Uitgebreide samenvatting van hoofdstuk 4 (HOFCULTUUR), 5 (BURGERLIJKE CULTUUR IN NEDERLAND) en 8 (MODERNISME) uit het boek Bespiegeling havo/vwo (bovenbouw). Deze hoofdstukken zijn stof voor het VWO CE kunst algemeen. Elk paragraaf wordt besproken. Begrippen staan schuingedrukt. Aan de hand van dez...
3.1 Republiek & overzee
● 17e eeuw: oprichting republiek der 7 verenigde nederlanden, strijd tegen Spanje
(80jarige oorlog) voor onafhankelijkheid + tegen onderdrukking van het
protestantisme. economie bloeit door handel.
● Republiek wilde oorlog ver van land op zee voeren. 12 jarig bestand =
wapenstilstand waarin republiek zich ontwikkelt als grootmacht. Zeestukken tonen
vloten in actie, zijn populair bij particulieren en stadsbestuurders -> kunstenaars gaan
zich specialiseren in dit genre.
Geuzenliederen = meezingbare liederen over historische gebeurtenissen die heldendaden
verheerlijken & vijand bespotten; zijn nationalistisch.
● einde oorlog: vrede van munster. schuttersstukken = genre met portretten van
schutterijen. schutters verdedigden eerst de stad maar kregen later meer sociale
functie -> lidmaatschap was vooral voor rijken
kenmerken barok: blikrichtingen bepalen aandachtspunt, diagonale lijnen, clair-obscur,
gedetailleerde stofuitdrukking. typisch NL = geen religieus thema, maar iets wereldlijks.
Wetenschap & kunst
● 17e eeuw NL: handel, kunst & wetenschap bloeit. Veel tolerantie voor nieuwe ideeën.
Verschillende wereldbeelden liepen door elkaar: religie & wetenschap. Descartes
(filosoof) zei: kennis krijg je door na te denken, niet door traditie te bestuderen.
● wetenschap op grond van experiment & waarneming staat centraal. Schilders gaan
planten & dieren bestuderen en nauwkeurig schilderen -> dit is een eerbetoon aan
wetenschap & de ‘goddelijke’ natuur.
● Veel overzeese handel -> rijke nederlanders gaan verzamelen, stellen verzamelingen
tentoon in rariteitenkabinetten (kasten/kamers om te laten zien dat je een ‘man van
de wereld’ bent). Deze waren te bekijken tegen betaling. Ze dragen bij aan
medische/natuurwetenschappen: men leert namelijk door waarneming ipv tekst
Handel met oost
● Oprichting VOC: handel met azië (zijde, thee, specerijen, porselein) ->
portretschilders gaan mee op handelsreizen en leggen vast wat ze zien. Op batavia
(knooppunt aziatische handel) wonen verschillende volken -> er ontstaat een mengcultuur
met veel gemixte huwelijken. bij kooplieden & bestuurders is het populair om je af te beelden
met bedienden om gezag te weergeven.
● oosterse voorwerpen & schilderijen worden populair in NL; grote vraag naar chinees
porselein -> imitatieporselein gecreëerd in delft (Nederlands aardewerk met chinees
uiterlijk): delfts blauw. willem III geeft opdracht tot maken van delfts blauwe
bloempiramides.
● stillevens met Aziatische invloeden (porselein, schelpen kruiden) lijken realistische
voorstellingen maar hebben dieperliggende betekenis. bederfelijke eten (oesters)
symboliseren eindigheid van het leven: alles wat leeft, sterft. de aardse welvaart zou
niet opwegen tegen het eeuwige hemelse geluk. deze boodschap is te zien in
vanitasstillevens, met schedels, kaarsen, muziekinstrumenten, zandlopers & boeken
als symbool voor vergankelijkheid.
Handel met west
, oprichting WIC -> kaapt vijandelijke schepen & verovert gebieden in amerika & west afrika ->
driehoekshandel ontstaat.
● goede kaarten nodig voor handelsexpedities -> amsterdam wordt een knooppunt van
informatie met cartografen met actuele kennis: firma Blaeu. atlassen dienen
wetenschappelijk doel maar zijn ook om mee te pronken (erg duur!)
● johan maurits laat forten & Mauritsstad met paleis bouwen in brazilië, laat
wetenschappers & kunstenaars komen om kolonie in kaart te brengen -> landschap
wordt zelfstandig genre & erg populair. kenmerken; lage horizons, wolken
3.2 Stad & burgerij
burgers & bestuurders beïnvloeden kunst; bepalen muziek- & theatercultuur.
Schouwburgbestuurders stimuleren toneelschrijvers nieuwe NL historische stukken te
schrijven. bestuurders van Amsterdam laten nieuw stadhuis bouwen; willen macht & belang
van vrede weergeven. nationale geschiedenis wordt binnen weergeven.
● jacob van campen = architect stadshuis, maakt ontwerp volgens hollands classicisme
(stijl die teruggrijpt naar klassieke oudheid & italiaanse renaissance om status te
vergroten). kenmerken; natuursteen, symmetrie, geometrische vormen -> sobere &
deftige look
van campen volgt regels van vitruvius; de basis van architectuur = schoonheid, functionaliteit
& stevigheid -> terug te zien in slimme indeling van zalen, grote blokken natuursteen,
hardstenen gevels & guldensnede.
● stadhuis werd versierd met beeldhouwwerken. op timpaan -> stedenmaagd
afgebeeld, vrouw als personificatie van Amsterdam met keizerskroon en olijftak ->
symbool voor vrede
hart van het stadhuis = burgerzaal. amsterdammers beschouwden hun stad als centrum van
het universum. boven de 4 ingangen zijn de 4 elementen afgebeeld.
burgerij & portretkunst
bestuurders hebben aanzien, willen zich vereeuwigen in portretten -> belangrijke
inkomstenbron voor schilders
● rembrandt krijgt opdr van schuttersgilde om 2 leiders & hun manschappen te
schilderen; de nachtwacht -> levendig schilderij want je ziet veel actie, het is een
momentopname, de opstelling & blikrichtingen zijn dynamisch. Toch is er eenheid
door evenwijdige lijnen. ook is er veel diepte te zien door clair-obscur
zorgvoorzieningen voor ouderen/armen werden betaald door rijken. Deze besturen werd
gezien als erebaan -> bestuur liet zich graag afbeelden in regentenstukken.
gildes = genootschappen die de rechten & belangen van aangesloten kunstenaars
beschermden, vooral voor mannen, toch komt judith leyster erbij. zij wordt meesterschilder.
maakt vooral genrestukken (dagelijks leven) en portretten.
kerk & schouwburg
orgelmuziek werd afgekeurd door dominees; past niet bij ernst van kerkdienst. buiten
diensten om organiseren stadsbestuurders orgelconcerten in kerk. kerk & theater hebben
maatschappelijke functie; bewaren orde.
● Reformatie -> protestanten scheiden af van katholieke kerk -> keren terug naar kern
van geloof, gods woord -> geen niet-bijbelse rituelen/symbolen -> sobere, lege
kerken.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper basmafahcouch2. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
