Samenvatting

Samenvatting ontwikkelingspsychologie en pedagogiek

6 keer verkocht

Vak
Ontwikkelingspsychologie

Instelling
Katholieke Hogeschool VIVES (VIVES)

Zeer uitgebreide samenvatting ontwikkelingspsychologie en pedagogiek. 9 hoofdstukken: - Hoofdstuk 1: Inleiding - Hoofdstuk 2: De volwassenheid - Hoofdstuk 3: De prenatale fase - Hoofdstuk 4: De baby - Hoofdstuk 5: De peuter - Hoofdstuk 6: De kleuter - Hoofdstuk 7: Het lagere schoolkind - Hoofdstu...

[Meer zien]

Voorbeeld 9 van de 91 pagina's

Bekijk voorbeeld

Geupload op 12 februari 2018
Aantal pagina's 91
Geschreven in 2017/2018
Type Samenvatting

ontwikkelingspsychologie
levensloop
prenatale fase
baby
peuter
kleuter
lager schoolkind
adolescentie
volwassenheid
ouderdom
sociaal werk
psychologie

€8,48

In winkelwagen

Op verlanglijstje

100% tevredenheidsgarantie
Direct beschikbaar na je betaling
Lees online óf als PDF
Geen vaste maandelijkse kosten

ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE

Maury Hollebeke
Vak: Ontwikkelingspsychologie
Leerkracht: Trui Timperman
1e jaar bachelor sociaal werk

,Maury Hollebeke 1BASW B
ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE EN PEDAGOGIEK
INHOUDSOPGAVE
HOOFDSTUK 1: INLEIDING
1 Pedagogiek ...................................................................................................................................... 8
1.1 Begripsomschrijving ................................................................................................................ 8
1.1.1 Onderscheid tussen pedagogie en pedagogiek ............................................................... 8
1.1.2 Deeldisciplines ................................................................................................................. 8
1.2 Korte historiek ......................................................................................................................... 9
1.3 Opvoeden .............................................................................................................................. 10
1.3.1 Definitie ......................................................................................................................... 10
1.3.2 Vier kenmerken van opvoeden ..................................................................................... 10
1.4 Opvoedingsstijlen .................................................................................................................. 11
1.4.1 Grondprocessen: warmte en dominantie ..................................................................... 11
1.4.2 Opvoedingsstijlen .......................................................................................................... 11
2 Ontwikkelingspsychologie ............................................................................................................. 13
2.1 Begripsomschrijving .............................................................................................................. 13
2.2 Korte historiek ....................................................................................................................... 13
2.3 Levensfasen ........................................................................................................................... 14
3 Erfelijkheid / milieu debat – Nature vs. Nurture ........................................................................... 14
3.1 Erfelijk – Nature ..................................................................................................................... 14
3.2 Milieu – Nurture .................................................................................................................... 14
3.2.1 Het microsysteem.......................................................................................................... 14
3.2.2 Het mesosysteem .......................................................................................................... 14
3.2.3 Het exosysteem ............................................................................................................. 14
3.2.4 Het macrosysteem......................................................................................................... 14
3.2.5 Het chronosysteem ....................................................................................................... 15
3.3 Samenspel tussen erfelijkheid en milieu ............................................................................... 15
4 Inleiding: hoe Freud de ontwikkeling van het kind bekijkt ........................................................... 15
4.1 De orale fase .......................................................................................................................... 15
4.2 De anale fase ......................................................................................................................... 16
4.3 Fallische fase.......................................................................................................................... 16
4.4 De latentiefase ...................................................................................................................... 16
4.5 Genitale fase .......................................................................................................................... 16

HOOFDSTUK 2: DE VOLWASSENHEID
1 Lichamelijk ..................................................................................................................................... 17
1.1 Fysiek ..................................................................................................................................... 17

