Sociale Filosofie en Ethiek
Nazanin Safaee 2022 – 2023
1
, 1.Algemene Inleiding
1.1. Indeling van de wijsbegeerte en de plaats van de sociale ne ethische filosofie
Algemene Inleiding: Plaats van de sociale en ethische filosofie in de wijsbegeerte.
1. Hoe zit de wereld in elkaar?
2. Wat kunnen we kennen?
3. Wat moeten we doen?
4. Wat mogen we hopen?
5. Wat is de mens?
Filosofie = Wijsbegeerte
De vraag “wat is filosofie?” à Een filosofische vraag + op zeer verschillende manieren kan beantwoord worden.
Vlaanderen sterk onder de invloed van de omschrijving van E. Vermeersch:
- Filosofie als wachtkamer voor de wetenschap, een vorm van denken die vragen behandelt die nog niet door
de wetenschap konden beantwoord worden.
- Sterke (neo-) positivistische inslag:
o Sterke klemtoon op wetenschap (en uiteindelijk zullen – hopen we dat - alle vragen door de
wetenschap worden beantwoord).
- Getuigt van het verlichtingsideaal van ‘bemeestering’:
o Geloof in de kracht van wetenschap en technologie/techniek.
è Is dit wel zo? Kan de wetenschap de menselijke geest vatten? Betekenis? De liefde? De wetenschap zelf? Bij die
laatste is er het probleem van zelfreferentie: kan de wetenschap zichzelf wetenschappelijk bestuderen?
è Historisch = zou kunnen zeggen dat wijsbegeerte die vorm van kennisverwerving is die ontstaat wanneer men
geen vrede meer neemt met de mythische, magische of dogmatische aanpak.
- Situeren bij de Ouder Grieken
Wat kunnen we kennen? Wetenschapsfilosofie/epistemologie Ethiek:
- Gaat altijd over het ‘doen’, in een activiteit.
4 vragen van Kant:
- Wat kunnen wij kennen?
- Wat moeten wij doen?
- Wat mogen wij hopen?
- Wat is de mens?
2
, A.Factische problemen: (oorsprong van) alles wat bestaat.
Dit soort problemen vraagt naar de oorsprong van alles wat bestaat.
- Spreken wij over metafysica
Wij hebben hier twee deelgebieden:
a) Algemene metafysica/ontologie
– Wat bestaat?
– Waar komt de wereld vandaan?
– Wat is bestaan? Wat is zijn? Wat is werkelijkheid?
– Waarom is er iets en niet veeleer niets?
“Bekende” metafysici/ontologen:
Grieken (anaximander, parmenides, anaximenes, …) Heidegger (zijn en het zijnde)
Wat bestaat? Materie? Energie? Percepties? Wat is zijn? Wat is worden?
“Waarom is er iets en niet veeleer niets?” (Martin Heidegger). Het is een citaat uit zijn inaugurale rede aan de
universiteit van Freiburg Was ist Metafysik?
Metafysica/ontologie
- Het “ZIJN”
- Waarom is er iets en niet veeleer niets?
- West = deze vraag vergeten
b)Bijzondere metafysica: onderzoek naar de belangrijkste zijnden
– Rationele kosmologie
Kosmos = wereld; Logos = leer
Bestudeert de basisstructuur van de wereld.
Hoe steekt de wereld in elkaar? Is de wereld een geordend geheel of is er vooral chaos?
Kosmologie = Fysica à Kant
– Rationele psychologie/antropologie
Antropos = Mens; Logos = Leer
Stelt de vraag naar de essentie van de mens. Vooral bezig met de vraag rond de onsterfelijkheid van de ziel.
Waarom ‘Psychologie’ ziel als essentie van de mens?
Wij mogen niet zomaar verplaatsen naar onze hedendaagse wetenschappelijke invullingen van die termen.
- We spreken hier meer recent eerder van wijsgerige antropologie = antropos/logos
Rationele psychologie = Menselijkheid + ziel van mens, onsterfelijkheid van ziel
Antropologie = meen mens
– Rationele theologie
Is de wijsgerige vraag naar God.
Bestaat God? Hoe moeten we ons die God voorstellen? Welke godsbewijzen kunnen we formuleren?
Vragen over de fundamentele problemen, zoals; Theodicee
3
, - Als God almachtig, algoed en alwetend is, waarom is er dan zoveel lijden en onrechtvaardigheid in de wereld?
God heeft ook het kwade niet geschapen, enkel het goede. Het kwade is gewoon de afwezigheid van het
goede.
Oplossing = Metafoor van Donut
- Je ‘maakt’ het gat niet in de donut, je maakt de donut en het gat ontstaat er automatisch bij
o Iets dat er niet is, kun je niet maken
- Hetzelfde met het kwade
o Een automatisch bijproduct van het goede
- Sommigen gaan die redeneringen afwijzen, en het geloof ook afzweren.
Deze indeling was de situatie in de achttiende eeuw
- Rationaliteit (Verlichting); Ziel; God
Wat is rationaliteit? Moeilijke vraag, onduidelijk antwoord
- Denken; Argumenteren; Taal
- Logica, of het gebruik van een bepaalde methode
- Geen mythe, geen dogma, geen waanzin (?)
B.Kennistheoretische problemen
Kennisleer/epistemologie:
- Wat is kennis?
- Hoe kunnen we kennen?
Sinds de moderniteit:
Metafysica verdwenen ten voordele van de kennisleer.
Na ontstaan van de wetenschap
- Begint men zich de vraag de stellen naar ‘Wie kent er?’
- We stellen niet alleen, als filosofen, de kennis in vraag, maar vooral ook diegene die kent
o Het kennende subject.
- De belangrijkste figuren stellen net alles in vraag = Descartes, Hume, Kant.
o “Is hetgeen we kennen wel waar? Hoe kunnen we zeker zijn dat hetgeen we kennen wel waar is?”
zijn bijkomende vragen.
Een belangrijk kenmerk van historische figuren = Alles in vraag stellen
- Beginpunt van de methodische twijfel van Descartes
Logica:
- Wat is geldig redeneren?
Houdt zich bezig met de vraag naar het geldige redeneren.
- Dit tracht de wetten te achterhalen van het denken
- Niet bezig met de wereld <-> maar met het denken zelf
Men vertrekt van een aantal gegevens => Premisses Als P dan Q -> Q dus P
En leidt via het gebruik van een regel, conclusie af uit die
gegevens. Voorbeeld - Als de straat nat is, heeft het dus geregend
================================è - Niet juist
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nazaninsafaee. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,94. Je zit daarna nergens aan vast.