BRON
Recht als Raadsel: een inleiding in de rechtsfilosofie, Antoine Paris, Zutphen 2012., van
Pauline Westerman.
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1 en 2: Hart, Erlich en Fuller 2
1.1 Austin 2
2.1 Ehrlich 2
2.2 Fuller 2
Hoofdstuk 3: Searle en Kelsen 3
3.1 Kelsen 3
3.2 Hart 3
Hoofdstuk 4: Rechtvaardiging?! 4
4.1 Hammurabi (tekst) en Gods bevel (preek tekst) 4
4.2 Antigone 4
4.3 Thomas van Aquino 4
Hoofdstuk 5: Het maatschappelijk contract; Hugo de Groot en John Locke 5
5.1 Hugo de Groot 5
5.2 John Locke 5
5.3 Rechtvaardigingsstrategiën 6
5.3 Zwiebach 6
Hoofdstuk 6: Algemene regels; J. Raz en Fuller en Hart 7
6.1 J. Raz 7
6.2 Fuller 7
6.3 Hart 7
6.4 Foucault en dressuur 8
Hoofdstuk 7: Recht en sturing; Fuller 8
Hoofdstuk 12: Juridische beslissingen; Reikwijdte van de rechterlijke vrijheid;
Llewellyn en Hart 9
12.1 Llewellyn 9
12.2 Hart 10
Hoofdstuk 9: Tussen rechter en wetgever; Dworkin en Altman 11
9.1 Dworkin 11
9.2 Altman 12
Hoofdstuk 10: Schade en schande; Dworkin en Altman 12
10.1 Mill 12
10.2 Devlin 12
Hoofdstuk 11: Vergelden en voorkomen; Rawls, Locke, Beccaria en Kant 13
11.1 Rawls 13
11.2 Locke 13
11.3 Beccaria 13
11.4 Kant 13
11.5 Algemene begrippen en onderwerpen 14
11.6 Rawls - vervolg 16
Hoofdstuk 12: Rechtvaardigheid en rechtmatigheid; Kelsen, Radbruch en Hart 17
12.1 Kelsen 17
12.2 Radbruch 17
12.3 Hart 18
12.4 Engelse- en Duitse rechtspositivisme 18
1
,Hoofdstuk 1 en 2: Hart, Erlich en Fuller
1.1 Austin
Kan de soeverein zonder last of ruggespraak over zijn onderdanen regeren?
Austin geeft aan dat de soeverein best zijn oor zo nu en dan te luisteren mag
leggen bij de bevolking. Maakt hem niet minder soeverein, maar hij moet er geen
gewoonte van maken. Toch heeft soeverein niet de plicht om naar zijn onderdanen
te luisteren, wat dit zou hem tot ondergeschikte maken.
Austin over rechtersrecht; Austin noemt zowel wetgever als de rechter als
figuren die in staat zijn rechtskracht te verlenen aan gewoonterecht, maar
Austin beschouwt rechtersrecht niet als recht
Rechterlijke oordelen hebben rechtskracht en verlenen rechtskracht aan
gewoonterecht o.g.v. het feit dat de rechter de dienaar is van soeverein en
soeverein hem stilzwijgend heeft bekleed met de bevoegdheid recht te spreken
(dus rechtskracht te verlenen aan gewoonterecht). R. uitspraken geen zelfstandige
bron van recht.
2.1 Ehrlich
Punten waarop Austin en Ehrlich het met elkaar eens zijn
• Ook Ehrlich meent dat een buitenstaandersperspectief moet innemen t.a.v.
recht.
• Ook Ehrlich meent dat we buiten het recht moeten treden om tot een goed
begrip te komen van wat recht nou is. Rechtswetenschappers zouden zich
als antropoloog moeten opstellen.
Ehrlich kan aanvoeren dat Austin niet voldoende loskomt van het
juristenperspectief.
Erlich stelt zich teweer tegen een te normatieve benadering van
rechtswetenschappers, wat bedoelt hij?
