Samenvatting
Samenvatting Ethiek en Recht in het Biomedisch Onderzoek
- Instelling
- Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Samenvatting van de slides en hoorcollege notities.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 51 pagina's
Voorbeeld 4 van de 51 pagina's
In winkelwagen
Voorbeeld van de inhoud
H1: ETHISCHE MODELLEN VOOR EEN ETHIEKVAN HET BIOMEDISCH ONDERZOEK
INLEIDING
Modellen = verschillende manieren van denken in de ethiek
Morele ervaring (intuïtie, aanvoelen)
- Iedereen heeft intuïtief een mening over ethische kwesties
Bv. obv kennis, buikgevoel, ervaringen…
Bv. mag ozempic op kinderen getest worden?
- Is iets goed, niet te onderschatten!
Als je iets ver van de samenleving doet dan is het je taak om mensen geïnformeerd te houden
Zorgen dat mening niet in verkeerde richting gaat
Bv. gentherapie wordt vaak als nazi experimenten gezien, vandaag de dag is dit absoluut niet
meer. Je moet mensen hierover informeren
- Verandert niet snel
Niet zomaar te veranderen met een rationeel argument
Bv. covid vaccinatie is voor ons normaal, maar voor anderen was dat niet zo. Je kon die
mensen niet zomaar ompraten.
INLEIDING VAN DE ETHIEK
DESCRIPTEVE ETHIEK
= onderzoek naar feitelijke normen en waarden in specifieke gemeenschap
2 stappen
1) Empirische studie van het ethos
- Beschrijvende ethiek
- In kaart brengen (empirisch) hoeveel mensen een bepaalde visie hebben
Bv. wat vinden kinderartsen, ouders… van onderzoek op kinderen
- Voor evidentie zorgen, kwalitatief interviewen, surveys, focusgroepen
DOEL: zicht op landschap krijgen
2) 1e vorm van inwendige verklaring
Bv. waarom zijn er in Vlaanderen meer euthanasie gevallen dan in Wallonië? Verklaringen hiervoor
proberen zoeken
- Kijken hoe de gevonden cijfers zijn kunnen ontstaan
- Hypothese vorming
META-ETHIEK
= kritische studie van concepten en methoden die men in normatieve ethiek gebruikt
- Alles achter, onder en boven ethisch apparaat
- Concepten en modellen die men gebruikt
- Nadenken over onszelf als ethicus
- Bv. wat is goed, gezond of geneeskunde?
Afdeling cosmetische geneeskunde is eerder verbeteren en niet genezen = verbeterkunde
Is geneeskunde enkel genezen of ook verbeteren?
1
,NORMATIEVE ETHIEK
= hoe de gangbare normen en waarden beoordelen? = kern van de ethiek
- Standpunt innemen, stap verder van de cijfers
MAAR: kan veranderen doorheen de tijd
- Oordeel vormen, afweging van waarden
- Vinder we iets ethisch oké of niet?
Bv. embryoïds, hoe ver mogen we hierin gaan?
- Sommige dingen zijn zo maatschappelijk interessant dat ook samenleving een mening heeft
EC vertegenwoordigd samenleving
WAARDEN EN NORMEN
Norm Waarde
Waarmee je een handeling beoordeelt Kwaliteiten die wij als positief ervaren
Resultaat van gestolde ervaringswijsheid
Gegroeid vanuit particuliere verhaalgemeenschappen
Soms een wettelijke regel Wat we belangrijk achten
Verboden en geboden Verschillend voor iedereen
MAAR: meestal verbod
> creëert vrijheid
Bv. je moet 2e afslag nemen is meer afgebakend
dan je mag niet de 2e afslag nemen
Concreet Vaag
Negatieve formulatie Positieve formulatie
Haalbaar, naleven Nooit 100% haalbaar, er naar leven
Contextgebonden Universeel
Veranderen Permanent
Is er omwille van een waarde Is er omwille van zichzelf
Bv. links rijden Bv. comfortabel leven
Verschillen én samenhang
- Normen respecteer je obv waarden
- Normen worden bepaald vanuit waarden
- Meerdere normen voor dezelfde waarde
Bv. links rijden en rechts rijden zijn verschillende normen voor dezelfde veiligheidswaarde
BELANG VAN HET MENSBEELD
= op zoek naar criterium om spanning tussen feitelijke en behoorlijke te toetsen
= het menselijke
= onze visie van de ideale mens
- Welke waarde die moet vertegenwoordigen
- Ranking van waarden is voor iedereen anders
> input geloof, context, opvoeding…
Debatten gaan vaak over mensbeeld en niet waarden en normen zelf
- Ethiek = kijken of een bepaalde handeling aan mensbeeld voldoet
We realiseren normen obv ons ideale mensbeeld
- Onderzoeken in welke mate de toepassing van nieuwe BM mogelijkheden ertoe bijdraagt om mensen
tot zijn recht te laten komen
VERSCHILLENDE MODELLEN BINNEN NORMATIEVE ETH IEK
= wat speelt mee bij evalueren van een handeling als juist of fout?
