VEILIGHEID, MENSENRECHTEN EN
TERRORISME (GASTCOLLEGES)
Academiejaar 2023-2024
3
,Gastcollege 1 Evenwicht tussen veiligheid en
privacy in drie vraagstukken
Artikel de standaard/Artikel nieuwsblad
Streven naar veiligheid staat hoof op politieke agenda, er is een ontwerp voor nieuw
strafwetboek (nieuwe gedragingen die strafbaar zijn zoals het hebben van verborgen
voertuigen in verborgen ruimtes, wat met een busje ombouwen?)
Tereuraanslagen als motor voor wetswijzigingen
Steeds meer wetgevende ingevingen om ons recht op privacy in te perken voor meer
veiligheid dan zien we dat terreuraanslagen dat proces altijd versnellen of
vergemakkelijken. Na 9/11 zijn er overl ter wereld een vlaag van wetegving geweeest
waar onze grondrechten zijn beperkt in ruil voor meer vieligheid, toch waren erna nog
altijd aanslagen (parijs,brussel,…)
Overzicht
3 vraagstukken waar het zoeken is naar de balans tussen veiligheid en privacy, we
hebben het over dataretenitesaga, gezicht en gedragsherkenningscamers en
datagedreven strafonderzoeken (vb SKECC)
1. Dataretentiesaga
2. Gezichts- en gedragsherkenningscamera’s
3. Datagedreven strafonderzoeken
1. dataretentiesaga
1. De dataretentiesaga
Dataretentie = bewaring van metadata (inhoud): Link achter
• Identificatiegegevens (ook ‘gebruikersgegevens’) afbeelding
• Verkeers- en locatiegegevens
Quid verhouding tot:
• Persoonsgegevens?
• Iedere informatie betreffende een geïdentificeerde/
identificeerbare natuurlijke persoon (AVG)
• IP-adressen?
• Kunnen zowel verkeers- en locatiegegevens als
identificatiegegevens zijn
• Soms zelfs persoonsgegevens
6
➔ metadata= comunicatie
,➔ metadata zijn alle gegevens rond privecommunicatie met uitzondering van de
inhoud (indentieficatiegegevens, wie belt wie , wat is uw email adres, uw ip
adres,…), maar ook verkeers en locatiegegevens : waar bevind u zich, tijdstip van
dat bericht, (maar niet wat er in dat bericht staat), louter alle gegevens rond die
communicatie. Is veel privacygevoeliger dan u denkt al die info kan al heel wat
conclusies trekken uuit iemand zijn leven.
➔ In een zaak rond een journaliste in de financial times: zij schreef een kritisch stuk
over tiktok, ze had contact met verschillende anonieme werknemers van tiktok.
Tiktok wou weten wie dat waren, en journaliste had geen tiktok maar haar
huisdier had wel tiktok, zo heeft men haar ipadres gevonden, en zijn ze op zoek
gegaan naar wie contact had met dat ip adres. Zonder de inhoud van berichten
heeft men kunnen achterhaklen wie contact had, dus met die radninfo, die
metadata kunnen we al aan de slag gaan.
➔ Zijn dat persoonsgegeven in dezin van de GDPR of AVG (algemen verordeing
gegevensbescherming)? Dat is goed mogelijk, persoonsgegevens zijn alle
gegevens over een identificeerbare natuurlijke persoon. Vb een ipadres dat
traceerbaar zjn persoonsgegevens als we dat kunnen koppelen aan een gsm
nummer van iemand die we dan aan een naam van een persoon kunnen
koppelen. Die ip adressen kunnen zowel identificatiegegevens zijn vb als mend at
kan koppelen aan je identiteit, kan ook een verkeers of locatiegegevens zijn als
men uit dat ip adres kan afleiden wanneer u een bepaald bericht hebt gestuurd of
waar u op dat moment was.
Waarvoor en wie heeft de info nodig?