Hij meent dat rechtswetenschappers er stilzwijgend van uitgaan dat de regels
volgens welke mensen zouden moeten leven (rechtsregels) ook daadwerkelijk
regels zijn waarnaar mensen hun leven feitelijk inrichten.
2.2 Fuller
Doctrine van opninio neccessitatis. Hier verzet Fuller zich tegen
Volgens de doctrine is iets alleen een regel (en niet alleen een rechtmatigheid) als
degene die volgens deze regel handelt het gevoel heeft dat hij zo behoort te
handelen.
Volgens Fuller verkeerde vraag, want geeft geen antwoord op de vraag onder
welke voorwaarden een gewoonte normatieve lading krijgt. Regels maken het
mogelijk dat mensen hun gedrag op elkaar afstemmen.
2
,Hoofdstuk 3: Searle en Kelsen
3.1 Kelsen
Geld-als
We kunnen spreken van een typisch juridische manier van handelen als er regels
zijn die bepalen wanneer andere regels, afspraken, getuigen, bewijsstukken enz.
geldig zijn. Dus: als er regels zijn over regels.
Kelsen over stapeling
Stapeling van regels over regels is kenmerkend voor rechtssystemen.
Overeenkomsten Kelsen en Austin
• Kelsen bepleitte net als Austin dat recht en moraal gescheiden moeten
worden.
• Meenden beide dat het de wetenschap in de eerste plaats te doen is om het
recht neutraal en wetenschappelijk te bestuderen.
• Concentreert zich net als Austin op het strafrecht.
Verschil tussen sociale sancties en juridische sancties?
Is gelegen in het feit dat ‘het recht reageert door een dwangmaatregel op te
leggen die uitgevaardigd is door de rechtsorde [zelf] en maatschappelijk is
georganiseerd’.
Recht wordt dus gekenmerkt door het feit dat het zowel het gewenste gedrag als
de sanctieoplegging voorschrijft en organiseert.
3.2 Hart
Volgens Hart speelt de herkenningsregel een belangrijke rol, waarom?
De herkenningsregel speelt een belangrijke rol, want als men niet zou weten wat
precies de geldige regel is, dan zou men ze ook niet op gezaghebbende wijze
kunnen veranderen en toepassen.
Daarnaast zijn berechtingsregels tevens herkenningsregels, want door iemand de
bevoegdheid te verlenen om recht te spreken, geef je tevens aan dat zijn oordelen
als recht moeten worden beschouwd.
Zonder aanvaarding en erkenning van de herkenningsregel blijven codificaties dode
letters.
Overeenkomsten Hart en Kelsen
• Beide bepleiten dat het recht uit 2 lagen bestaat, waarbij de 2e laag
typerend is voor een rechtssysteem.
Verschil Hart en Kelsen met Austin
• Het recht is niet het product van een machtig persoon of orgaan.
Overeenkomst Hart en Kelsen en Austin
3
, • De vraag naar rechtvaardig recht werd niet door hun allen gesteld. Zij
wilden zich onthouden van het morele gehalte van het recht (is typisch voor
rechtsfilosofen).
Hoofdstuk 4: Rechtvaardiging?!
4.1 Hammurabi (tekst) en Gods bevel (preek tekst)
In welk deel van de cirkel bevindt de rechtvaardiging zich? Wat wordt door wat
gerechtvaardigd?
Bovenin de cirkel. Macht van de koning wordt door de macht van God
gerechtvaardigd. De kwaliteit van recht als product van wetgevers wordt nergens
besproken. Men moet gehoorzamen omdat God het wil = Gods Bevel.
De nadruk ligt op zijn bevel. Dit lijkt op de theorie van Austin, maar er is 1
groot verschil, welke is dat?
Austin probeerde het recht alleen maar te beschrijven en begrijpen door het op te
vatten als bevel van soeverein. Deze auteur probeert het te rechtvaardigen dat
men een gehoorzaamheidsplicht heeft. Is iets heel anders.
4.2 Antigone
Welk argument voert Antigone aan ter rechtvaardiging van haar
ongehoorzaamheid aan Koning Creon?
