Kijk online naar de inhoud van elk hoofdstuk (bij modules), achteraan in het boek
alle partijen en voorzitters kennen
zie les 19/10 voor uitleg examen
CONTEXT 2: POLITIEK & ACTUALITEIT
Gastles: vrijheid van meningsuiting
Vrijheid van meningsuiting is ontstaan met verlichtingsdenken
o Verlichtingsdenken ontstaan: 17e eeuw in Engeland, 18e eeuw in Frankrijk = basis van
huidig westers denken
- Ontstaan wegens een reactie op het Ancien Regime = donkere tijden
o Burgers (voornamelijk burgerij) die kritiek hadden op staatsleiders of katholieke kerk
werden opgepakt en opgesloten in de gevangenis wanneer ze hun mening vrij wilden
uiten.
o Kritiek vooral in vorm van spotprenten, brochures, geschriften…
- Verlichtingsdenkers komen op voor het natuurlijk recht op individuele vrijheid
o (Daaruit vloeide voort: vrijheid van meningsuiting, vrijheid van godsdienst, persvrijheid)
1831: Belgische grondwet wordt opgesteld
- Grondwet = basisideologie van de staat
- Parlementsleden plaatsen vrijheid van meningsuiting, persvrijheid en vrijheid van godsdienst in
de grondwet = klassieke grondrechten
o Staat in de grondwet
o Moeilijk om af te schaffen omdat het in de grondwet staat
- Wanneer iets in de grondwet staat moeten alle staatsleiders de wet ook volgen
o vb. vrijheid van meningsuiting een staatsleider kan u niet straffen wanneer iemand
iets schrijft over hem/haar, indien hij dat toch doet kan je stappen naar het
grondwettelijk hof
Grondwettelijk hof opgericht
- 12 rechters (6 politici en 6 anderen) waarborgt de grondwet
- Wanneer iemand de grondwet schendt kan je naar het grondwettelijk hof stappen
- Controleren of nieuwe wetten voldoen aan de grondwet (vrijheid van godsdienst, vrijheid van
meningsuiting, persvrijheid)
1
,Kijk online naar de inhoud van elk hoofdstuk (bij modules), achteraan in het boek
alle partijen en voorzitters kennen
zie les 19/10 voor uitleg examen
Amerikaans grondwettelijk hof
- Supreme court
o President kan rechters aanzetten: Trump heeft 2 conservatieve rechters aangezet
o Vroeger stond recht op abortus in de grondwet (in België staat dat niet in de grondwet) –
Trump heeft dat eruit kunnen halen en nu beslist elke staat zelf om het recht op abortus
te verbieden.
Geschiedenis van de vrijheid van meningsuiting
19e eeuw: absolute vrijheid van meningsuiting in België
- = Je mag zonder grenzen je mening uiten; je kan discriminatie/haat/geweld oproepen
o Nu nog altijd in VS
o Vb. Kath <-> Liberalen; liberalen hadden in hun krant geschreven dat de liberalen de kath
moesten bekogelen met stenen
- Enige uitzondering: majesteitschennis = je mag de koning niet beledigen
1) Interbellum = periode tussen WOI en WOII
- Extreemrechts en links waren heel populair
o Duitsland: nazi’s
o Italië: facisten
o Communisten
- Gevolg: Democratie afgeschaft in 3/4 Europese landen + Rusland + Oosten
o Ofwel extreemrechts aan de macht ofwel extreem-links
o (Extreemrechts = radicaal rechts genoemd nu)
- Gevolg: Afschaffen van vrijemeningsuiting
o Politieke tegenstanders naar de gevangenis bij uiting van mening
o In België bleef de democratie overeind maar wel onder druk gezet
o In EU werd het antisemitisme (= Jodenhaat (oproepen tot geweld tegen de Joden)
overgenomen van de Nazi’s bij extreemrechtse partijen
Veel drukpers die Joden vergeleek met ongedierte (= absolute vrijheid van
meningsuiting)
2) WOII: Holocaust/entlüsing
- Uitroeiing van de Joden
- Tegenstanders van hun ideologie vermoorden/gevangen nemen
2
,Kijk online naar de inhoud van elk hoofdstuk (bij modules), achteraan in het boek
alle partijen en voorzitters kennen
zie les 19/10 voor uitleg examen
3) Na WOII
- Willen nooit meer zo’n gruwel meemaken zoals WOII
o Zoeken naar een middel om dit opnieuw te vermijden
- Ontstaan Europese gedachte -> ontstaan Europese Unie
o Geen fascisme meer, geen dictatuur, Europese vrede, …
1948: Europees verdrag voor de rechten van de mens
- Grondrechten opgenomen: vrijheid van meningsuiting, persvrijheid, godsdienstvrijheid
- Europees Hof voor de rechten van de mens opgericht (verlengde Grondwettelijk hof in België
maar dan op Europees niveau)
Beperking op de vrijheid van meningsuiting (; ze willen de democratie terug)
1981: Antiracismewet
Aanleiding: migratiegolven 1960 en economische crisis 1974
- Migratie: mannen vanuit Marokko en Turkije (ongeschoolde arbeiders) kwamen naar België
o Gevraagd door de Belgische staat als gastarbeiders om in de mijnen en fabrieken te
werken (aantal jaar in België werken om erna terug te keren)
o Reden: Belgen wouden niet meer in de mijnen en fabrieken werken: democratie van het
onderwijs = zelfs kinderen van ongeschoolde of arme ouders kregen ook een opleiding
en konden ergens anders gaan werken
o Probleem: Belgische overheid had niets ondernomen om de immigranten te helpen
integreren (kenden de taal niet, de gebruiken niet, …)
De staat gaf ze geen rechten, maar ook geen plichten. (=desinteresse van de
staat naar de gastarbeiders)
Ze keerden niet terug naar hun land, maar stichten een gezin met personen van
hetzelfde geloof.
