Inleiding ........................................................................................................................... 1
1. Waarom een historisch perspectief? Hoe gaat een historicus te werk? ............................. 1
Uitgangspunt: Hedendaagse samenleving ...................................................................................................... 1
Oud is in! ......................................................................................................................................................... 1
Veelvuldig gebruik/misbruik van de geschiedenis .......................................................................................... 1
Geschiedenis als academische discipline aan de universiteit ......................................................................... 1
Geschiedenis aan de universiteit .................................................................................................................... 1
Geschiedmethode in drie stappen .................................................................................................................. 2
Historische methode ....................................................................................................................................... 2
Fase I: heuristiek ............................................................................................................................................. 3
Fase II: historische kritiek ................................................................................................................................ 5
Fase III: constructie v/d historicus .................................................................................................................. 7
2. Nut van deze cursus? Inhoud en uitgangspunten? .................................................................. 8
Inhoud cursus .................................................................................................................................................. 8
Waarom een historisch perspectief? .............................................................................................................. 8
Fernand Braudel (1902-1985) ......................................................................................................................... 9
Het tijdvak: het ontstaan van de ‘moderne’ samenleving .............................................................................. 9
De demografische transitie ........................................................................................................................... 10
De economische transitie .............................................................................................................................. 10
De politieke transitie ..................................................................................................................................... 11
De culturele transitie..................................................................................................................................... 11
De sociale transitie ........................................................................................................................................ 11
Tijdsindeling! ................................................................................................................................................. 11
De ruimte: Een wereldgeschiedenis van België ............................................................................................ 11
De ruimte: België........................................................................................................................................... 11
De historiografische benadering ................................................................................................................... 12
Verstrengeling ............................................................................................................................................... 12
Kennis van geschiedenis................................................................................................................................ 13
Voorbij de actualiteit en de waan van de dag ............................................................................................... 13
De achtergrond: de ontwikkeling van geschiedenis als SW-discipline .......................................................... 13
Politieke geschiedenis versus ontstaan sociale & economische geschiedenis ............................................. 13
Verschuivingen .............................................................................................................................................. 13
Belang deductive en inductieve methode .................................................................................................... 14
Academisering ............................................................................................................................................... 14
Interdisciplinariteit ........................................................................................................................................ 14
Toenadering sociale wetenschappen ............................................................................................................ 15
Kwantitatieve turn ........................................................................................................................................ 15
Turn to the left .............................................................................................................................................. 15
Cultural turn .................................................................................................................................................. 16
Vandaag ........................................................................................................................................................ 16
1. De studie van de demografische ontwikkelingen in het verleden .................................... 19
1.1. De historische demografie ................................................................................................................ 19
1.2. Het historisch bronnenmateriaal ...................................................................................................... 20
1.3. De hoofdrolspelers van de demografie ............................................................................................. 20
1.4. De evolutie van de wereldbevolking in de long-run, in miljoenen.................................................... 21
1.5. Thomas Robert Malthus of de onafwendbaarheid van catastrofes .................................................. 21
2. Krijtlijnen van de demografische ontwikelingen voor 1750 ............................................. 24
De omvang van de bevolking ........................................................................................................................ 24
Het klassieke demografische patroon ........................................................................................................... 24
2.1. Structurele en catasrofale mortaliteit ............................................................................................... 25
2.2. Geboorte en fertiliteit ....................................................................................................................... 26
3. Demografische ontwikkelingen tijdens de lange negentiende eeuw ............................... 27
3.1. De omvang van de bevolking ............................................................................................................ 27
3.2. De demografische transitie ............................................................................................................... 27
3.3. De mortaliteit en levensverwachting ................................................................................................ 29
3.4. De factor nataliteit geboortecijfer, 1740-2000 ................................................................................. 35
3.4. Nataliteit en nuptialiteit: de verklaring voor de 19de eeuwse groei? ................................................ 36
4. Van “babyboom” tot “tweede demografische revolutie” tijdens de twintigste eeuw ...... 37
Bevolkingsontwikkeling in België, Nederland en Duitsland, 1800-2000 ....................................................... 37
4.1. De bevolkingsomvang: naar nulgroei? ................................................................................................... 38
4.3. Daling van de nataliteit vanaf het midden van de jaren 1960 ............................................................... 41
H2: het staatsvormingsproces en de opkomst van de natiestaat ...................................... 45
1. Van oude naar nieuwe politieke constellaties ................................................................ 45
Een woelige tijd ............................................................................................................................................. 45
Politiek transitieproces ................................................................................................................................. 45
Een onvermijdelijk en succesvol staatsvormingsproces ............................................................................... 45
De historische visie van socioloog Charles Tilly............................................................................................. 45
Belang van historische diversiteit ................................................................................................................. 46
2. De politieke ontrafeling van het feodalisme in de Zuidelijke Nederlanden ...................... 46
Staatsvorming voor c.1750 ........................................................................................................................... 46
1568-1648: scheiding der Nederlanden ........................................................................................................ 47
De rol van historisch toeval ........................................................................................................................... 47
Zuidelijke Nederlanden c.1750: één onder één vorst ................................................................................... 48
Verlicht despotisme onder Oostenrijks bestuur ........................................................................................... 48
Invloed op politiek-economisch bestel van de Zuidelijke Nederlanden ....................................................... 49
2
, 3. Van soevereine vorst naar soevereine natie................................................................... 49
Depersonalisering van de macht ................................................................................................................... 49
Theorie van het sociaal contract ................................................................................................................... 49