1

,Maury Hollebeke 1BASW B
ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE EN PEDAGOGIEK
1.2 Zintuiglijk ............................................................................................................................... 18
2 Cognitief ........................................................................................................................................ 18
2.1 Postformeel denken .............................................................................................................. 18
2.2 Evolutie van de intelligentie .................................................................................................. 18
2.2.1 Shaie’s stadia van intelligentie ...................................................................................... 18
2.2.2 Neemt de intelligentie af tijdens de middelbare leeftijd? ............................................ 19
3 Sociaal............................................................................................................................................ 19
3.1 Relaties en intimiteit ............................................................................................................. 19
3.2 Identiteit tijdens de volwassenheid ...................................................................................... 20
3.3 Carrière .................................................................................................................................. 20
3.4 Erikson – kernconflicten-therorie.......................................................................................... 21
3.5 Het kernconflict van de jongvolwassenheid volgens Erikson................................................ 22
3.6 Het kernconflict van de midden-volwassenheid volgens Erikson ......................................... 22
4 Ouderlijke vaardigheden ............................................................................................................... 22
4.1 Kiezen voor kinderen ............................................................................................................. 22
4.2 Kinderloosheid....................................................................................................................... 23
4.2.1 De invloed op het persoonlijke vlak .............................................................................. 23
4.2.2 De invloed op de relatie ................................................................................................ 23
4.2.3 De invloed op de omgeving (familie, vrienden, werk, buren en kennissen) ................. 23
4.2.4 De invloed van de maatschappij.................................................................................... 24

HOOFDSTUK 3: DE PRENATALE FASE
1 Lichamelijk ..................................................................................................................................... 24
1.1 Germinale stadium (bevruchting tot twee weken) ............................................................... 24
1.2 Embryonale fase (2 weken – 8 weken).................................................................................. 25
1.3 Foetale fase (8 weken – geboorte)........................................................................................ 25
1.4 De geboorte ........................................................................................................................... 26
1.4.1 Het geboorteproces....................................................................................................... 26
1.4.2 Nazorg............................................................................................................................ 27
1.4.3 Postpartumdepressie/ postnatale depressie ................................................................ 28
1.4.4 Het geboortegewicht..................................................................................................... 28
2 Ouderlijke vaardigheden ............................................................................................................... 29
2.1 Invloeden van buitenaf.......................................................................................................... 29
2.1.1 Infecties bij de moeder .................................................................................................. 30
2.1.2 Natuurlijke stoffen van de moeder ............................................................................... 30
2.1.3 Medicatie ....................................................................................................................... 31

2

,Maury Hollebeke 1BASW B
ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE EN PEDAGOGIEK
2.1.4 Drugs, alcohol en roken ................................................................................................. 31
2.1.5 De leeftijd van de moeder ............................................................................................. 32
2.2 Psychologische invloeden...................................................................................................... 32
2.2.1 Stress ............................................................................................................................. 32
2.2.2 Negatieve attitudes ten opzichte van het kind ............................................................. 32
2.2.3 De rol van de partner van de moeder ........................................................................... 33

HOOFDSTUK 4: DE BABY
1 Lichamelijk ..................................................................................................................................... 33
2 Motorische ontwikkeling ............................................................................................................... 34
2.1 Reflexen ................................................................................................................................. 34
2.2 Grove en fijne motoriek ........................................................................................................ 35
3 Zintuiglijk ....................................................................................................................................... 36
3.1 Kijken ..................................................................................................................................... 36
3.2 Gehoor ................................................................................................................................... 37
3.3 Smaakzin en reukzin .............................................................................................................. 38
3.4 Tastzin.................................................................................................................................... 38
4 Cognitief ........................................................................................................................................ 38
4.1 De ontwikkelingspsychologie van Piaget............................................................................... 38
4.2 Taalontwikkeling.................................................................................................................... 40
4.2.1 Huilen ............................................................................................................................ 41
4.2.2 Prelinguale/voortalige periode...................................................................................... 41
5 Sociaal............................................................................................................................................ 42
5.1 Sociale gerichtheid ................................................................................................................ 42
5.1.1 Autistische fase.............................................................................................................. 42
5.1.2 Sociaal contact............................................................................................................... 42
5.2 Kernconflict van de babytijd volgens Erikson ........................................................................ 43
6 Ouderlijke vaardigheden ............................................................................................................... 43
6.1 Acceptatie .............................................................................................................................. 43
6.2 Responsiviteit – sensitiviteit .................................................................................................. 44
6.3 Het opvoedingsklimaat: een liefdevolle relatie, affectie ...................................................... 44
6.4 Hechting ................................................................................................................................ 45
6.4.1 Voorhechting ................................................................................................................. 45
6.4.2 Beginnende gehechtheid............................................................................................... 45
6.4.3 Feitelijke gehechtheid ................................................................................................... 45
6.4.4 Doel-gecorrigeerd partnerschap ................................................................................... 45

3

,Maury Hollebeke 1BASW B
ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE EN PEDAGOGIEK
6.5 Veiligheid en geborgenheid................................................................................................... 47

HOOFDSTUK 5: DE PEUTER
1 Lichamelijk ..................................................................................................................................... 48
1.1 Motorisch .............................................................................................................................. 48
1.2 Zindelijkheidstraining ............................................................................................................ 48
2 Cognitief ........................................................................................................................................ 49
2.1 Volgens de cognitieve ontwikkelingstheorie van Piaget ....................................................... 49
2.1.1 Begin van het pre-operationeel denken........................................................................ 51
2.2 Taalontwikkeling.................................................................................................................... 52
3 Sociaal............................................................................................................................................ 52
3.1 Sociale gerichtheid ................................................................................................................ 52
3.1.1 Een meer evenwichtige relatie met de volwassene ...................................................... 52
3.1.2 Beginnende interesse voor leeftijdgenootjes ............................................................... 53
3.1.3 Ontstaan van een zelfbewustzijn .................................................................................. 53
3.2 Kernconflict van de peutertijd volgens Erikson ..................................................................... 53
4 Ouderlijke vaardigheden ............................................................................................................... 54
4.1 Structurering.......................................................................................................................... 54
4.1.1 Het belang van structurering......................................................................................... 54
4.2 Ontwikkelingsstimulering: sturen, steunen en stimuleren ................................................... 54
4.2.1 Sturen ............................................................................................................................ 54
4.2.2 Steunen.......................................................................................................................... 54
4.2.3 Stimuleren ..................................................................................................................... 55

HOOFDSTUK 6: DE KLEUTER
1 Lichamelijk ..................................................................................................................................... 55
2 Motorisch ...................................................................................................................................... 55
2.1 Grove motoriek ..................................................................................................................... 55
2.2 Fijne motoriek ....................................................................................................................... 55
3 Cognitief ........................................................................................................................................ 57
3.1 Volgens de cognitieve ontwikkelingstheorie van Piaget ....................................................... 57
3.1.1 Ontwikkeling van concepten ......................................................................................... 57
3.1.2 Het intuïtieve denken .................................................................................................... 57
3.2 Het geheugen ........................................................................................................................ 59
3.3 De fantasie............................................................................................................................. 59
3.4 Taalontwikkeling.................................................................................................................... 60
4 Sociaal............................................................................................................................................ 61

4

,Maury Hollebeke 1BASW B
ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE EN PEDAGOGIEK
4.1 Sociale gerichtheid ................................................................................................................ 61
4.1.1 Relatie met leeftijdsgenoten ......................................................................................... 61
4.1.2 Ontwikkeling van genderidentiteit ................................................................................ 61
4.2 Ontstaan van moreel besef ................................................................................................... 61
4.3 Kernconflict van de kleutertijd volgens Erikson .................................................................... 62
5 Ouderlijke vaardigheden ............................................................................................................... 62
5.1 Controleren – disciplineren: grenzen en regels .................................................................... 62
5.1.1 Het belang van grenzen en regels ................................................................................. 62
5.1.2 Het stellen van grenzen en regels ................................................................................. 62
5.2 Gewenst gedrag aanleren door ‘belonen’............................................................................. 63
5.3 Ongewenst gedrag afleren door ‘straffen’ ............................................................................ 64
5.4 Ongewenst gedrag stopzetten – time-out – apart zetten..................................................... 64

