1. Inleiding
Kwantitatieve aspect van toxicologie: dosis-respons correlatie
Belang van objectieve RISICO-ANALYSE :
- Doel : tot praktische oplossingen komen waarbij evenwicht wordt gezocht tussen beschermen van de
volksgezondheid en economische bezorgdheden (vb. maximum limieten, richtlijnen voor preventieve acties)
- Risico-analyse is een continu proces
- Bestaat uit:
o Risicoberekening (risk assessment)
o Risicobeheersing (risk management)
o Risicocommunicatie (risk communication)
European Food Safety Authority (EFSA) voert risicoberekeningen (risk assessment) uit voor de EU inzake veiligheid
van voedsel en voeder:
- Risicoberekeningen
o Voor specifieke risicoberekeningen wordt gewerkt met werkgroepen
- Risicocommunicatie
- Geen risicobeheersing: gebeurt door lidstaten apart
Op internationaal niveau Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives (JECFA) voert de risicpberekeningen
uit, initieel enkel voor toevoegsels, nadien eveneens voor contaminanten
- Risicoberekingen
- Risicocommunicatie
- Standaarden vastleggen
LD50: dosis van een stof, uitgedrukt in mg/kg lichaamsgewicht die 50% van proefdieren doodt
2. Risicoberekening
Risico berekening (risk assessment): proces voor het berekenen of schatten van risico voor een bepaald
doelorganisme, systeem of (sub)populatie na blootstelling aan een bepaalde substantie
Bestaat uit:
- Gevarenidentificatie (hazard identification): bepalen van stof die het type nadelige gezondheidseffecten
veroorzaakt, bepalen van het toxicologisch eindpunt
- Gevarenbeschrijving (hazard characterisation): kwalitatieve en/of kwantitatieve beoordeling van aard van
negatieve effecten (dosis-respons relatie)
- Blootstellingsschatting (exposure assessment): kwalitatieve en/of kwantitatieve beoordeling van
waarschijnlijkheid dat bepaalde stof of agens wordt ingenomen
- Risicobeschrijving (risk characterisation): kwalitatieve en/of kwantitatieve schatting, rekening houden met alle
onzekerheden, van de waarschijnlijkheid dat een negatief effect zich zal voordoen en van de ernst ervan
Risicoberekening
Gevaar: intrinsieke eigenschap van substantie die potentieel heeft om negatieve
effecten uit te oefenen op gezondheid, indien organisme, systeem of (sub)populatie Gevaren identificatie
blootgesteld is aan die substantie Tottoxicologisch eindpunt
- Geen neveneffecten of bijwerkingen bij voeding enkel bij GM Gevaren beschrijving
Risico: waarschijnlijkheid dat bepaalde negatieve gezondheidseffecten voorkomen
Nniet-genotoxisch genotoxisch carcinogeen
bij mensen ten gevolge van blootstelling aan een bepaalde substantie in het
NONOAEL BMD
voedsel blootstellingsschatting TDI, ADI MOE
- Het risico wordt bepaald door zowel het gevaar als de blootstelling eraan. Als voedselconsumptiegegevens
er geen blootstelling is, dan is er ook geen risico contaminatiegegevens
hoeveelheid toevoegsel
Risicobeschrijving
Exp > TDI
> ADI
MOE < 10000
Risicobeheersing
MRLS, HACCP, preventieve maatregelen
1
, 2.1. Gevarenidentificatie
Via toxicologische testen (in vitro (celexperimenten) en in vivo (dierproeven)) → Dierproeven moeten zoveel
mogelijk gereduceerd worden (principe van de 3 R’s: replacement, refinement, reduction)
- Toxicokinetiek (ADME):
o Voorafgaand onderzoek: preliminair onderzoek (in welke vorm stoffen testen, welke analyse
methodes)
o in welke organen metaboliet vorming
- Acute toxiciteit (één enkele inname; LD 50):
o eenmalig aan groep proefdieren verschillende dosissen toedienen
→ effecten van komende 2 weken te bepalen + lethale dosis per kg lichaamsgewicht
- Sub-chronische toxiciteit (90 dagen; verschillende innames, per oraal):
o dagelijkse niet-lethale dosis aan beide geslachten + controle groep toedienen van 2 diersoorten
gedurende 90 dagen
→ target organen + toxicologische eindpunten onderzoeken (geen carcogeniciteit) + voorplanting en
vruchtbaarheid + immunotoxiciteit/neurotoxiciteit
- Chronische toxiciteit (2 jaar of levensduur proefdier; verschillende dosissen)
o dagelijkse niet-lethale dosis aan beide geslachten + controle groep toedienen van 2 diersoorten
gedurende 2 jaar (overeenstemming met gemiddelde levensduur diersoort)
Genotoxiciteit: 1+ testen om dit aan te tonen
- DNA adducten: carcinogenese: covalente binding van carcinogene stof aan DNA → biomerker via
mutageniciteitstesten
- DNA beschadiging: mutagenese: beschadiging DNA door afwezigheid DNA repair
- Gen mutatie: verandering in DNA sequentie
AMES test:
- Op petriplaat: salmonelle mutanten (histidine behoevend) op Histidine-negatieve bodem → geen groei
- + onderzoekende stof + lever (zorgt voor metabolisme)
o Niet-mutageen: geen groei
o Mutageen: reversie (terugmutatie) tot salmonella mutanten (His onafhankelijk) → groei van
revertanten = mutageen vermogen
IARC= International Agency for Research on Cancer:
Karakteriseren van biologisch belangrijke carcinogenen gevaren voor de mens
- Group 1= human carcinogen – sufficient animal and human evidence : 100% kankerverwekkend (vb. Alfatoxine)
- Group 2A = probable human carcinogen : waarschijnlijk kankerverwekkend
- Group 2B = possible human carcinogen : mogelijks kankerverwekkend
- Group 3 = onvoldoende informatie
- Group 4 = geen bewijs
2.2. Gevarenkarakterisatie
= kwantitatieve beschrijving, met inbegrip van een dosis-respons berekening, rekening houdend met de bestaande
onzekerheden
Doel: vastleggen van ‘health-based guidance values’
- ADI = acceptable daily intake (voor toevoegsels, pesticiden, diergeneesmiddelen)
o Eigen toevoeging van mensen in voeding
o in milligrammen per kilogram lichaamsgewicht per dag
- TDI = tolerable daily intake (voor contaminanten): hoeveelheid die van een stof levenslang dagelijks kan
worden ingenomen zonder noemenswaardige nadelige gezondheidseffecten
o Geen bewuste/expres toevoeging van stoffen in voeding
o in milligrammen per kilogram lichaamsgewicht per dag
- Onzekerheden van risico-evaluatie:
o Extrapolatie van zeer hoge blootstellingen met ongewenste effecten naar reële zeer lage
blootstellingen
o extrapolatie van dieren naar mensen
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Farmaa. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,69. Je zit daarna nergens aan vast.