Machten en vrijheden: politiek liberalisme .................................................................................................. 50
Gevaarlijke cocktail voor de Kroon ............................................................................................................... 50
Nationalisme ................................................................................................................................................. 50
Natievorming ................................................................................................................................................ 51
Bestaat een natie? ........................................................................................................................................ 51
Twee vormen van nationalisme .................................................................................................................... 51
Wortels van het nationalisme ....................................................................................................................... 52
Historische variatie........................................................................................................................................ 52
Chronologie van het nationalisme I .............................................................................................................. 52
Chronologie van het nationalisme II ............................................................................................................. 52
Chronologie van het nationalisme III ............................................................................................................ 53
Examen? Studeren? Formatief ...................................................................................................................... 53
4. De opkomst van de Belgische natiestaat ........................................................................ 53
Omvorming naar de liberale natiestaat België: Franse invloed .................................................................... 53
Van onrechtstreeks naar rechtstreeks bestuur ............................................................................................. 54
Introductie van het politiek liberalisme ........................................................................................................ 54
Omvorming naar de liberale natiestaat België: Nederlandse invloed .......................................................... 54
Willem I en tegenstellingen .......................................................................................................................... 54
Het verzet groeit ........................................................................................................................................... 55
Belgische Revolutie ....................................................................................................................................... 55
Monarchie als staatsvorm ............................................................................................................................. 55
Een progressieve natie! ................................................................................................................................. 55
Examen? Studeren? Formatief ...................................................................................................................... 55
5. De opkomst van het Vlaams nationalisme en de aanpassing van de Belgische
staatsstructuur ....................................................................................................................... 56
Een groeiend bewustzijn van taalverschillen ................................................................................................ 56
Bewustwording Vlaams-Belgische cultuur naar Vlaams nationalisme ......................................................... 56
De aanpassing van de staatsstructuren ........................................................................................................ 57
De staatstructuren & Vlaams nationalisme .................................................................................................. 58
Eerste fase: meer cultureel zelfbestuur ........................................................................................................ 58
Tweede fase: De aanpassing van de staatstructuren .................................................................................... 58
De aanpassing van de staatstructuren .......................................................................................................... 58
De staatshervorming van 1970-1980 ............................................................................................................ 58
Discussiepunten na 1980 .............................................................................................................................. 59
Complexe staatsinrichting ............................................................................................................................. 59
H3: democratisering en burgerschap ............................................................................... 60
In hoofdstuk over staatsvormingsproces.................................................................................. 60
1. Democratisering, burgerschap en de ontwikkeling van een publieke sfeer ...................... 60
Democratisering en burgerschap .................................................................................................................. 60
Burgerschap en de ontwikkeling van een ‘civil society’ ................................................................................ 61
2. Van unionisme naar groeiende tegenstellingen .............................................................. 62
3
, Grondwet 1831 ............................................................................................................................................. 62
Verhoudingen in Nationaal Congres ............................................................................................................. 62
Een democratische constitutie? .................................................................................................................... 62
Grondwet 1831: cijnskiesstelsel .................................................................................................................... 63
De totstandkoming van België als liberale burgerstaat ................................................................................ 63
Politieke tegenstellingen steken vanaf 1846 kop op .................................................................................... 64
De Particratie: welke blokken? ..................................................................................................................... 64
De totstandkoming van België als liberale burgerstaat ................................................................................ 65
Belang van onderwijs in democratisering ..................................................................................................... 65
De situatie in België: schoolstrijd .................................................................................................................. 65
3. De periode van democratisering .................................................................................... 66
Strijd om algemeen stemrecht ...................................................................................................................... 66
Eerste compromis in 1893 ............................................................................................................................ 66
Algemeen meervoudig stemrecht 1893 ........................................................................................................ 66
Uitbreiding kiesrecht: opkomst van massapartijen ...................................................................................... 67
Strijd om algemeen enkelvoudig stemrecht ................................................................................................. 67
Invoering algemeen kiesrecht Europa........................................................................................................... 67
En de vrouwen?............................................................................................................................................. 68
4. Post-WWII .................................................................................................................... 69
Uitbreiding kiesrecht Europa ........................................................................................................................ 69
Het Belgisch kiessysteem, 1831-1981 ........................................................................................................... 70
Een verdere verruiming dankzij de leeftijdsgrens…. ..................................................................................... 70
Actuele discussiepunten ............................................................................................................................... 70
Inleiding: nut van de verzorgingsstaat...................................................................................... 73
Discussie: nut van de verzorgingsstaat ..................................................................................... 73
1. Sociale ongelijkheid in een langetermijnperspectief ....................................................... 73
1.1. Denken over sociale ongelijkheid ...................................................................................................... 73
1.2. Sociale ongelijkheid in de preïndustriële periode ............................................................................. 75
1.3. Sociale ongelijkheid tijdens de twintigste eeuw ............................................................................... 76
2. Armoede en sociale zorg ............................................................................................... 80
2.1. Armoede en kwetsbaarheid: begripsbepaling en oorzaken ............................................................. 80
2.2. Sociaal beleid als uitdrukking van ongelijke machtsverhoudingen ................................................... 81
3. Informele zorgarrangementen in historisch perspectief ................................................. 82
3.1. Familie en verwanten ........................................................................................................................ 82
3.2. Solidariteitsmechanismen in de buurt .............................................................................................. 83
3.3. Allerhande vormen van overlevingsstrategieën ............................................................................... 83
4. Formele zorgverlening in historisch perspectief ............................................................. 83
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper danielboonen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.