Ging in bepaalde wijken van de steden wonen waar de prijzen goedkoper waren,
leven tussen autochtone (armere) arbeiders.
o Samenlevingsproblemen blijven onder de radar tot 1975: problemen komen
bovendrijven + racisme neemt toe omdat er toen nog absolute vrijheid van
meningsuiting was.
- Economische crisis (energiecrisis): racisme neemt hierdoor nog meer toe
o Arabische landen weigeren olie uit te voeren naar West-Europa (verwarming toen via
stookolie) (vergelijkbaar met Rusland die nu de gaskranen toe draait)
o Loopt door tot jaren 1980: concurrentie auto-fabrieken, high-tech, … vanuit Japan en
Singapore veel werkloosheid tot gevolg
o Veel fabrieken verhuizen naar het buitenland
3
, Kijk online naar de inhoud van elk hoofdstuk (bij modules), achteraan in het boek
alle partijen en voorzitters kennen
zie les 19/10 voor uitleg examen
o Gevolg: mensen verliezen welvaart en zoeken naar mensen die ervoor “schuldig” zijn =
allochtonen, mensen zijn ook jaloers op de “gastarbeiders” van vroeger (eig zijn dat dan
al mensen die heel lang in België wonen) die geld verdienen.
Inhoud van de antiracismewet = Wettelijk verboden om aan te zetten tot discriminatie, haat en geweld
tegenover een groep of bepaalde leden van een groep die behoren tot een bepaald ras, huidskleur of
nationale afstemming
als er racisme is, dan is dit een aantasting aan de democratie!
- Enkel voor alles wat op schrift stond, want mondeling is moeilijk om te controleren.
- Waren milde straffen: 8 dagen – 1 jaar gevangenisstraf + kleine boete
- Werd zelden toegepast
o Wanneer men iemand wou aanklagen moest men klacht indienen bij de politie, politie
seponeerde de klacht vaak (=niet ernstig genoeg om bij de rechter te brengen) –
wanneer het wel serieus werd genomen werd 75% van de tijd de verdacht vrijgesproken
omdat het moeilijk was om te bewijzen
1994: Negationismewet
= Ontkenning, minimaliseren of goedpraten van de Holocaust werd strafbaar
Aanleiding: ontstaan rechtsextremistische partij (Vlaams Blok)
- Vlaams Blok: eigen volk eerst (terugkeerbeleid = alle mensen met een migratieachtergrond
moesten terugkeren naar hun land van herkomst)
o Plaatsten discriminerende maatregelen in hun programma om ze te doen terugkeren
naar hun land: 70-puntenprogramma (ander onderwijs, bedrijfsleiders die mensen met
een migratieachtergrond tewerkstelden moesten meer belastingen betalen, …)
o Sterken banden met gewelddadige groeperingen tegen groepen Marokkanen
o De verwerping van rechten voor holebi’s - verdedigde blanke traditionele gezin
Actueel: Georgina Meloni wil een sterke, Italiaanse, blanke staat dus verdedigt
ook het traditionele blanke gezin
o Mensen in Vlaams Blok ontkenden of minimaliseerden bestaan Holocaust door opkomst
van neo-nazis
o 24 november 1991: zwarte zondag (10% van Vlamingen stemt voor Vlaams Blok =
doorbraak van de partij veel meer bestrijding tegen extreem rechts = 1994
negationismewet van kracht
Inhoud = in geen enkel schrift mag je de holocaust ontkennen, minimaliseren, goedkeuren of goedpraten.
2004: Vlaams Blok veroordeeld door de rechter op basis van de antiracismewet van 1981
4
