Tekstfragmenten Europese Literatuur
OPMERKING: WEL NOG STEEDS FRAGMENTEN BIJHALEN VOOR VOORBEELDEN STIJL BESPREKING!—
Voorbeelden altijd geven! Hangt af van gegeven tekstfragmenten op examen, zwarte tekst= basis
1) Illias
Situering auteur
Wie? Homerus/ Homerische kwestie: relatie tussen Odysseia en Illias? Bestaan Homerus? Werken
geschreven? Authenticiteit? (orale overleveringtranscriptie)
Wat? Illias = Troje(legende?)
Waar? Oude Griekenland
Hoe? Dactylische hexameter—bv. Zo waren zij gevlucht als bange hinden. ( / u u , / u u , / u u / u)
Dit fragment?
22e boek van de 24 einde – opgesteld in ca. 16000 hexameters(enorm! Specifiek
Homerische stijl: memorisatie)
Voorgeschiedenis: Hector vermoordt PatrokolosAchilles is hierdoor woedend: impasse
voorbij Achilles aan het vechten gevechten met Hector om dood Patroklos te wreken
Vertelde tijd: speelt zich af in de laatste dagen van de 10 jarige oorlog
Actie of plot: twist/wrok/wraak (noodlottigheid van de actie –wil van de goden)
Tekstbespreking
Epos—heldendicht maar bron historische kern(min of meer) maar verteld vanuit mythologisch
perspectief (goden en mensen)
Afwisselend verteller en personages: Definitie epiek in De Staat van Plato. Afwisselend de auteur die
vertelt en personages die spreken
Stijl
Formules—‘aan zijn onbegraven lichaam al snel de honden en de gieren’
Metrum – hexameters
Herhalingen—‘Jou vreten snelle honden bij de schepen…’(snelvoetige Achilles wordt ook
zeer vaak herhaald)
Epitheta Ornans—vaste terugkerende epitheta (“snelvoetig” , “met de flikkerende bliksem”),
met snelle voeten, snelvoet Achilles
Realistische details—die voor degressie zorgen en het verhaal langer maken : ‘ Zij kwamen
bij het helder stromend water …’
Homerische vergelijkingen—‘Na deze woorden liep Achilles snel en …. Snel bewoog Achilles
voet en knie’ , ‘Zoals de ster opkomt in het najaar…. Zo blonk al lopend rond…’
‘Zoals een slang in het gebergte…’ ‘Zoals een havik in de bergen…’
Korte zinnen (nevenschikking met voegwoorden)—'Mij doden zal je niet, het is mijn lot niet.’
Thema’s – Trojaanse Oorlog, held: Achilles is geen edelmoedige held, geen middeleeuwse hoofse
ridder of sympathieke held, WEL trots en gedreven door wrok! Noodlot en heroïek (ethos van de
hogere ‘nobele’ klassen) ca lijn 120—‘Maar waarom overweegt mijn hart dit nu?’
Effect—complexiteit van de psychologie door successie en verandering van emoties
,Spanning? realistisch vs. episch/ echte vs. nobele emoties?(doel mimesis)
Context en publiek: aanvankelijk gezongen(sage) – improvisatie, chronologische structuur,
parallelismen, herhalingen, korte zinnen, formules vaak ‘ik bezing’, alliteraties, rijm, vooruitwijzingen
Gezongen door aoidos –daarna gereciteerd door rapsoden—hof van de machthebber
Actie—makkelijk terug te vinden in tekst bij examen, wel niet vergeten te verwijzen naar de tekst
zelf!
Achilles(‘’snelvoetig’’ en ‘godlijk’) neerbuigend toegesproken door Apollo (die kant van
Trojanen kiest)
Achilles is vastbesloten Hektor (‘helmboswuivend’) te doden
Ondertussen: Koning Priamos en Hekabe smeken Hektor om niet te strijden
Dan: Achilles volgt Hektor
Zeus (‘vader van de goden’ met de flikkerende bliksem) : medelijden met Hektor, maar
Athenen kiest de kant van de Grieken
Athene helpt Achilles (neemt de gedaante van Deifobos aan—een list)
2) De Odyssee
Situering auteur
Wie/Waar/Hoe?—zie Illias
Wat? — 12000 hexameters, 24 boeken
Dit fragment?
Vertelde tijd: 40dagen uit de laatste 10jaar van Odysseus’ leven , lange flashbacks van
voorbije 10 jaar
Plot: terugkeer naar Ithaka na de Trojaanse Oorlog
Tekstbespreking
Aanvankelijk voorgelezen – improvisatie, chronologische structuur, parallelismen, herhalingen, korte
zinnen, formules vaak ‘ik bezing’, alliteraties, rijm, vooruitwijzingen
Actie
Odysseus in vermomming als zwerver overlegt met zijn zoon Telemachos
Odysseus wordt afgesnauwd door Melantho
Odysseus verbergt zijn identiteit voor Penelope(‘’de verstandige’’) dekmantel—plan
Penelope biedt hem een bad-en slaapplaats aan
Stijl
Formules –‘zinnend op een middel om vrijers…’ …. ‘zinnend op moord voor de vrijers met …’
Metrum – hexameters
Herhalingen epitheta worden vaak herhaald
Epitheta Ornans—vaste terugkerende epitheta – ‘de verstandige Penelope’ ‘de schrandere
Odysseus
Realistische details – ‘litteken’ p 622
, Homerische vergelijkingen—‘maar als de nacht…. Zoals de dochter… nachtegaal haar schoon
lied zingt…’
Levendige herinneringen—flashback p 622 ‘litteken tijdens de jachtpartij’
Thema -- avonturenverhaal(magische elementen)/ verhaal over trouw (Penelope)
Avonturenverhaal: zeereis, zeevaarder, voorloper verhalen over ontdekkingsreizen,
schipbreukelingen,…
Trouw en wraak
Effect – complexiteit van psychologie(trouw, smart, herkenning, geheimzinnigheid)
3) Medea
Situering auteur
Wie? Euripides (5e E AC)
Wat? Medea –Griekse tragedie
Waar? Athene opvoering
Hoe? Zowel populaire als controversiële thema’s, meer nadruk op psychologische ontwikkeling, en
irrationaliteit. Mens staat steeds meer op voorgrond, goden op achtergrond(geen interveniëring)
Wanneer? 431 AC
Dit fragment? In de les hebben we eerste proloog, eerste episodion en vijfde episodion besproken
Tekstbespreking
Mythe: Jason& Argonauten : Gulden Vlies
Jason vraagt hulp bij Medea (tovenares) voor naar Griekenland brengen van een vlies (bewaakt door
een slang). Relatie en Medea laat Jason een eed zweren—eed wordt verbroken doordat Jason trouwt
met een Griekse prinses= desis
Plot&structuur
Prologos(samenvatten van de voorgeschiedenis—desis)
5 epeisodia gevolgd door 5 koorliederen
1. Medea bepleit haar positie bij Kreon
2. Medea confronteert Jason
3. Medea verkrijgt asiel bij Aigeus(en neemt sinister besluit= peripeteia)
4. Medea verzoenend tov Jason (een list stuurt de jonge bruid giftige kleren)
5. Medea en Kinderverzorgster, dan Bode (eerst twijfel – dan verharding)
Slotepeisidon: anagnorisis en lusis , laatste confrontatie tussen Medea en Jason
Thema’s
Proloog(expositio)
- hamartia en hybris (Jason)
- rede passie—psychologie van de verstoten vrouw
- Min: ‘’Kan ik mijn meesteres overreden?” (23)
