Thema 4: Kindermishandeling –
situaties van verontrusting.
1. Inleiding.
“Verontrustende leefsituaties zijn die situaties waarin alle betrokken hulpverleners, cliënten of
anderen zich ongerust maken over de ontwikkeling van een minderjarige.”
Dit kan doordat:
Fysieke, psychische of seksuele integriteit van de minderjarige wordt bedreigd
OF omdat er
Onvoldoende aandacht is voor affectieve, morele, intellectuele of sociale
ontplooiingskansen.
“kindermishandeling” = sociaal construct
Culturele verschillen:
o Vrouwenbesnijdenis al dan niet strafbaar
o Pedagogische tik al dan niet verboden
o …
Historische verschillen
o Verwijzing straf op school: ezelsoren, tik met regel, …
o …
2. Definitie & vormen van kindermishandeling.
2.1. Definitie.
“Kindermishandeling is elke vorm van geweldpleging of verwaarlozing op fysiek, psychisch of
seksueel gebied door toedoen of nalaten van personen met wie het kind in een
afhankelijkheidspositie staat, waardoor schade voor het kind ontstaat of in de toekomst zou kunnen
ontstaan.”
2.2. Vormen van mishandeling.
Fysieke/lichamelijke mishandeling
= Volwassenen die fysiek geweld plegen op kinderen of jongeren.
Vb. Schoppen, slaan, knijpen, bijten, schudden, toebrengen van brand- of snijwonden, breuken,
inwendige letsels, … ≠ ongeval
Shaken Infant Syndrome (SIS)
= lichamelijk mishandelen van een jong kind (baby) door het hardnekkig door elkaar te
schudden.
Münchausen syndrome by proxy (DSM 5: Factitious Disorder imposed on another)
= ouder gaat het kind actief/passief ziek maken en vertelt aan derden dat het kind ziek is.
o Actief: kind hard schrobben tot het brandwonden heeft, opzettelijk zuurstoftekort,
verkeerde medicijnen toedienen,…
o Passief: bepaalde onderzoeken van dokters manipuleren, op kind ziektes inpraten
1
, Emotionele mishandeling
Vijandige houding van ouders, afwijzing en vernedering, bedreigingen, scheldpartijen,…
Wanneer kinderen niet kunnen voldoen aan hoge verwachtingen en daarom gestraft worden
Kind getuige laten zijn van partnergeweld
Zeer vaak in combinatie met andere vormen van mishandeling
Sibling mishandeling
= elke vorm van mishandeling gepleegd door een broer of zus.
Vb. verkrachting, slaan, schoppen, emotionele mishandeling,…
Seksueel misbruik
= het betrekken van psychoseksueel onvolwassen kinderen of jongeren bij seksuele activiteiten die
deze niet volledig kunnen, begrijpen en/of door hen worden ondergaan zonder het gevoel te hebben
gehad deze te kunnen weigeren op grond van lichamelijk of emotioneel overwicht.
Direct fysiek contact zonder fysiek contact
vb. strelen, kussen, penetreren vb. verbaal intimideren, kind porno laten kijken
Incest (70%) extrafamiliaal (30%)
Ritueel misbruik
= mishandelen in een rituele context, vaak door meer daders, waarbij op ceremoniële wijze magische
of bovennatuurlijke krachten worden aangeroepen.
Vb. satanistiche zaken, sadisme rond homohaat, sektes, vrouwenbesnijdenis,…
Verwaarlozing
= een situatie waarbij een verozrger die verantwoordelijk is voor het kind ofwel opzettelijk ofwel
door onoplettendheid toelaat dat het kind een vermijdbaar lijden ondergaat, ofwel er niet in slaagt te
voorzien in de essentiële voorwaarden die nodig zijn voor de lichamelijke, intellectuele en
emotionele ontwikkeling van het kind.
Lichamelijke verwaarlozing = niet de nodige lichamelijke verzorging
Emotionele verwaarlozing = niet de nodige aandacht voor emotionele noden
Psychogene dwerggroei (failure to thrive) = emotionele verwaarlozing leidt tot lichamelijke
achterstand
3. Prevalentie.
Schattingen sterk uiteenlopend (onderschattingen want niet altijd gerapporteerd)
Resultaten afhankelijk van:
o Gebruikte definities
o Onderzochte vorm van mishandeling
o Onderzoeksinstrumenten
o Onderzoeksgroep
In Vlaanderen: K&G registreert meldingen in Vertrouwencentra (0-18 jaar)
2