Japanse literatuur
Inhoud
Culturele beeldvorming en Japansheid v Japanse literatuur..................................................................2
Kato 1: Kodai / Chuko.............................................................................................................................3
Kato 2 Chuko (2).....................................................................................................................................8
Kato 3: Chūsei literatuur.......................................................................................................................12
Edo 1: (1600 – 1868).............................................................................................................................16
Edo 2: 18e eeuw...................................................................................................................................20
Kato 6 (Meiji)........................................................................................................................................26
Begin 20ste eeuw: Industrialisatie........................................................................................................29
20ste eeuw (2) naoorlogs reacties........................................................................................................36
Mishima Yukio en Ōe Kenzaburō..........................................................................................................40
1
,Culturele beeldvorming en Japansheid v Japanse literatuur
Foute veronderstellingen
- Wat geldt voor Japan geldt voor geen enkele andere taal/lit/cultuur/samenleving
- Japanse cult en samenleving zijn homogeen
- Als voor een verschijnsel een Japanse term is, is dat verschijnsel uniek Japans (hikikomori)
Sazaesan (1970): meer buitenlanders dragen kimono => past niet in beeldvorming v Westerse media
Haruki Murakami:
- Schreef niet ō typische kenmerken (v Jpn: kimono, zen etc.) maar ō realiteit (kritiek op
gekregen) 1ste auteur wereldwijd gelezen
- Als ‘Amerikaanse’ schrijver populair in Jpn: personages zijn relateerbaar
- Heeft boeken vertaald naar Jpns (Catcher in the Rye)
Invloeden op Moderne Japanse literatuur
- Klassieke Japanse literatuur
- Chinese literatuur
- Westerse literatuur
Modernisering: Meiji-periode (1868 – 1912)
- Sakoku: isolement van Japan
- Genbun itchi: streven naar preektaal binnen literaire werken
- Shasei: ‘schets naar leven’ rechtstreeks v/h leven schilderen/kopiëren
- Kanshi: Chinese poëzie
- Monogatari: verhaal en alle vormen van vertellingen
- Yamamba: heks die zich voedt met knappe mannen
- Rakugo (= genre): vorm v verhaalkunst ō komische verhalen (zittende op klein kussen)
- Mono no aware: gevoel van tristesse, melancholie gemoedstand die ontstaat uit besef v
voortdurende verandering v tijd
Tweestrijd Oost-West
- Modernisering, individualisering, democratisering, internationalisatie, globalisatie
- Homogeen vs. divers
- Eroguro nansensu (= erotische, groteske nonsens) (specifieke set v culturele trends v Shōwa)
o Shi-shōsetsu: Ik-roman (duidt vorm aan v Jpnse roman v moderne/hedendaagse lit,
specifiek vo Jpn)
- Nihonjinron
o Theorie (ron) over de Japanners (nihonjin) => de Jpnse ziel is zogezegd 1 want alle
Japanners zijn hetzelfde
- ‘Open einde en gebrek aan plot’
- ‘De poortwachters naar het Westen’
Junbungaku/bundan: pure literatuur <> taishū bungaku: massamedia literatuur
Dōjinshi: in eigen beheer uitgegeven stripverhaal, roman of tijdschrift in Japan
Trends in de Heisei-periode (1989-2019)
- Manga en anime
- J-Lit (Fikushon )
2
, - Literaire prijzen (Akutagawa, Naoki, Tanizaki)
- Crisis (+tsunami, Fukushima 2011)
- Multiculturaliteit
- Nieuwe media
Uitdagingen Japanse literatuur
- 3 alfabetten
- Grammaticale vaagheid: Ik, hij, jij, zij? uit context halen
Valkuilen v vertalen, Realia:
- Handhaving: Yakitori/shinkansen
- Leenvertaling: gebakken kip/ de nieuwe stamlijn (lett. vertaling)
- Benadering: woord dat ong. de betekenis weergeeft: kippenspiejes
- Omschrijving/definiëring: gefermenteerde bonen (natto)
- Kernvertaling: Kirin = biertje/ shinkansen = sneltrein (focus op kern v woord, hyperoniem:
overkoepelde term)
- Adaptie: Kirin => Heineken/ prinses nausicaa => prinses Leia (leeservaring even natuurlijker
maken als voor de persoon die het leest en zijn cultuur (niet exotisch klinken))
- Weglating: vb. boek dans dans dans (Luk zijn boek is dikker dan de Engelse vertaling)
- Combinatie: vb. suica + subtiele uitleg, NIET: suica, Japanse prepaid kaarten om de metro te
nemen, rest uitleg
- Voetnoten/ verklarende woordenlijst
Andere:
- Gebaren (pink = vriendin, gebaar om te komen of voor hond te roepen)
- Kazoedoshi (manier waarop de leeftijd w geteld in Jpn, nu afgeschaft maar w soms nog fout
gebruik in vertalingen)
Kato 1: Kodai / Chuko
Algemene tijdsindeling
- Kodai bungaku (, ook koten: klassieke literatuur): tot Meiji-periode
o jōdai ( Nara-periode)
o chūko ( Heian-periode)
o chūsei ( middeleeuwen, Kamakura- en Muromachi-periode)
o kinsei ( premodern, Edo-periode)
- Gendai bungaku ( moderne literatuur)
o kindai ( modern, 1868-1926) = Meiji/Taishō-periode
o gendai (1926 – 1989 tot nu) = vanaf Shōwa-periode
Jōdai (Nara-periode)
- tot 794 Nara-periode (hoofdstad in huidige provincie Nara, naar Chinees model Chang’an)
- Grote invloed v China door de ‘Japanse missie naar de Sui-dynastie
o + ‘Japanse missie naar de Tang-dynastie
Kojiki vs. Nihonshoki
- Oudste bewaarde geschriften (8ste)
- Mythologisch deel: vertellen allebei hoe Japan is ontstaan dmv mythologie en legendes
o Hemel en aarde voor het eerst actief: creëerde drie goden
3
, Werden vervolgd door 7 generatie v goden
o 7de generatie kami (M-V): Izanagi en Izanami
o Ze roeren met een speer in de zee om land te creëren, huwen en ‘baren’ Japanse
eilanden en andere goden
God v vuur verbrand haar en wordt naar yomi (= rijk der doden) gestuurd
Izanagi bezoekt haar, ziet haar rottend lijk en vlucht (verzegeld ingang tot
yomi)
o Na bezoek aan Izanami reinigt hij zich in een rivier
Amaterasu (hemel), Tsukuyomi (nacht) en Susanoo (zee) ontstonden toen hij
zijn linkeroog, rechteroog en neus waste (die volgorde)
o Amaterasu en Tsukuyomi waren getrouwd, maar scheidden toen hij Uke Mochi
vermoorde => oorzaak dag en nacht
o Amaterasu en Susanoo rivalen: wedstrijd voor goede trouw te bewijzen: elk een
object v/d ander en daaruit kinderen baren
Amaterasu won: Susanoo ging tekeer en gevild paard
Amaterasu verstopte zich in “heavenly rock cave” => geen zon voor lange tijd
Uiteindelijk uit de grot gelokt (naakte dans, bloemen)
Susanoo verbannen naar Yomi
o Ninigi: kleinzoon v Amaterasu
Naar Japan gestuurd, bracht beschaving naar mensen en vestigde de
goddelijke oorsprong v Yamato-clan, is de overgrootvader v keizer Jinmu (1 ste
keizer v Japan) => stamvader v huidige keizerlijke familie v Japan
- Historisch deel ook twijfelachtig (veel eeuwelingen onder keizers)
o Na mythologisch deel: lijst v keizers (= onduidelijk tot 6 e – 7e e)
1945: keizer Shōwa: 1ste keizer die direct tot het volk sprak => gedwongen doo
VS om goddelijke status af te geven
Mythe dat keizer goddelijke status had duurde zo lang
Ook moment waarop Hiroshima - Nagasaki gebombardeerd worden
o Verzameling v gedichten/(liefdes)verhalen v andere bronnen, folklore, Ch vben
Shinjū (= liefdesdood) (in Kojiki)
Kojiki (optekeningen v oude zaken) Nihonshoki (optekeningen v Japan)
Ontstaan 712 720
Volumes 3 30
Inhoud - Mythen - Minder mythen
- Minder detail - Meer detail
- Geschiedenis tot keizerin (!) Suiko Tennō - Geschiedenis tot keizerin (!) Jitō Tennō （†
(†628) 697）
Doel Samengesteld in opdracht v keizer Tenmu. Wilde Legitimiteit v Japan naar buiten toe tonen (bv
officieel documenten op de keizerlijke familie als China). Van Japan een sterke nationale identiteit
afstammelingen v godheid v Japan aan te tonen maken
en heerschappij v Yamato te rechtvaardigen
Taal Chinees en Japans Enkel Chinees
Aard/stijl Subjectief, literair, met aantal gedichten, de Objectief, historiografisch, het
oudste epische literatuur in Japan eerste geschiedkundige boek in Japan
Fudoki (= geschriften v wind en aarde/landschap en klimaat per provincie
- Topografie (in Ch) (Weinig bewaart gebleven
- 8ste e: elke provincie (bevel v centraal keizerlijk gezag)
- Komt vaak voor:
o Japanse gedichten
4
