOCIAAL WERK IS EEN ETHISCH BEROEP
Onrecht dat een individu of groep meemaakt in de samenleving
- Onrechtvaardigheid: het ‘zou’ anders ‘moeten’: er is daar een norm voor nodig/ criterium
Onze opdracht als SW zijn niet altijd ethisch neutraal, wij hebben een soort controlefunctie waarin je moet
zegge tegen iemand nee dit kan niet, wij dwingen mensen in een normatief kader. Moeten we onze mensen
aanpassen of onze samenleving aanpassen
Methoden zijn niet ethisch neutraal (vb. empowerment)
Wij hebben een criterium dat ‘dingen’ willen wij realiseren, bevorderen, dit is normatief (niet ethisch neutraal)
, Methoden zijn niet ethisch neutraal: Soms lijkt mijn uitleg ‘willekeur’ te suggereren (anything goes)
- Vb: jij hebt andere normen dan ik, niets mis mee, maar sommige normen gaan we niet tolleren moeten
we relatieveren, maar niet alles
- Mensenrechten lijken soms holle slogans te zijn
- Thema rechtvaardigheid: herstelgericht werken met daders mogelijk als onrechtvaardig ervaren door
publiek (subs ONRH)
Maar de schijn bedriegt
- Gevaar van relativisme sommige normen tolleren we niet
- Ookal lappen ministers soms hun laarzen aan, blijven fundamenteel juridische principes
Het is niet altijd helder waar de grens ligt, maar is wel belangrijk dat de grens getrokken wordt
2. DESCRIPTIEVE ETHIEK
2 TEGENSTRIJDIGE VISIES: WANTROUWEND >< VERTROUWENSVOL MENSBEELD
Ethiek is iets dat we zelf hebben gecreëerd vanuit de samenleving >< ethiek heeft een natuurlijke basis
(nature)
Bv, Mila (4) wees naar overkant van straat, vader zegt dat die op de middelste verdieping, Mila kende
dit niet en zei oe op de middelste? Ze vond het niet eerlijk, snapte het niet dat ze enkel een verdieping
bewonen. Zo zie je dat ze al van jong af aan een rechtvaardigheidsgevoel hebben.
Perspectief op de ander staat op een continuüm (lijn)
Wantrouwend ----------------------------------- vertrouwensvol
Wantrouwend mensbeeld: gaat er van uit dat descriptieve ethiek weinig spontaan goed gedrag vaststelt.
Vertrouwend mensbeeld: gaat er van uit dat descriptieve ethiek makkelijk spontaan goed gedrag vaststelt.
Beide perspectieven zijn aanwezig in onze samenleving.
Maar achterliggende veronderstelling kan niet voor beide waar zijn, vraag: is de mens wel of niet te
vertrouwen?
BELANG ETHIEK
Hoe we denken over de ander bepaalt hoe we de ander behandelen.
Interactie met de anderen staat op dezelfde continuüm, en overlapt makkelijk
Controle --------------------------- begeleiding/experiment
Hoe we denken over de ander beïnvloedt hoe we de ander gaan behandelen.
Risico op self-fulfilling prophecy theory hoe we de ander behandelen kan ook het (a)sociale gedrag van de
ander beïnvloeden.
Sow die beschikt over de correcte info kan
Eigen beeld kritisch bekijken/bijstellen
Eigen praktijk kritisch bekijken
Anderen correcte info geven