2
, - Context
- Fundamentele waarde
- Gevolgen/nut
- Vrijheid
- 4 principes
- Intentie
- Fundamentele gezindheid
Elk model benadrukt één determinant
Ethiek is niet neutraal, maar een selectie
MODEL 1/ UTILITARISME : GEVOLGEN/ NUT
= handeling is moreel goed als ze zoveel mogelijk nut oplevert aan zoveel mogelijk mensen
- Meest populaire model in maatschappij
MAAR: niet in geneeskunde
- Groepen met meer nut van handeling dan anderen
MAAR: algemeen wel goed voor meeste mensen
- Utilistische calculus: iedereen doet voortdurend aan utilistisch denken
= voor-en nadelen afwegen voor een actie/ keuze
Problemen
- Hoe ijk je je weegschaal?
- Niet elk argument weegt evenveel door
- Buikgevoel is heel sterk!
- Morele ervaring?
- Iets voor de sterksten?
= meerderheid kan minderheid verpletteren
MODEL 2/ DEONTOLOGISCHE THEORIEËN : PRINCIPES
= strikt naleven van ethische principes moet zwaarst wegen, ongeacht de gevolgen
- Nadruk op innerlijke kwaliteiten van handeling
- Je moet principes naleven
- <-> model 1
- Je vind een bepaald principe zo groot dat het boven alles staat
Dingen tegen je zin doen om dit principe te respecteren
! is persoonlijke keuze !
Bv. ouders staan vroeg op voor hun baby omdat dat hun plicht is en plicht vinden ze een heel
belangrijk principe
- Heilige grond waar je niet van afwijkt
Blijft aan je principes hangen, ook al negatieve gevolgen voor jezelf
Problemen
- Menselijke onmacht
- Fundamentele waarde van het leven
- Statisch wereldbeeld
= soms moet je inboeten op principes door de context die je dwingt
3
, MODEL 3/ PRINCIPE DENKEN
= je handeling moet aan 4 principes voldoen om aanvaardbaar te zijn
PRINCIPE VAN GOED/ WELDADIGHEIDDOEN
= aan anderen/ patiënten goed doen
- Iets is goed als het goed is voor jezelf en anderen
- PROB in BMO: vaak een groep die (mogelijks) geschaad wordt bv. placebo groep
MAAR: kan niet anders!
OPL: mensen worden vergoedt voor deelname aan BMO onderzoek
PRINCIPE VAN NIET SCHADEN
= geen schade toebrengen, als je twijfelt doe je het best niet
Sterkere verplichting dan goed doen
Vormen van schade
- Fysiek - psychisch bv in water duwen – medicatie met psychische AE
- Belangen schaden bv privacy schenden van mensen
- Morele integriteit
- Lange vs korte termijn
- Social vs individueel
Situationisme: kort + individueel bv patiënt
Instellingsniveau: lang + collectief bv firma
Afweging: samen met principe van goed doen
- Als je iets doet betekent het ook dat je iets niet doet
- Elke handeling heeft verschillende soorten gevolgen
Zie: daad met dubbel gevolg
= hoe moet je oordelen wanneer je het hoofdeffect als ethisch goed bekijkt?
- Oude redenering uit militaire ethiek
Bv. berglandschap met grensgebied: land A valt land B aan
Wanneer is het vechten tegen andere landen ethische verantwoord?
- Beoogd effect is niet ethisch verkeerd
Bv. verdediging tegen het leger dat de grens over gaat
- Bedoeling is het positieve effect realiseren
Bv. je wil op tijd in de les zijn
MAAR: er kan ook een negatief neveneffect zijn
Bv. je kan niet ontbijten met je familie
Bv. je bedoeling is om je land te verdedigen
- Het goede mag geen gevolg zijn van het negatieve
Bv. je mag geen koers winnen door een band lek te steken
- Proportionaliteit
= middelen gebruikt om het doel te bereiken zijn niet in verhouding
Bv. geen atoombom op het ander land laten vallen = overkill
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper JenteDG. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53022 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen