SAMENVATTING OUDERSCHAP
1. Inleiding
➢ Uit de debatten blijkt…
o We kijken eerst en vooral vanuit het kindperspectief: er is veel “kind-theorie”.
o Het ouderperspectief kennen we veel minder
▪ Belangrijk om ook voldoende aandacht te geven aan het ouderperspectief!
o Ouderbegeleiding is een belangrijk deel van onze job. Vroeg of laat word je ermee
geconfronteerd.
▪ Bijzondere jeugdzorg
▪ Personen met een beperking
▪ Verslavingszorg
▪ Buitengewoon onderwijs
▪ …
➢ Visie op ouderschap door de jaren heen
o Eeuwenlang is er een traditie van opvoedadviezen
▪ Predikanten: geestelijk opvoedingsadvies
▪ Begin 19de eeuw: artsen, vnl. over hygiëne en gezonde leefstijl
▪ Eind 19de eeuw: leerkrachten en schooldirecteuren
▪ Vanaf 1900: ervaren moeders
→ over het idee opvoeden veranderde heel veel doorheen de jaren!
▪ Tot jaren ‘70: ouderschap als crisis en zware opdracht
• Parenthood als crisis: 83% van ouders ervaarde een lichte of zware
crisis wanneer ze ouders werden
• Oorzaken: geen voorbereiding, plots in één keer en niet geleidelijk,
levenslang
• Het is iets levenslang
• Ouders moesten aan zichzelf werken, leren hoe ze moeten
opvoeden, liefst voor het huwelijk
▪ Vanaf jaren ‘70: positief ouderschap
• Een nieuwe soort kijken vanaf jaren 70!
• Ouders verdienden medeleven
• Onvolmaaktheid van ouders is heel normaal
• Ouders zijn niet perfect
• Authenticiteit is belangrijk
• Verschillende manieren van opvoeden zijn normaal
• Wat past bij mijn kind en wat past bij ons?
• Er kwam meer en meer vertrouwen in ouderschap
▪ Krampachtig ouderschap = extreem ouderschap
• = Wanneer de ouderbetrokkenheid (bij positief ouderschap) te veel
naar het extreme zal kantelen → gevolg van extreem positief
ouderschap
1
,• Meer verantwoordelijkheid bij ouders
• Sociale omgeving minder beschikbaar als steun
• Problematisch gedrag wordt vaker gediagnosticeerd
o Jeugdwet (2015): dure zorg kan beperkt worden
▪ Eerder signaleren
▪ Niet teveel en te snel problematiseren
▪ Eigen kracht van ouders versterken
• Middenstand en hogere stand gezinnen
o Soort luxeprobleem, aangezien het in deze gezinnen
voorkomt
o Confronterend voor gezinnen om zich als ouder hierin te
herkennen
• Oorzaken
o Meer tijd voor minder kinderen
o Status in de prestatiemaatschappij
▪ bv. extreme verjaardagsfeestjes, druk die ouderen
kinderen opleggen zoals goed zijn in hobby’s en
school
o Internet en smartphones
▪ Afwezig zijn van de ouder in het gsm-gebruik
▪ Door het gebruik van smartphones, zien jongeren
vooral het ideale wereldje. Dit is niet het geval
• Risico’s
o Angststoornissen
▪ Adolescenten zullen niet stevig in hun schoenen
staan
▪ In sommige gevallen kan het lijden tot
Angststoornissen
o Laag zelfbeeld, minder onafhankelijk, minder
doorzettingsvermogen
▪ Moeite om onafhankelijk te worden
▪ Geneigd om sneller op te geven
▪ Angstig en bang voelen t.o.v. anderen
o Emotioneel rigide, moeilijk te controleren
• (Engelse) termen
o Helicopterparenting
▪ Cirkelen als helikopter boven het hoofd van het kind
▪ Ze zijn zeer aanwezig en monitoren alles
o Over parenting
▪ Onvoldoende kind laten zijn
▪ Zeer prestatiegericht
o Curling parents
▪ Problemen die het kind tegenkomt wegwerken
▪ Geen moeilijkheden voor kinderen
2
, o Lawnmower parents
▪ Extreme vorm van curling parents
▪ Alle problemen die kinderen kunnen tegenkomen,
gaan ze van de baan vegen
o Veranderend idee rond opvoeding
▪ Opvoeden is een aangeboren instinct, liefde maakt alles goed
▪ Opvoeden moet worden aangeleerd, liefde is niet volmaakt
▪ Het leven is de leerschool van ouders, geen opleiding nodig, wat met de
vaders?
o Benjamin Spock
▪ Hij heeft de visie op ouderschap volledig verandert in zijn tijd
▪ Hij brengt vaderperspectief in het opvoedingsverhaal
▪ Zijn ideeën
• Hij zegt: je zal de baby niet bederven als je die opneemt als hij/zij
huilt
• Elke ouder kan een speciale liefdevolle band hebben met zijn kind
• Liefdevolle komt weer naar boven en het vaderschap komt hier naar
boven
• Heb vertrouwen in de ouders
• Meer flexibel zijn in de opvoeding
▪ In de tijd dat zijn boek uitkwam, was dat tegen de gangbare zaken van
opvoeding, nu is dit normaal als je zo een advies krijgt
▪ Manier waarop men kinderen opvoedt, is volledig verandert door zijn boek!!
→ Revolutionair idee in de jaren 40
o Triple P → Positive Parenting Program
▪ Door middel van bewuste en positieve aandacht, een positieve ontwikkeling
gaan stimuleren
▪ Bepaalde strategieën aanreiken zodat ze weerbaar gaan worden
▪ Zorgt voor een groter plezier in de opvoeding
▪ Kind zal zich ook beter gaan ontplooien
▪ Het geeft ook enkele tips in kader van positief opvoeden
➢ Toekomst van ouderschap
o Krachtig ouderschap (Gravesteijn)
▪ Jeugdwet 2015 → rol van ouders veranderen
▪ Minder afhankelijk van zorg
▪ Vaker en eerder gebruikmaken van eigen mogelijkheden
▪ Sociaal netwerk uitbreiden, versterken en gebruiken (beschermende factor)
▪ Minder doorverwijzingen naar specifieke zorg (?)
• Sociaal netwerk moet weer aanbod komen, dit uitbreiden en
versterken
• Onderzoek zegt dat sterk sociaal netwerk een beschermende factor
kan zijn voor opvoeding aan kinderen, versterken en gebruiken
• Eerst kijken binnen je eigen krachten en je eigen sociaal netwerk en
pas daarna beroep doen op zorg → een opvoeder is niet altijd nodig
3
, • Zelfredzaam en samenredzaam
o Nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen vragen een andere
manier van denken, een andere houding en anders handelen
van ouders. Het vraagt van ouders dat zij meer zelfredzaam
zijn en dat ze hiervoor gebruik maken van eigen
ondersteunende sociale netwerken. Mensen zullen dus meer
samenredzaam moeten worden
▪ It takes a village → individuele aangelegenheid → ondersteund ouderschap
o Mild ouderschap (Nina Mouton)
▪ Luisteren naar buikgevoel als moeder en als vader
▪ Meer vertrouwen leggen bij ouders
▪ Duidelijk standpunt van straffen en belonen
▪ Je moet doen waar je je het beste bij voelt, mild zijn tegenover jezelf
o Mindful ouderschap (Bögels)
▪ Achterliggend idee: soms lijkt ouderschap een eindeloos to do lijstje
(hobby’s, school, huiswerk…), zonder te kunnen genieten van kinderen
▪ Op een toegankelijke wijze tonen hoe je een balans kan vinden tussen een
do-modus en een zijn-modus (genieten van je kind en omgaan met moeilijke
omstandigheden)
▪ Relatie met kind is een spiegel
▪ In het moment zijn
▪ Stilstaan bij jezelf → bewust mee bezig houden
▪ Met je beide botten in de modder staan er hier ook van genieten
➢ Wat is ouderschap?
o Deel van je identiteit dat aangeeft dat je kinderen hebt
▪ Formeel op aanspreekbaar
▪ Levenslang
▪ Leidt tot gevoelens van kwetsbaarheid
▪ Zich verantwoordelijk willen voelen voor kinderen
▪ Taak: zoveel mogelijk tradities, wijsheden en inzichten overbrengen op het
kind
➢ Ouderschap ≠ opvoederschap
o Opvoederschap wordt gezien als een deel van ouderschap
▪ Ouders zijn meer dan opvoeder alleen, want ze ontwikkelen zich ook als
mens
▪ Bevat ook andere domeinen bv. partnerrelatie, plannen en organiseren van
zorg voor gezin, werk, vrije tijd, sociale contacten, financiële plaatje…
➢ Geen opvoedingsadvies geven zonder rekening te houden met ouderschap!
o Hou rekening voor de onzekerheid die ouders voelen of de stress die ze ervaren
vanwege “de vele ballen die ze in de lucht moeten houden”
4
