Volledige samenvatting van het vak 'Medicinale chemie - DEEL 2', gebaseerd op college slides, cursus en eigen notities. Bevat alle leerstof met een overzichtelijke structuur. Perfecte voorbereiding voor het examen - zelf geslaagd in eerste zit. Contacteer mij gerust bij verdere vragen.
H1 : ENKEFALINES, ENDORFINES EN OPIAATANALGETICA
1. Indeling en behandeling van pijn
Pijnstillers onderverdeeld in:
» Narcotische analgetica (bv. morfine):
o centraal werkende analgetica met sterke narcotische activiteit (verdoving, euforie, sedatie &
bewustzijnsverlies)
o meest nuttig vr behandeling van doffe, chronische pijn.
» Niet-narcotische analgetica:
o zwakke pijnstillers (bv. aspirine)
▪ niet narcotisch & werken perifeer (remming prostaglandinesynthese)
▪ centraal werkend via ander mechanisme (elektrische prikkels laterale hypothalamus).
o gebruikt worden vr behandeling v acute, scherpe pijn.
Pijn kan op verschillende manieren worden behandeld:
1) Immobilisatie (fractuur)
2) Reductie weefseldruk (ledigen van abces)
3) Acupunctuur (enkefalines ↗ incerebrospinaal vocht bij acupunctuur)
4) Zalven (rubefaciens) die lokaal irriteren (stimulatie bloedcirculatie)
5) Transcutane elektrostimulatie:
> bij moeilijk te behandelen pijn --> zones vh dalende systeem lokaal elektrisch stimuleren.
6) Spierrelaxantia (spasmolytica):
> spierspanning kan ontstaan als reflex op pijn of zelf oorzaak v pijn
7) Lokale anesthetica
8) Algemene anesthetica en hypnotica
9) Analgetica
10) Sectie van bepaalde zenuwen (bv. rhizotomia posterior) of zenuwbanen (tractotomie).
11) Psychische behandeling (vooral bij chronische pijn)
> Enkefalinerge neuronale wegen :
o neospinothalamus weg --> verantw vr scherpe stekende pijn = snelle vezels : Aδ-vezels
o paleospinothalamus weg --> verantw vr doffe, brandende pijn = chronisch : C-vezels
▪ dunne, niet gemyeliniseerde vezels
▪ meest gevoelig aan anesthetica
> Neurale contacten in ruggenmerg
o in dorsale hoorn : contact volgende neuron --> pijnsignalisatie drgeven aan hersenen
o afferente zenuw maakt synaps in substantia gelatinosa
o NT = substantie P
o Neuronen gn nr hersenstam & thalamus via anterolaterale spinothalamus tractus.
o Neuronen vertrekken vanuit thalamus nr cortex
=> pijn kan zich eerst manifesteren als scherpe pijn en secundair als doffe pijn
, 2
2. Morfine en de opioide receptoren
Opiumalkaloïden
» uit melksap bolpapaver, Papaver somniferum
» latex vd papaver somniferum : bevat zo'n 25 alkaloïden, waaronder:
o morfine (9 - 17%)
o noscapine (narcotine) (2 - 9%)
Morfine en zijn synthetische analogen
» Structuur (T) : rigide verbinding dr aanwezigheid ringsystemen
o bootsen effect na v kleine peptiden die in lichaam w aangemaakt = enkefaline (pentapeptide)
▪ lichaamseigen stof : bindt op zelfde receptoren als morfine
o 5 ringen : Aromatische A ring + fenolische groep + Piperidine E ring
o Bij fys pH : geprotoneerd
» Morfine zelf = vele neveneffecten wronder fysische afh, respiratoire depressie en constipatie.
o belang synthetische analogen bereiden : analgetisch effect +↘ neveneffecten
» Voorbeeld : naloxone
o Codeine : hoest onderdrukkend (niet via zelfde opiaatreceptoren)
o Thebaine : precursor vr ontwikkelen v complexe opiaatanalgetica
Algemene neveneffecten van opiaten:
» narcotisch effect : sedatie + euforie : nuttig in paliatieve afdeling --> angst van pijn tegen gaan
» afhankelijkheid en verslaving
» respiratoire depressie : overdosis => ademhaling stil ~fataal
» dervingverschijnselen (abstinentiesyndroom)
o na lange tijd gebruiken : bij stop = hevige gevolg (anorexia, krampen, gewichtsverlies)
» constipatie
o intestinaal systeem bevat ook perifere opiaatreceptoren --> stimulatie = motiliteit darmen ↘
» soms misselijkheid en braken
» bloeddrukverlaging
3 types opiaat receptoren : µ, δ, κ
» fysiologische rol : reageren op lichaamseigen pijnstillers
o enkefalines : δ & µ recpeptoren morfine : µ
» ≠effecten die gemedieerd dr elke receptor ~ ≠anatomische lokalisatie --> ≠distributie
» µ-receptor
o betrokken bij pijn, euforie, respiratoire depressie, tolerantie, fysische afhankelijkheid, gastro-
intestinale motiliteit, sedatie, constipatie, nausea en pruritis.
o in de basale ganglia, thalamus en ruggenmerg --> analgetisch effect morfine
o in hersenstam --> neveneffecten (respiratoire depressie) van morfine
» De κ-receptor
o analgesie zonder respiratoire depressie + sederende & psychotomimetische effecten & diurese
o minder last van afhankelijkheid & tolerantie !
