19/20!! Dit is een volledige samenvatting van psychopathologie. Het bevat de powerpoints, notities tijdens de les en de syllabus die op Chamilo te vinden is.
PSYCHOPATHOLOGIE
Inhoud
Psychiatrie en maatschappij......................................................................................................................................6
Psychiatrische stoornis..........................................................................................................................................6
Ziekte: lichamelijk (biologisch), psychologisch en sociologisch............................................................................6
Wetenschap en praktijk........................................................................................................................................7
Medisch model..................................................................................................................................................7
Netwerk van voorzieningen..............................................................................................................................7
Doelgroepen, problematiek en beroepsgroepen..............................................................................................7
Diagnose................................................................................................................................................................8
Classificatie van stoornissen..............................................................................................................................8
DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders).........................................................................9
Verschillende edities DSM.................................................................................................................................9
DSM-III t.e.M. DSM-IV-TR: beoordeling op vijf assen.....................................................................................10
DSM-IV versus DSM-5.....................................................................................................................................10
Twintig groepen psychische stoornissen volgens DSM-5...............................................................................11
DSM-5 versus DSM-5TR: belangrijkste wijzigingen.........................................................................................11
Systematische diagnostiek..................................................................................................................................11
Krtische bedenkingen bij classificatie..................................................................................................................12
Dimensionale versus categoriale visie............................................................................................................12
De geschiedenis van de DSM..........................................................................................................................12
DSM-III: triomf van de lobby...........................................................................................................................12
Psychiatrisering van het dagelijks leven..........................................................................................................12
Addendum: De dictatuur van het geluk..........................................................................................................12
Verklaring............................................................................................................................................................13
INleiding: wat is de oorzaak (etiologie?).........................................................................................................13
Biologische verklaringen.................................................................................................................................13
Psychologische verklaringen...........................................................................................................................14
Sociale verklaringen........................................................................................................................................14
Behandeling.........................................................................................................................................................14
Inleiding...........................................................................................................................................................14
Biologische behandeling: psychofarmaca.......................................................................................................15
Psychotherapie................................................................................................................................................16
Psychodynamische therapie............................................................................................................................16
Cliëntgerichte therapie....................................................................................................................................17
1
, Gedragstherapie..............................................................................................................................................17
Cognitieve therapie.........................................................................................................................................18
Systeemtherapie.............................................................................................................................................18
Speltherapie (Vandereycken, 2003)................................................................................................................18
Sociale psychiatrie...........................................................................................................................................19
Verloop en preventie...........................................................................................................................................19
Epidemiologie: incidentie en prevalentie.......................................................................................................19
Preventie: indeling naar fase in het ziekteproces...........................................................................................20
Verdere uitdieping..............................................................................................................................................20
Schizofrenie (spectrum) en andere psychotische stoornissen...............................................................................20
Wanen en hallucinaties.......................................................................................................................................20
Illusie versus hallucinatie................................................................................................................................20
Hallucinaties....................................................................................................................................................21
Waan of waandenkbeeld................................................................................................................................21
Wanen en hallucinaties...................................................................................................................................22
Podcast-reeks “Stemmen over psychose”......................................................................................................22
Schizofrenie.........................................................................................................................................................22
Inleiding...........................................................................................................................................................22
Kenmerken en voorkomen..............................................................................................................................23
Verklaringen....................................................................................................................................................26
Behandelopties................................................................................................................................................28
Prognose..........................................................................................................................................................30
Verdere uitdieping..........................................................................................................................................31
Andere psychotische stoornissen.......................................................................................................................32
Inleiding...........................................................................................................................................................32
Waanstoornis..................................................................................................................................................32
Kortdurende psychotische stoornis................................................................................................................33
Schizofreniforme stoornis...............................................................................................................................34
Gedeelde psychotische stoornis (inductiepsychose, folie à deux).................................................................34
Dubbeldiagnose: psychose + toxicomanie......................................................................................................35
Angststoornissen.....................................................................................................................................................35
INleiding..............................................................................................................................................................35
Angst en angststoornissen..................................................................................................................................36
Fobieën en sociale angsten.............................................................................................................................38
Paniekstoornis en agorafobie..........................................................................................................................40
Gegeneraliseerde – angststoornis (GAS).........................................................................................................42
Overzicht van verschillende angststoornissen................................................................................................43
2
,Stoornissen in het gebruik van alcohol en drugs....................................................................................................44
Drugs en afhankelijkheid.....................................................................................................................................44
Psychoactieve stoffen / middelen...................................................................................................................44
Indeling op basis van de wisselende uitwerking op de hersenen...................................................................44
Problematisch gebruik / misbruik en verslaving / afhankelijkheid.................................................................46
Polydruggebruik / polymiddelengebruik.........................................................................................................46
DSM-5..............................................................................................................................................................46
Hulpverlening..................................................................................................................................................47
Motiverende gespreksvoering........................................................................................................................47
Stoornis in het gebruik van alcohol.....................................................................................................................47
Kenmerken......................................................................................................................................................48
Gevolgen van alcoholgebruik..........................................................................................................................48
Foetaal alcoholsyndroom (FAS)......................................................................................................................50
Comorbiditeit..................................................................................................................................................50
Verklaringen: BPS-factoren.............................................................................................................................50
Behandelopties................................................................................................................................................52
Voorkomen en beloop.....................................................................................................................................53
Stoornissen in het gebruik van drugs..................................................................................................................54
Bewustzijnsveranderende middelen (psychodysleptica)................................................................................54
Behandelopties................................................................................................................................................55
Kenmerken......................................................................................................................................................55
Legale stimulerende middelen: cafeïne en nicotine...........................................................................................58
Cafeïne.............................................................................................................................................................58
Nicotine...........................................................................................................................................................58
Verklaring........................................................................................................................................................59
Behandeling.....................................................................................................................................................60
Dwangstoornissen...................................................................................................................................................60
INleiding..............................................................................................................................................................60
Kenmerken......................................................................................................................................................60
Dwangstoornis of obsessieve-compulsieve stoornis (OCS)................................................................................61
Kenmerken......................................................................................................................................................62
Voorkomen......................................................................................................................................................63
Verloop............................................................................................................................................................63
Verklaring........................................................................................................................................................63