Nodig voor de strijd tegen cybercriminlaiteit. Vb bij fishing (je krijgt email met
verdachte link, er verdwijnt 2000 euro) men wilt achtehalen wi ede dader is men
komt uit bij die email, via ip adres zouden we de identiteit kunnen achterhalen. Die
Ipadres en metadat is heel belangrijk bij cybercriminaliteit dat zijn vaak de enige
verwijzingen. Moordzaak Ronald Janssen, men had laatste gsm signaal van
slachtoffer Annick Van uystel. Bleek gsm mast in buurt woning RJ, zo heeft men hem
in verbnd kunnen brengen, dus metadata kan belang hebben bij traditionele
criminaltieit. Daarnaast is het ook belangrijk voor terreurzaken, bij Charlie Hebo
hebben ze via telefonieonderzoekn de banden tussen verschillende verdachten
kunnen aantonen omdat zij naar elkaar belden in de loop naar de aanslag. Metaddata
komt in verschillende dossiers voor het zijn onze digitale vingerafdrukken, het is van
groot belang.
➔ Argumenten voor en tegen de bewaring van meta data
, ➔ Men weet op voorhand niet welke data we nodig hebben om een zaak te
onderzoeken, pas als het gebeurt kijkt men in het verleden naar welke
telefoniegegevens we nodig hebben. Dat is dus de belangrijkste reden wvan de
bewaarplicht en waarom sommigen daarvoor streven, tegenstanders zeggen dan
dat het heel privacy invasief is (HvJ vind dit ook). HvJ zegt als we alle info samen
leggen (met wie je telefoneert, waar je was,..) dan kunnen we achter heel veel
info komen vb. als je locatie drie keer per week op de VuB is dan weten we al dat
je daar studeert, en via telefoniegegens kunnen we mss zelfs achetrhalen wat je
studeert. Metadata vertelt heel veel over ons leven, en heeft impact op onze
vrijheid van meningsuiting, omdat als we wetend at die dat gedeeld wordt we
onzelf gaan censureren dit is de chilling effect. Dus niet enkel ons recht op
privacy komt in gevaar. Daarnaast is er ehet tegenargument van het vermoeden
van onschuld, men zegt door gegevens van iedereen te bewaren wordt iedereen
als een cirmineel beschouwd. Tot slot verwijst men naar de kostprijs van
providers omdat ze al die info moeten bijhouden.
➔ Hoe wort dat geregeld in de europese unie en specifiek in belgie. EU is een grote
voorvechter van gegevensbescherming. We hebben een gegevensbescherming
verordening sinds 2018, gegevensbescherming is ook een fundamenteel recht in
het EU handvest en er was sinds 2002 een richtlijn over privécommunicatie dat
zegt dat dit als principe vertrouwelijk moet zijn en het is aan lidstaten om ervoor
te zorgen dat het afsluitser/aftappen van privecommunicatie strafbaar is (tenzij je
machting hebt). Maar principes en regels kennn uitzondering in die richtlijn
zeggen ze er moet een uitzondering end ie gegevens moeten kunnen bewaard
worden voor nationale en openbare vieligheid en ook voor preventie en opsporing
van misdrijven en voor onbevoegd gebruik elektronische communicatiesystemen
(vb. wnr je iemand stalkt met een telefoon dan moeten lidstaten daar iets aan
doen) en dat was de basis waarop men in 2006 en andere richtlijn heeft gmeaakt
de dataretentierichtlijn. En die zegt dat lidstaten 6 maanden tot 2j konden
bewaren, dus lidstaten moesten zelf een wettelijk kader invoeren hieromtrent
Maar HvJ heeft die dataretentierichtlijn verneitigt watn er is geen verband tussen
de bexaarde gegevens en de openbare beiligheid leunt aan tegen het argument
dat als we alle gegenes bijhouden we allemaal als potentiele criminelen kunnen
worden beschouwd. Er moet nog een band zijn tussen de gegevens die worden
bewaard en de bedreiging voor de openbare veiligheid. Er was ook een probleem
met dei richtlijn omdat er geen procedure of criteria was voor toegang, der ihcltijn
regelde enkel bewaren maar niet de instantie via waar we toegang kregen van die
gegevens. MAAR…