▪ Tolerantie : receptor ontkoppeld van Gi: hogere dosis nodig voor analgetisch effect
▪ Afhankelijkheid : bij stopzetting opiaten: [cAMP]high → afkickverschijnselen
» klasse vd G-proteïne gekoppelde receptoren (GPCR)
o met negatieve koppeling aan adenylaatcyclase & regulatie ionaire geleidbaarheid
▪ inhibitie Ca2+-geleiding
▪ potentiëring K+-stroom
o Stimulatie => productie cAMP continue stimulatie : ↘ [cAMP]
▪ Compensatie llichaam : ↗synthese adenylaatcylase = voldoende cAMP
▪ Stopzetten inname : te veel cAMP => afkickverschijnselen
, 3
Structuur-activiteitsrelatie
» moeilijk = binden aan ≠delen van de opiaatreceptoren
» Wel eenvoudig receptor model opgesteld : Beckett & Casy
--> 3 belangrijke interactiepunten
1. Fenolische OH : belangrijke H-brug
2. vdW v A ring met fenylalanine/tyrosine (aromatisch) v
recpt (zwak bijdrage aff)
3. Geprot amine : ionische interactie neg geladen recpt
=> Orientatie vrij e-paar : tegenovergestelde richting v fenolgroep
» Bestaan uit 5 AZ : N-terminale zijde - - - C-terminale zijde
o Met-enkefaline : Tyr-Gly-Gly-Phe-Met
o Leu-enkefaline : Tyr-Gly-Gly-Phe-Leu
Dynorfines --> κ selectief
» Dynorfine A:
o peptide bestaande uit 17 AZ => 1e deel (1-5) ~ Leu-enkefaline --> bepalen affiniteit
▪ Rest keten : bepaalt selectiviteit
o Tyr-Gly-Gly-Phe-Leu-Arg-Arg-Ile-Arg-Pro-Lys-Leu-Lys-Trp-Asp-Asn-Gln-OH
▪ veel sterker analgeticum dan Leu-enkefaline.
▪ actieve gedeelte = 1e 13 AZ
Endorfines --> µ selectief
» Β endorfine :
o peptide bestaande uit 31 aminozuren => 1e deel (1-5) ~ Met-enkefaline
o Tyr-Gly-Gly-Phe-Met-Thr-Ser-Glu-Lys-Ser-Glu-Thr-Pro-Leu-Val-Thr-Leu-Phe- Lys-Asn-Ala-Ile-Ile-
Lys-Asn-Ala-Tyr-Lys-Lys-Gly-Glu.
Dermorfine
» Oplossing voor stabieler maken van peptide
o Peptide = lage BB : snel afgebroken dr enzymen/maag = kort halfleven
o Niet natuurlijke AZ ingestoken: Gly = D-Ala --> stabieler tgn afbraak
» Andee oplossing :
o H op amine gaan methyleren
▪ Peptiden = uit amide bindingen --> makk gekliefd dr proteinen, chemische reacties, …
, 4
Het analgetisch effect v enkefalines
» verklaring : enkefalines reageren op presyn rcept
> Dorsale hoorn ruggenmerg : bevat interneuronen
--> Stellen enkefalines vrij --> presynaptisch binden op
sensorisch neuron
--> Binding --> ↘vrijstelling NT (substantie P)
--> Gevolg : pijnsignaal minder goed drgegeven aan
hersenen
» Stimulatie receptoren => efflux Ka in neuron
=> hyperpolarisatie membraan = ↗treshhold activatie
=> gedaalde influx Ca (influx nml trigger is vr vrijstelling NT)
=> pijnsignaal afsluiten
Dorsale hoorn spinale kolom
» Afferente neuronen : dragen pijnsignalen dr
o Belangr transmitter = glutarmaat : rol overdracht pijnsignaal
» 2e neuron : delay neurons --> brengen pijnsignaal over nr thalamus in hersenen
Uit middenhersenen ook veel neuronen die nr dorsole hoorn gaan
» enkefalinerge neuronen : stellen enkefalines vrij
o Gaan 2 neuron systeem als het ware gaan ontkoppelen van elkaar
» Ook andere NT : neuronen die serotonine en noradrenaline vrijstellen
o Bijdrage verminderende vrijstelling pijn = versterkend effect enkefalines
= GPCR
» Beantwoord aan typ structuur = 7 transmembranaire helices + IC & EC lussen + interterminaal domein
» Bevatten AZ die ook trg te vinden zijn bij andere adrenerge NT : dopamine & noradrenaline
» Bevatten AZ identiek vr µ, κ & δ receptoren --> goed geoncentreerd : geen grote verschillen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Farmaseutke. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.