Behandeling.....................................................................................................................................................64
Andere dwangstoornissen..................................................................................................................................64
Excoriatiestoornis (huidpulkstoornis) en trichotillomanie (haaruittrekstoornis)...........................................65
3
, Morfodysfore stoornis....................................................................................................................................66
Verzamelstoornis.............................................................................................................................................68
Trauma- en stressorgerelateerde stoornissen........................................................................................................68
Stress en aanpassing...........................................................................................................................................68
Inleiding...........................................................................................................................................................69
Oorsprong stress: verschillende typen stressoren / spanningsbronnen........................................................69
Wat is stress en wat kunnen we er aandoen?................................................................................................70
De hypothalamus – hypofyse – bijnier – as of HHB-as of HPA-as...................................................................70
Coping..............................................................................................................................................................71
Persoonlijkheid................................................................................................................................................71
Sociale relaties.................................................................................................................................................71
Aanpassingsstoornissen......................................................................................................................................72
Kenmerken......................................................................................................................................................72
Voorkomen......................................................................................................................................................72
Diagnose en ∆∆................................................................................................................................................73
Verklaring........................................................................................................................................................73
Behandeling.....................................................................................................................................................73
Beloop.............................................................................................................................................................74
Overspanning en burn-out..............................................................................................................................74
Posttraumatische stressstoornis (PTSS)..............................................................................................................75
Kenmerken......................................................................................................................................................75
Posttraumatische stressstoornis of PTSS........................................................................................................75
Depressieve – en bipolaire – stemmingsstoornissen..............................................................................................77
Stemming en emotie...........................................................................................................................................77
Depressieve-stemmingsstoornis.........................................................................................................................79
Kenmerken: 5 van de 9 (DSM).........................................................................................................................79
Kenmerken......................................................................................................................................................80
Differentiaal diagnose (∆∆).............................................................................................................................81
Voorkomen......................................................................................................................................................82
Verklaringen....................................................................................................................................................82
Verschillende behandelopties voor de depressieve stoornis.........................................................................84
Beloop.............................................................................................................................................................86
Vergelijking tussen de depressieve stoornis en een manische periode.........................................................86
Bipolaire stemmingsstoornissen.........................................................................................................................86
Kenmerken......................................................................................................................................................86
Vormen van bipolaire stoornissen..................................................................................................................87
∆∆....................................................................................................................................................................88
4
, Voorkomen......................................................................................................................................................88
Verklaringen....................................................................................................................................................88
Behandeling.....................................................................................................................................................89
Psychosociale begeleiding...............................................................................................................................90
Beloop.............................................................................................................................................................90
“Nieuwe” depressieve stemmingsstoornissen...................................................................................................90
Disruptieve stemmingsdisregulatiestoornis....................................................................................................91
Premenstruele stemmingsstoornis.................................................................................................................91
Persoonlijkheidsstoornissen....................................................................................................................................91
Normale en gestoorde persoonlijkheid..............................................................................................................91
Identiteit, persoonlijkheid en persoonlijkheidstrekken..................................................................................91
Persoonlijkheidsverandering tgv somatische aandoening.............................................................................93
Persoonlijkheidsstoornissen................................................................................................................................93
