Hoofdstuk 5: Psychodynamisch
Ontwikkelingsmodel van Došen.
1.Psychodynamisch ontwikkelingsmodel.
1.1. Inleiding.
Anton Došen:
Nederlandse kinderpsychiater.
Jaren ’70: personen met een VB hebben kans tot het ontwikkelen van gedrags- en psychiatrische problemen.
Hierbij schieten de klassieke diagnostische instrumenten (zoals DSM-5) tekort.
o Bij personen met psychische problemen zien de symptomen er immers vaak anders uit dan mensen
met een normale leeftijd.
1.2. Uitgangsprincipes.
Integratieve benadering:
Basis van gedachtegoed: theorieën binnen sociaal-emotionele ontwikkelingspsychologie, recente
ontwikkelingen binnen de psychiatrie, ontwikkelingen in wetenschap (biologie, neurologie, genetica)
Multidisciplinaire aanpak: om tegemoet te komen aan complexiteit van gedrags- en psychiatrische
problemen.
Zicht krijgen op 4 dimensies: biologische, sociale, psychologische en ontwikkelingsdimensie.
Verandering in één dimensie kan een kettingreactie veroorzaken met veranderingen in andere 3 dimensies.
Ontwikkelingsdynamisch model:
Psychische stoornissen bij personen met VB begrijpen vanuit ontwikkeling van de persoon.
Centrale plaats: ontwikkelingsfasen in eerste 3 levensjaren van normale ontwikkeling.
Moeilijke diagnostiek en behandeling => Schaal Emotionele Ontwikkeling (SEO): instrument om schatting
van emotionele ontwikkeling van persoon met VB mogelijk te maken.
Sociaal-emotionele ontwikkeling en sensitieve responsiviteit:
Ontstaan van emoties: uitwisseling, interacties, signalen uitsturen en ontvangen.
Sensitief: gevoelig zijn voor signalen die het kind geeft, door goed te kijken naar het kind en te proberen
begrijpen wat het bedoelt.
Responsief: adequaat reageren; op de juiste manier inspelen op de signalen van het kind.
Moeilijkheden bij kind met beperking: andere signalen, subtielere signalen, verminderde afleesbaarheid,
rouwproces, moeilijk om zich volledig open te stellen.
Ontstaan van geestelijke gezondheidsproblemen:
Bij discrepantie (verschil) tussen socio-emotionele ontwikkeling en de cognitieve ontwikkeling.
Vooral sociaal emotionele ontwikkeling kan stagneren/blokkeren.
Dynamisch gegeven: het kan best zijn dat iemand goed functioneert en er harmonie is tussen het cognitief en sociaal
emotioneel functioneren, maar dat er door gebeurtenissen (verlieservaring, aanhoudende stress …) een terugval of
regressie is naar een lager ontwikkelingsniveau.
Geen geestelijke gezondheidsproblemen wanneer deze terugval van korte duur is. Dus: het is daar waar een terugval
zich niet meer herstelt, dat psychische problematieken ontstaan.
1
, 1.3. Fases van emotionele ontwikkeling en
persoonlijkheidsstructuren.
1.3.1.Fases van emotionele ontwikkeling.
In het model wordt ervan uitgegaan dat de emotionele ontwikkeling een fasisch verloop heeft. Het ‘fasische verloop’
krijgt kritiek omwille van de simplificatie van toch wel heel complexe materie.
1ste fase Adaptatiefase: 0-6 maanden.
Diep verstandelijke beperking.
2de fase Eerste socialisatiefase: 6-18 maanden.
Ernstig verstandelijke beperking.
3de fase Eerste individuatiefase: 18-36 maanden.
Matig verstandelijke beperking.
4de fase Identificatiefase: 3-7 jaar.
Licht verstandelijke beperking.
5de fase Realiteitsbewustwordingsfase: 7-12 jaar.
Kinderen en jongeren in de jeugdzorg.
Het kan zijn dat een persoon met een diep verstandelijke beperking zich ‘beter gedraagt’ dan een baby.
Maar bij verandering in een situatie of confrontatie met onoplosbare problemen, valt die persoon terug op
het gedrag van een baby.
Fasen: bepaalde stadia van de ontwikkeling onderscheiden zich van elkaar door verschillende fysiologische
en psychosociale kenmerken en omdat de indeling in fasen (ondanks de simplificatie), deze complexe
materie makkelijker, overzichtelijker en begrijpelijk maakt.
1.3.2.Persoonlijkheidsontwikkeling en persoonlijkheidsstructuren.
Al deze ontwikkelingsprocessen tezamen leiden
tot de organisatie van informatie in een
coherent psychosociaal systeem dat
‘persoonlijkheid’ genoemd wordt.
In iedere fase ontstaat een
persoonlijkheidslaag of een
fasespecifieke
persoonlijkheidsstructuur.
Iedere nieuwe ontwikkelingsfase: nieuwe persoonlijkheidsstructuur of toevoeging van nieuwe laag.
Persoonlijkheidsstructuur zorgt voor nieuwe aanpassing (adaptatie) aan omgeving op hoger niveau.
Hulpverlener: ondersteuning afstemmen op meest ontwikkelde fase.
Iedere persoonlijkheidsstructuur wordt gekenmerkt door karakteristiek gedrag met ‘gedragstrekken’. Naast
trekken van adaptief gedrag, ook trekken van maladaptief gedrag.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper emmaooghe. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.