Naast de bepalingen van Creon bestaan er nog ‘hogere’ wetten die eeuwig gelden
en afkomstig zijn van De Goden. De bepalingen van Creon conflicteren met die van
de Goden, welke voorrang krijgen.
Antigone prefereert het hogere recht niet omdat het van de Goden afkomstig is,
maar omdat het eeuwig is. Haar argument valt onder strategie 2.
4.3 Thomas van Aquino
Hoe is zijn plek in de cirkel?
Hij beantwoord te vraag: onder welke voorwaarden is overheidsgezag
gerechtvaardigd. Dit is strategie 2. Hij redeneert van wetgever naar hoger recht.
Wat is het betoog van Thomas van Aquino? Welke stappen zijn te
onderscheiden?
1. Menselijke rede/natuurlijk licht. Van nature zijn mensen redelijke wezens en
behept met redelijke vermogens.
2. De sociale aard van de mens. De mens is van nature een sociaal wezen dat
gezelschap van anderen nodig heeft. Een rechtvaardige samenleving heeft een
leider die de natuurlijke neiging tot samenleven kan helpen verwezenlijken.
3. Samenleven kan niet zonder regulerend element.
4. Dit regulerend element ligt in de ordening door een leider met het oog op
algemeen welzijn.
5. Nadere voorwaarden aan het leiderschap: de leider met het algemene welzijn
en niet slechts privébelangen najagen. Leiderschap is alleen gerechtvaardigd
wanener het recht dat hij uitvaardigt rechtvaardig recht is.
4
, Hoofdstuk 5: Het maatschappelijk contract; Hugo de Groot en John Locke
5.1 Hugo de Groot
Wat bedoelt de Groot met zelfbehoud?
Zelfbehoud wordt gezien als het behoud van eigendom. Onder eigendom verstaat
hij niet alleen bezittingen, maar ook lijf en leden. De mens mag vrijelijk over
zichzelf beschikken alsof het zijn eigendom is, deze gedachte zien we vandaag de
dag nog terug in beginselen als individuele autonomie en het zelfbeschikkingsrecht
en de ontastbaarheid van het lichaam.
Hoe kan het natuurrecht verplichtende kracht krijgen?
De natuur zelf leert dat ieder dier, en ook de mens, niet alleen plicht maar ook
het recht heeft om zijn lijf, leden en bezittingen te behouden.
De Groot was vooral geïnteresseerd in het ontwikkelen van internationaal recht. In
zijn theorie zijn de nationale staten de dragers van het volken en natuurlijk recht
op zelfbehoud.
5.2 John Locke
Wat bedoelt Locke met de natuurtoestand?
De natuurtoestand wordt beheerst door een natuurwet die voor iedereen bindend
is. Deze wet is de rede, die de hele mensheid, als zij er maar bij te rade wil gaan,
leert dat waar iedereen gelijk en onafhankelijk is, niemand anders mag schaden.
Overeenkomsten betoog Locke met de theorie/betoog van De Groot
• Niemand dient een ander te schaden in leven, gezondheid, vrijheid of bezit
• Iedereen is verplicht zichzelf in stand te houden
(zelfbehoud/zelfbeschikking)
• Iedereen heeft het recht overtreders van de natuurwet te straffen.
Verschil Locke en De Groot
• Lock is minder intellectualistisch dan de Groot. Hij vind dat we het recht op
zelfbehoud hebben, omdat we de plicht hebben ons zelf in stand te houden.
Die plicht hebben we omdat God ons geschapen heeft en we Zijn Eigendom
zijn. Bij Locke is [schakel B van de natuurrechtelijk argumentatieschema]
toch weer door God ingevuld.
Waarom moeten we onze natuurlijke neiging tot zelfbehoud volgens Locke
vervullen?
Omdat God ons heeft geschapen.
Wat is de functie van het gedachte-experiment van Locke?
Het fungeert als middel om goed te begrijpen wat politieke macht is.
5
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper dm95. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