Algemene kenmerken.....................................................................................................................................93
Dimensionale aard van persoonlijkheidsstoornissen.....................................................................................94
Indeling PHS.....................................................................................................................................................94
Voorkomen......................................................................................................................................................95
Beloop.............................................................................................................................................................95
Cluster A: vreemd en excentriek gedrag.........................................................................................................95
Cluster B: dramatische, emotionele of onvoorspelbare gedragingen............................................................96
Cluster C: angst en onzekerheid......................................................................................................................98
Comorbiditeit................................................................................................................................................100
Verklaring: wisselwerking BPS-factoren........................................................................................................100
Behandeling...................................................................................................................................................102
Neurocognitieve stoornissen................................................................................................................................103
Concept en indeling...........................................................................................................................................103
Delier.................................................................................................................................................................105
Kenmerken....................................................................................................................................................105
Verklaring......................................................................................................................................................106
Behandeling...................................................................................................................................................106
Voorkomen en beloop...................................................................................................................................107
Ernstige neurocognitieve stoornissen...............................................................................................................107
NCS door ziekte van Alzheimer.....................................................................................................................107
Andere ernstige neurocognitieve stoornissen..............................................................................................109
Opname of thuisopvang?..............................................................................................................................112
5
,PSYCHIATRIE EN MAATSCHAPPIJ
Psychopathologie = de leer der geestesziekten
Synoniemen: psychiatrische ziekteleer of nosologie
Verzamelbegrip voor het geheel van psychische stoornissen (Engelstalige literatuur)
Zuiverste betekenis: studie / wetenschap van het geestelijk of psychisch lijden
Psycholoog: iemand die psychologie gestudeerd heeft
Psychiatrie = de leer van de behandeling der geestesziekten
Psychiater: arts die medicatie kan voorschrijven
PSYCHIATRISCHE STOORNIS
Opvattingen over “gek” of gestoord” gedrag zijn tijds- en cultuurgebonden
Drie voorwaarden om te spreken over psychiatrische stoornis:
1. Abnormaal verschijnsel of gedrag dat afwijkt van een sociale norm of van wat in de betreffende
cultuur als normaal geldt
2. Dit abnormale verschijnsel wordt een teken van een stoornis als het ongemak of lijden teweegbrengt
bij de betrokkene en / of omgeving
3. Gaat om psychiatrische stoornis als het verschijnsel / gedrag ook bij andere personen is vastgesteld
en binnen het gangbare begrippenkader van de psychiatrie kan worden beschreven
ZIEKTE: LICHAMELIJK (BIOLOGISCH), PSYCHOLOGISCH EN SOCIOLOGISCH
Strikt medische zin: ziekte verwijst naar lichamelijke afwijking, aandoening of stoornis met een specifieke
oorzaak, duidelijk beloop, en zo mogelijk aangepaste therapie aantoonbaar is
Zelden geval bij psychiatrische stoornissen
Uitzondering: beperkte groep stoornissen waarvan een organische oorzaak gekend is
Betekent niet dat psychiatrische patiënten in de beleving of erkenning van hun ziek-zijn anders
(minder ernstig) moeten worden beoordeeld dan in het geval van lichamelijke ziekte
Psychologische inhoud van ziekte:
Beleving van ziek-zijn
o De subjectieve ervaring van onwelzijn, lijden of beperking in het lichamelijk, psychisch en / of
sociaal functioneren
Sociologische inhoud van ziekte:
De rol van ziek-zijn
o Behoefte aan erkenning als zieke / patiënt (aannemen van een maatschappelijk bepaalde en
erkende patiëntrol)
o Verwachting te zoeken naar genezing door raadpleging van een deskundige (de rol van
hulpvrager)
Beloop / verloop (natuurlijk versus onder invloed van behandeling)
D) Therapie / behandeling
Actieplan op basis van A B C D
Primair: voorkomen van stoornissen
Secundair: zo snel en effectief mogelijk stoornissen behandelen om resttoestanden te voorkomen
Tertiair: nadelige gevolgen van stoornissen beperken
NETWERK VAN VOORZIENINGEN
1. Intramurale of klinische zorg (psychiatrische instelling)
a. Bv: PC, PZ of PAAZ
2. Extramurale of ambulante zorg
a. Bv: CGGZ, CAW, Tejo
3. Semimurale zorg of tussenvoorzieningen
DOELGROEPEN, PROBLEMATIEK EN BEROEPSGROEPEN
Doelgroep:
Infantpsychiatrie
o Diagnostiek, behandeling en preventie bij kinderen tem 3 jaar
Kinder- en jeugdpsychiatrie
Volwassenpsychiatrie
Psychogeriatrie
o Richt zich op dementie en andere neurocognitieve stoornissen
Gerontopsychiatrie
7
, o Ouderen (60+) met acute psychiatrische problemen
Diagnosen constructen die de klinische werkelijkheid beschrijvend (descriptief) benaderen. Ze vallen met
andere woorden nooit samen met die werkelijkheid. Psychische symptomen zijn altijd meervoudig bepaald en
de levensgeschiedenis, familiegeschiedenis en context van de patiënt spelen daar een cruciale rol in
Als wetenschap kan psychiatrie niet zonder een algemeen aanvaarde indeling en omschrijving van
psychiatrische stoornissen
Vormt basis van een beschrijvende of descriptieve diagnose: vaststellen en onderscheiden van
stoornissen zonder uitspraak te doen over oorzaak
Betrouwbaarheid van de diagnostiek (werkwijze om diagnose te bereiken) hangt af van de
gehanteerde classificatie en de gebruikte diagnostische methode
o Interberoordelaarsbetrouwbaarheid: verschillende beoordelaars komen onafhankelijk van
elkaar tot dezelfde diagnose
o Test-hertestbetrouwbaarheid: bij herbeoordeling komt men tot dezelfde diagnose
Vraag naar bruikbaarheid van classificatiesysteem verwijst naar de validiteit (beoordeelt men
effectief wat men beweert te beoordelen?)
CLASSIFICATIE VAN STOORNISSEN
Classificatie: systematische ordening van verworven kennis
Hier: classificeren van stoornissen
Naamgeven en ordenen ( nood aan gemeenschappelijke taal)
o Communicatie vergemakkelijken
o Erkende wetenschapstaal / wetenschappelijk onderzoek
Middel (geen doel op zich!) om kennis te verwerven over voorkomen, ontstaan, ontwikkeling, beloop
en behandeling van psychische stoornissen
Systeem niet hanteren als een catalogus
Stoornissen worden geordend als syndromen
Syndroom: cluster / groep of samenhangend geheel van symptomen in puur beschrijvende vorm
Symptoom: uiting, signaal, kenmerk van een syndroom
8
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lukavandenbunder. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,39. Je zit daarna nergens aan vast.