HOOFDSTUK 7: HET LAGER SCHOOLKIND
1 Lichamelijk ..................................................................................................................................... 65
2 Cognitief ........................................................................................................................................ 66
2.1 Volgens de cognitieve ontwikkelingstheorie van Piaget ....................................................... 66
2.1.1 Conservatie .................................................................................................................... 66
2.1.2 Classificatie .................................................................................................................... 67
2.1.3 Seriatie ........................................................................................................................... 67
2.2 De waarneming ..................................................................................................................... 67
2.3 Het geheugen ........................................................................................................................ 68
2.4 De fantasie............................................................................................................................. 68
2.5 Taalontwikkeling.................................................................................................................... 68
3 Sociaal............................................................................................................................................ 68
3.1 Sociale gerichtheid ................................................................................................................ 68
3.1.1 Groeiende interesse voor leeftijdsgenoten................................................................... 68
3.1.2 Belang van contact met leeftijdsgenoten...................................................................... 68
3.1.3 Pesten en gepest worden .............................................................................................. 69
3.2 Moreel besef ......................................................................................................................... 70
3.2.1 Pre-conventionele moraal ............................................................................................. 70
3.2.2 Conventionele moraal ................................................................................................... 70
3.2.3 Post-conventionele moraal ........................................................................................... 71
3.3 Kernconflict van de schoolperiode volgens Erikson .............................................................. 71
4 Ouderlijke vaardigheden ............................................................................................................... 72
4.1 Wat is een methodeschool? .................................................................................................. 72

5

,Maury Hollebeke 1BASW B
ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE EN PEDAGOGIEK
4.2 Freinetscholen ....................................................................................................................... 72
4.2.1 Célestin Freinet.............................................................................................................. 72
4.2.2 Klasorganisatie en technieken ....................................................................................... 72
4.3 Ervaringsgericht werken ........................................................................................................ 73
4.4 Steinerschool ......................................................................................................................... 74
4.5 Projectscholen ....................................................................................................................... 74
4.6 Montessorischool .................................................................................................................. 74
4.7 Jenaplanschool ...................................................................................................................... 74

HOOFDSTUK 8: ADOLESCENTIE
1 Lichamelijk ..................................................................................................................................... 74
1.1 De pubertaire groeispurt ....................................................................................................... 74
1.2 Seksuele rijping...................................................................................................................... 75
1.3 Houding van de adolescent tegenover de lichamelijke veranderingen ................................ 75
2 Cognitief ........................................................................................................................................ 76
2.1 Volgens de cognitieve ontwikkelingstheorie van Piaget ....................................................... 76
2.1.1 Experimenteel denken .................................................................................................. 77
2.1.2 Gebruik van abstracte begrippen .................................................................................. 77
2.1.3 Hypothetisch-deductief redeneren ............................................................................... 77
2.1.4 Propositioneel denken .................................................................................................. 77
2.1.5 Combinatorisch denken ................................................................................................ 77
2.2 Gevolgen van de mogelijkheid tot formeel denken .............................................................. 77
2.2.1 Kritische houding ........................................................................................................... 78
2.2.2 Egocentrisme ................................................................................................................. 78
3 Sociaal............................................................................................................................................ 78
3.1 Sociale gerichtheid ................................................................................................................ 78
3.1.1 Identiteitsvorming ......................................................................................................... 78
3.1.2 Veranderingen in de relatie met de ouders .................................................................. 79
3.1.3 Belang van leeftijdsgenoten .......................................................................................... 79
3.2 Kernconflict van de adolescentie volgens Erikson ................................................................ 79
4 Ouderlijke vaardigheden ............................................................................................................... 81
4.1 Invloed van de leeftijdsgenoten ............................................................................................ 81
4.2 Een open communicatie ........................................................................................................ 81
4.2.1 Enkele tips om de communicatie te openen of open te houden: Voorbereiding ......... 81
4.2.2 Luisteren ........................................................................................................................ 81
4.2.3 Inhoud van het gesprek ................................................................................................. 81

6

,Maury Hollebeke 1BASW B
ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE EN PEDAGOGIEK
4.3 Regels en afspraken............................................................................................................... 81
4.3.1 Leeftijd ........................................................................................................................... 82
4.3.2 Grenzen over tabak, alcohol, drugs, gamen, … Kies je strijdpunten ............................. 82
4.3.3 Opvoeden is altijd zoeken naar een evenwicht tussen begrenzen en
verantwoordelijkheid geven.......................................................................................................... 82
4.4 Opvolging............................................................................................................................... 82
4.4.1 Straffen .......................................................................................................................... 83
4.4.2 Belonen werkt beter...................................................................................................... 83

