Ik bied bij deze een zeer uitgebreide samenvatting van de toets die onderdeel is van het keuzedeel oncologie uit het minoronderwijs. De volledige literatuur van de toetsmatrijs (jaar 2023) is uitgewerkt in deze samenvatting.
,Inhoudsopgave
Introductie Kanker (Algemeen) ............................................................................................................................... 2
Longtumoren ........................................................................................................................................................... 5
Dermatologische tumoren ...................................................................................................................................... 8
Gastro-intestinale oncologie ................................................................................................................................. 11
Urogenitale oncologie ........................................................................................................................................... 16
Mammacarcinoom ................................................................................................................................................ 20
Gynaecologische tumoren .................................................................................................................................... 24
Neurologische oncologie ....................................................................................................................................... 26
Hematologie .......................................................................................................................................................... 30
Verpleegkundige zorg bij chirurgie ........................................................................................................................ 35
Verpleegkundige zorg bij Radiotherapie ............................................................................................................... 36
Verpleegkundige zorg bij immuun- en targeted therapie ..................................................................................... 40
Verpleegkundige zorg bij chemotherapie.............................................................................................................. 43
Verpleegkundige zorg bij pijn ................................................................................................................................ 46
Verpleegkundige zorg bij wonden en littekens...................................................................................................... 47
Voeding ................................................................................................................................................................. 48
Vroegtijdige zorgplanning (ACP) ............................................................................................................................ 49
Zorg bij kinderen ................................................................................................................................................... 50
Laatste levensfase/overleven na kanker ............................................................................................................... 51
1
,Introductie Kanker (Algemeen)
• Verschillen tussen goedaardige en kwaadaardige gezwellen:
Goedaardige (benigne) tumor: Kwaadaardige (maligne) tumor:
- Langzame groei - De regulatie van de celvermeerdering en
- Goed ingekapseld en blijft binnen anatomische celdifferentiatie zijn verstoord.
begrenzingen. - Groeit infiltratief door de weefsels en de
- Goed gedifferentieerde cellen (structuur van omgeving heen (geeft niet om anatomische
het weefsel van herkomst is duidelijk te begrenzingen).
herkennen). - De cellen zijn veranderd van structuur ten
- De celdifferentiatie is normaal, maar de cellen opzichte van het weefsel van herkomst en er is
hebben een te groot vermogen tot delen. veelvormigheid van de celkernen.
- Meestal niet dodelijk, tenzij de tumor zich op - Infiltratieve groei door lymfevaten of
een vitale plaats bevindt. bloedvaten kan ertoe leiden dat tumorcellen
- Wordt vaak verwijderd i.v.m. grote druk op de losraken en met de lymfe- of bloedstroom
omgeving die voor klachten zorgt of worden meegevoerd, waardoor ze elders in het
cosmetische redenen. lichaam terecht komen (metastasen).
- Recidief treedt zelden op. - Naast lokale problematiek, vaak algemene
verschijnselen; anemie, vermoeidheid, slechte
eetlust en gewichtsverlies > zorg voor slechte
conditie van het lichaam.
• De stadiëringssystematiek (TNM classificatie).
− TNM staat voor Tumor-node-metastase
▪ T: De grootte van de tumor
▪ N: Betrokken regionale lymfeklieren (in de omgeving van de primaire tumor).
▪ M: Metastasen via de bloedbaan (op afstand).
• Soorten tumoren:
Carcinoom uitgaande van de epitheelcellen.
Adenocarcinoom uitgaande van specifieke epitheelcellen die slijm en lichaamssappen
produceren.
Sarcoom Uitgaande van de steun- en bindweefsel
Hematologische Uitgaande van het bloed en de bloedvormende organen.
kanker
Hersentumoren Uitgaande van de hersencellen (zenuwcellen en steuncellen/gliacellen).
Neuro-endocriene Uitgaande van de neuro-endocriene cellen.
tumoren
Kiemceltumoren Veelal uitgaande van de kiemcellen of geslachtscellen.
• Terminologie:
− Tumor = Gezwel (neoplasie)
− Neoplasie = nieuwvorming
− Kanker = Maligne neoplasie
− Oncologie = de leer van de neoplasmata
− Oncogenese/carcinogenese = Het proces van het ontstaan van kwaadaardige tumoren waarbij
erfelijke en omgevingsfactoren samenwerken.
2
, • Exogene en endogene factoren voor het risico op kanker:
Exogene - Leefstijlfactoren: Roken, overgewicht, voeding, onvoldoende lichamelijke
factoren: beweging, overmatig alcoholgebruik en onverstandig zongedrag.
- Ioniserende straling
- Beroepsrisico
- Geneesmiddelen
- Milieu
- Gevolgen van andere ziekten, bijv. ziekte van Crohn > verhoogd risico op
Colonca en infectieziekten (bijv. hepatitis B of HPV).
Endogene - Toenemende leeftijd
factoren: - Verminderd afweersysteem
- Erfelijke factoren
- Hormonale invloeden
- Genetische aanleg
• De student kan definiëren dat kanker een ziekte van de genen is.
− Kanker ontstaat als gevolg van genetische veranderingen in lichaamscellen, die daardoor
veranderen in tumorcellen.
− Kanker is een ongecontroleerde deling van lichaamscellen, de cellen kunnen niet meer
stoppen met delen en groeien in omliggende weefsels (infiltratie) en verspreiden door het
lichaam (metastasering).
Normale & gezonde situatie:
− Cellen zijn individuen die samen het lichaam vormen, in normaal weefsel is de celdood en
celdeling in balans (geregeld door DNA).
Kanker:
− Bij kanker zijn de regelgenen ontregeld, regelgenen zijn de genen van de cel die betrokken zijn
bij de groei en deling van de cel (elke cel heeft er +/- 100). Door verandering in DNA = mutatie
(5/6 fouten in het DNA) wordt een normale cel onder invloed van de regelgenen een
kankercel. De cel heeft de mogelijkheid om eigen groei te controleren verloren.
− Er zijn twee groepen regelgenen in de cel: proto-oncogenen (stimuleren groei) en
tumorsuppresorgenen (beschermen tegen tumorgroei).
− Normaal zorgen fouten in het DNA ervoor dat de cel zelfmoord pleegt aan het einde van de
G2 fase om te voorkomen dat deze fouten doorgegeven worden naar de dochtercellen
(apoptose). Kankercellen hebben de eigenschap apoptose uit te schakelen, ze blijven leven en
delen met de fouten in hun DNA.
• Infiltratieve groei en metastasering van kanker:
− Infiltratieve groei > Groei door omliggende weefsels en structuren heen in de omgeving.
− Metastasering > Het losraken van tumorcellen uit de tumor, die zich vervolgens door het
lichaam verspreiden, zich elders innestelen en ter plaatste een nieuwe tumor vormen van
hetzelfde weefseltype als van de oorspronkelijke tumor (metastase of uitzaaiing).
• Incidentie van kanker:
− Één op de drie mensen in Nederland krijgt kanker.
− De incidentie laat ook zien of een soort kanker veel voorkomt, of juist zeldzaam is. De meest
voorkomende soorten kanker in Nederland zijn:
1. Huidkanker
2. Borstkanker
3. Longkanker
4. Prostaatkanker
5. Darmkanker
6. Hematologische kankersoorten
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Evelienverhoef. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €11,49. Je zit daarna nergens aan vast.