Extra oefenvragen aan het einde van elk hoofdstuk
Prenatale ontwikkeling
Stadia prenatale ontwikkeling
- Germinale periode (0-2 weken) zygote
- Embryonale periode (2-8 weken) embryo
- Foetale periode (8-40 weken) foetus
Ejaculatie, sperma is plakkerig en blijven plakken. Aantal zaadcellen blijven plakken in baarmoeder.
Zaadcel komt tot bij de eicel, probeert door te dringen, gaat door het membraam en is vanaf dan
bevrucht. Vanaf dan kunnen er geen zaadcellen meer bij, het wordt afgesloten.
1 germinale periode
Tijdens deze fase wordt de moederkoek (placenta), navelstreng en vruchtzak gevormd. De
moederkoek dient om afval op te vangen van de zygote. Via de navelstreng staat de moeder in
verbinding met de zygote. De vruchtzak zorgt voor voldoende vruchtwater ter bescherming van de
zygote.
Hoe testen dat je zwanger bent?
Bloedtest er is een hormoon aanwezig in het bloed
Zwangerschapstest plassen op de test, in de urine zit een hormoon als je zwanger bent
2 embryonale periode
Alle inwendige en uitwendige structuren van het menselijk lichaam worden gevormd. In deze fase
voelt de vrouw meestal de eerste uiterlijke tekenen: misselijk, vermoeid, eetlust is anders
3 belangrijke cellagen:
Uitwendige structuren ontwikkelen (ectoderm)
- Huid
- Haar
- tanden
Inwendige structuren ontwikkelen (endoderm)
- organen
Mesoderm structuren ontwikkelen
- geslacht
- spieren
- hart
- bloed
-
Organogenese = groei van de organen
Embryonale periode is een kritische periode wanneer er invloeden van buitenaf komen, heeft dit
het meeste effect op de embryo (alcohol…) hierdoor kan er een miskraam ontstaan. Tot op het einde
van de embryonale periode kan abortus gepleegd worden.
3 foetale periode
Foetus gaat groeien en verder ontwikkelen, rond een leeftijd van 16 weken kan je het geslacht
bepalen.
Rond 20 weken kan je de foetus voelen, ervoor ook maar minder.
Laatste 3 maanden ontwikkelen de hersenen, er is een intensieve groei en de moeder maakt
antistoffen aan weerstand bieden aan de baby en de baby heeft tot 5 a 6 maanden na de geboorte
nog antistoffen aanwezig van tijdens de zwangerschap.
1
,Zintuigelijke waarneming van de baby?
- Stem
- Hartslag moeder
- Licht / donker
- Zoetstoffen
- Muziek
Haptonomie = leren om contact te maken met de baby, om een relatie op te bouwen.
Een baby is levensvatbaar vanaf weken, maar een groot deel dat dan wordt geboren heeft er
gevolgen van.
Wat als een natuurlijke zwangerschap niet lukt?
- Kunstmatige inseminatie zaadcel selecteren en gaat inbrengen in de baarmoederhals
- In Vitro (IVF) bevruchting vindt plaats buiten het lichaam van de moeder, er worden een
aantal eicellen verwijderd, in het laboratorium bevrucht met een zaadcel en dan terug
gestoken in de baarmoeder.
- Draagmoeder nadelen? Kind kan met een beperking worden geboren en niet worden
geaccepteerd of de draagmoeder wilt het kind zelf houden.
In Vlaanderen zijn 4 genetische centra voor erfelijkheidsadvies waar ze genetische testen doen
om te zien of de baby een goede ontwikkeling doorstaat
- Echografie kloppen van het hart, geslacht zien, bepaalde afwijkingen waarnemen
(nierafwijking, afwijking aan het hart, hersenvocht…), of de navelstreng goed ligt, ledenmaten
afwijkingen, gewicht en lengte…
Er worden minstens 3 echo’s gedaan doorheen de zwangerschap
- Na 12 weken kan je de nekplooimeting doen. Hier wordt de dikte van de nekplooi gemeten.
Het mag niet groter of kleiner zijn dan een bepaald getal, als het wel afwijkt is de kans groter
dat het een afwijking heeft (down)
- Tripletest is een bloedafname van bloedplasma om afwijkingen op te sporen, het biedt geen
zekerheden, enkel een schatting.
- Vruchtwaterpunctie = er wordt vruchtwater genomen en die cellen worden onderzocht (kan
later getest worden dan de vlokkentest en wordt het meest gebruikt). Het doel hiervan is het
opsporen van ernstige afwijkingen zoals het syndroom van Down.
- Vlokkentest = cellen worden onderzocht. Hierbij wordt het foetale bloed onderzocht.
- Navelstrengpunctie = kan tot 18 weken getest worden
- NIPT niet invasieve prenatale test = een kans bepalende bloedtest die gebruikt maakt van
DNA van de placenta in het bloed van de zwangere vrouw. Het heeft een grote
betrouwbaarheid en houdt geen risico in voor de zwangerschap. Niet invasief = niet
schadelijk
Gaan allemaal opzoek naar afwijkingen
Wat is het belang van (psychologische) begeleiding bij deze testen?
- Je staat voor minder verassingen
- Het duurt vaak 3 weken voor je resultaten hebt van het onderzoek
Waarmee rekening houden tijdens de zwangerschap?
- Stoppen met roken
- Alcohol (foetaal alcohol syndroom FAS, mentale achterstand, hyperactief, klein/ groot
hoofd…
- Zo weinig mogelijk medicatie (normaal enkel dafalgan)
- Radioactieve stralen
- Stress door bijvoorbeeld armoede, mishandeling…
- Cyto-megalo-virus (CMV) kleuterleidster moet stoppen met werken vanaf het moment dat ze
weet dat ze zwanger is, omdat via bacteriën van pampers, snot de foetus kan besmet worden
2
, - Kattenziekte door rauwe groenten, rauw vlees
- Infecties tijdens de zwangerschap: rubella of rode hond, HIV, geelzucht…
Teratogenen = schadelijke stoffen van buitenaf die zorgen voor een slechte ontwikkeling van de baby
Rhesusfactor = als de vader Rh+ heeft en de moeder Rh- kunnen er bij de foetus complicaties
ontstaan. In geval van interactie tussen het bloed van de moeder en het bloed van de foetus vormt de
moeder Rh-antilichamen die de rode bloedlichaampjes in het bloed van de foetus aanvallen en
vernietigen. Door een tekort aan rode bloedlichaampjes kan dat leiden tot: miskraam, doodgeboren,
overlijden…
Leeftijd van de moeder = hoe ouder de zwangere vrouw, hoe meer risico’s.
De geboorte en de pasgeborene
Weeën = samentrekken van de spieren van de darmen, hoe dichter de bevalling komt hoe heviger de
weeën.
Pijn bestrijden?
- Epidurale verdoving = injectie in rug
- Onderwater bevalling voor minder pijn
- Lachgas
- Ademhalingsoefeningen
In België gaan de meeste bevallingen door in het ziekenhuis met een verblijf van 2 à 3 dagen
Thuisbevalling voordeel? Natuurlijke omgeving, rustgevend, nadeel? Complicaties tijdens de bevalling
worden best behandeld in het ziekenhuis
3 fasen de geboorte
1 ontsluitingsfase weeën
2 uitdrijvingsfase begint als de ontsluiting volledig is (10cm).
3 nageboorte afstoten van de placenta ongeveer 15 minuten na de bevalling
Ingrijpen tijdens de geboorte
In Vlaanderen worden er 1/5 van de bevallingen via een keizersnede gedaan, omdat het kind fout ligt
(benen eerst), de bekken zijn te klein, navelstreng rond nek
Aantal keizersneden neemt jaarlijks toe, voorbeeld China je mag maar 1 kind hebben en willen niet
dat er iets fout loopt
Geboortetrauma
Geboortetrauma voor mama? Geen goede voorbereiding, het kind ziet er niet uit zoals verwacht,
pijnlijk…
Geboortetrauma voor papa? Gechoqueerd door de geboorte, je kan weinig doen
Veranderingen voor de baby? Geen beschermd gevoel meer, zelf ademhalen, zelf eten
(zelfstandigheid), temperatuurverschil, darmen beginnen te functioneren
De Apgar score = score dat het kind krijgt direct na de geboorte. Bij minder dan 4 punten moet er
direct worden ingegrepen (ZIE PP LES 2.0)
Bonding = intieme fysieke en emotioneel eerste contact met de ouders na geboorte
Complicaties na geboorte
Prematuur = vanaf 3 weken te vroeg geboren, meestal vanaf 2,4kg mag de baby naar huis
Complicaties?
- Geen ontwikkelde longen (geeft een soort medicatie om de longen te doen rusten)
3
, - Darmstelsel is nog niet op gang gekomen
Dysmaturiteit = te kleine lichte baby’s, maar hebben wel 40 weken in de buik gezeten
Postmaturiteit = vanaf 42 weken worden geboren, heeft te lang in de buik gezeten
Wat kan een pasgeborene allemaal?
Aanbevolen gedragspatronen
Eerste levensfuncties:
Slapen (tussen de 18 à 20 uur per dag) om te recupereren en ontwikkelen
Eten (om de 3 à 4 uur)
Huilen ( als ouders kan je het geluid van het kind makkelijk herkennen)
Reflexteren (grijpreflex)
Borstvoeding of flesvoeding?
Borstvoeding
- Vitaminen
- Verband met het kind (lichamelijk contact)
- Praktisch (geen flesjes nodig)
- Antistoffen worden doorgegeven zoals tijdens de zwangerschap
Nadelen borstvoeding?
- Baby zuigt niet altijd goed (ondervoeding)
- Ontsteking aan de borsten
- Schaamte om openbaar borstvoeding te geven
Flesvoeding
Voordeel? Kan gebruikt worden wanneer borstvoeding niet lukt, als er te weinig melk wordt
geproduceerd.
Lichamelijke, motorische en sensoriële ontwikkeling
baby
Ontwikkelingsprincipes
Gedurende het eerste jaar groeit de baby bijzonder snel
Cefalocaudale principe = van hoofd tot staart ontwikkeling gebeurt van boven naar onder (baby
heft eerst hoofd op, daarna kruipen en daarna lopen)
Proximodistale principe = dicht bij en ver weg de romp groeit sneller dan de armen en benen. Pas
nadat armen en benen zijn ontwikkeld, ontwikkelen ook de tenen en vingers. (slaat eerst met de arm,
daarna elle boog, daarna hand en daarna vingers)
Asynchrone groei = niet alle lichaamsdelen groeien op hetzelfde moment even snel
Differentiatie = structuren ontwikkelen maar elk op hun eigen manier
Hiërarchische integratie = complexere structuren die voort bouwen uit eerdere eenvoudige
vaardigheden voortbouwen op dingen die je al kan. Bv: grijpen kan je pas leren als je weet hoe je
je vingers individueel moet bewegen.
Het principe van de onafhankelijkheid van systemen = lichaamsdelen hebben een verschillend
groeitempo.
Voorbeelden pp
1 hiërarchische integratie
2
3 asynchrone groei
4 proximodistaal (eerst ontwikkeld de organen, daarna de ledematen)
De pasgeborene
Lichamelijke ontwikkeling pasgeborene = asynchroon
4