HOOFDSTUK 9: DE OUDERDOM
1 Lichamelijk ..................................................................................................................................... 83
1.1 Lichamelijke veranderingen .................................................................................................. 83
1.2 De reacties op lichamelijke veranderingen ........................................................................... 84
2 Cognitief ........................................................................................................................................ 84
2.1 Intelligentie bij ouderen ........................................................................................................ 84
2.2 Het geheugen ........................................................................................................................ 85
2.3 Dementie ............................................................................................................................... 85
3 Sociaal............................................................................................................................................ 85
3.1 Sociale gerichtheid ................................................................................................................ 85
3.1.1 Sociale relatie ................................................................................................................ 85
3.1.2 Gelukkig ouder worden ................................................................................................. 86
3.2 Kernconflict bij de ouderdom volgens Erikson ...................................................................... 86
4 Ouderlijke vaardigheden: rouwen bij kinderen ............................................................................ 87
4.1 Hoe kinderen rouwen............................................................................................................ 87
4.1.1 Rouw midden in het gewone leven ............................................................................... 87
4.1.2 Spontaniteit ................................................................................................................... 87
4.1.3 Verdriet verbergen (voor ouders) ................................................................................. 87
4.1.4 Niet in staat om lange tijd met rouw bezig te zijn......................................................... 87
4.1.5 Een terugval (regressie) in functioneren ....................................................................... 87
4.1.6 Verdriet verwerken via spel en handelingen................................................................. 87
4.1.7 Rouw uitstellen .............................................................................................................. 87
4.1.8 Extra behoefte zich in te passen in de groep van leeftijdsgenoten .............................. 88
4.2 Leeftijdsspecifiek reacties ..................................................................................................... 88
4.3 Rouwtaken en ondersteuning erbij ....................................................................................... 89
4.3.1 Rouwtaak 1: het verlies erkennen, de realiteit onder ogen zien .................................. 89
4.3.2 Rouwtaak 2: ervaren van de pijn van het verlies, de wirwar van emoties doorleven .. 89
4.3.3 Rouwtaak 3: een plaats geven aan het verlies .............................................................. 90

7

, Maury Hollebeke 1BASW B
ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE EN PEDAGOGIEK
4.3.4 Rouwtaak 4: herinrichting, herorganiseren en investeren in nieuwe relaties .............. 90
4.3.5 Besluitend m.b.t. ondersteuning ................................................................................... 90

Hoofdstuk 1: Inleiding
1 Pedagogiek
1.1 Begripsomschrijving
Pedagogiek komt uit het Grieks:

- ‘pais’ = kind, klein, gering
- ‘agogein’ = voeren, leiden uit

Hieruit leiden we af dat het iets te maken heeft met het leiden van een kind naar iets... . Nu spreken
we over opvoeden tot… .

1.1.1 Onderscheid tussen pedagogie en pedagogiek
Pedagogie Pedagogiek
= de opvoeding in de praktijk = de wetenschap, de theorie over alles wat met
opvoeding te maken heeft. De pedagogiek
bestudeert het pedagogisch handelen van mensen.

De pedagogiek haalt haar kennis deels uit de psychologie en de sociologie MAAR pedagogen halen niet
enkel kennis bij de psychologie en de sociologie en ontwerpen niet alleen verklarende theorieën over
de opvoedingswerkelijkheid, ze bestuderen ook de waarden en normen die daarbij aan de orde zijn.
De praktische gerichtheid en het waarden- en normenonderzoek onderscheid de pedagogiek van de
psychologie en de sociologie. De pedagogiek is een integratieve normwetenschap.

1.1.2 Deeldisciplines
De pedagogiek is onderverdeeld in deeldisciplines met elk een eigen werkterrein:

• Opkomst: groeiende vraag naar research in het
onderwijs: vragen in verband met didactiek,
leerplannen, toetsing van onderwijsmiddelen en
Onderwijspedagogiek/ onderwijstechnieken.
onderwijskunde • Geleidelijk aan ook aandacht aan problemen van
schoolorganisatie en aan vraagstukken van
onderwijsbeleid op nationaal en internationaal niveau.

• De pedagogische structuur in verschillende landen,
vooral in de onderwijsvormen.
Comparatieve pedagogiek/ • Nut? Door de vergelijking krijg je meer zicht op de
vergelijkende opvoedkunde samenhang tussen onderwijs en samenleving en bekijk
je het eigen onderwijsstelsel vanuit een ruimer
perspectief.

8

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Focus op de essentie

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mauryhollebeke. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,48. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 69052 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen