Hoofdstuk 3: Zintuigen
1. ALGEMEEN
1.1. ZINTUIGEN REAGEREN OP EEN PRIKKEL
• een prikkel = een plotse verandering van uitwendige toestand (mechanisch,
chemisch…)
o gewaarwording
o waarneming: bewustworden (komt in cortex en we doen er iets mee)
• twee soorten zintuigen
Interosensoren Exterosensoren
= somatosensoren = speciale zintuigen
= algemene zintuigen: detecteren info
over eigen lichaam
temperatuur, pijn, tastzin (aanraking, druk, visus, gehoor, smaak, reuk, evenwicht
trilling), proprioceptie (lichaamshouding)
cellen over hele lichaam verspreid gespecialiseerde organen
1.2. HOE WERKEN SENSOREN
• twee opties:
(a) prikkel wordt door afferent neuron rechtstreeks naar hersenen gevoerd
(b) prikkel komt eerst in receptorcel die gevoelig is voor specifieke prikkel
receptorcel scheidt vesikels uit
activatie afferent neuron
, • prikkel moet voldoende sterk zijn om AP te creëeren
o sterke prikkel frequentie AP stijgt
o vanaf bepaald niveau wordt prikkel doorgestuurd naar hersenen
1.3. EIGENSCHAPPEN VAN SENSOREN
• specificiteit: receptormembraan is gevoelig voor bepaalde prikkel
o adequate prikkel = prikkel waar receptormembraan gevoelig voor is heeft
laagste drempel
o valse prikkel heeft hogere drempel (vb: klop op oog lichtflits)
• adaptatie
o tonische receptoren (vb: pijnreceptoren)
▪ bij verandering veel AP
▪ daarna minder
o fasische receptoren (vb: geurreceptoren)
▪ detecteren enkel verandering
▪ daarna niets meer
o meestal combinatie van beiden (vb: temperatuur, tast)
o centrale inhibitie prikkeloverdracht: ter hoogte van thalamus kunnen we
regelen dat bepaalde prikkel niet meer naar cortex gaat
1.4. SENSIBELE BANEN: DORSALE KOLOM
• prikkel gaat naar hersenen in 3 stappen
o neuron van 1e orde: info vanuit hersenen naar CZS
via synaps met medulla oblongata (ruggenmerg)
o neuron van 2e orde: brengt info naar thalamus
(kruising)
o neuron van 3e orde: info naar hersenen
• tastzin, trilling, proprioceptie
• thalamus zit er altijd bij! filtert info zodat cortex niet
overprikkeld wordt
, • hersengebieden voor waarneming:
1.5. AANDACHT EN THALAMISCHE GATING
• sluis tussen onbewuste sobcorticale sensoriek en bewuste corticale perceptie
o associatieregio’s (lichtgroen hierboven) sturen welke info door mag
o thalamus stuurt relevante info naar cortex
• zorgt dat we ons op bepaalde zaken kunnen concentreren
2. TASTZIN EN PIJN
2.1. ALGEMENE WERKING
• pijnzintuigen zijn gevoelig voor
o extreme temperaturen
o mechanische beschadiging
o opgeloste chemicaliën (vb: afgegeven door beschadigde cellen)
• als cellen beschadigd zijn: vrijstelling van bradykinine en postaglandine
o worden waargenomen door vrije zenuwuiteinden
o afferente zenuw stuurt pijnsignaal naar hersenen
2.2. TWEE
SOORTEN
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper geneeskundeftpsychologie. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
